Zofia Krzyżanowska (Sprawiedliwa Wśród Narodów Świata)
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Odznaczenia | |
| |
Zofia Krzyżanowska (ur. 6 czerwca 1935 w Bydgoszczy, zm. 19 września 2021 w Modlinie[1]) – Polka wyróżniona tytułem Sprawiedliwej Wśród Narodów Świata i Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski[2].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Była córką Antoniego i Łucji Klimków[3]. Po trzech latach w Bydgoszczy rodzina przeprowadziła się do Pruszkowa[4], do mieszkania nr 8 przy ul. Majowej 12[5].
W czasie II wojny światowej Zofia uczęszczała na tajne komplety. Ojciec był kierownikiem robót elektrycznych w nastawniach kolejowych. Bardzo dobrze posługiwał się niemieckim, co pozwoliło mu zdobyć informacje o planowanej likwidacji getta[2] w Wołominie[6]. Wraz z rodziną postanowił uratować Żydów. Od października 1940 do 1945 rodzina Klimków ukrywała na poddaszu kamienicy, w której mieszkała, Karola i Marię Berman z córką Ireną, żydowską rodzinę. Drugą – Sama (Stanisława), Ruth (Jadwigę) i Blimę (Barbarę) Jabłkowskich – Klimkowie wspierali podczas ukrywania się w pobliskim lesie oraz przechowywali we własnym mieszkaniu[2]. Historię opisała w wydanej w Pruszkowie w 2016 książce Trzy imiona: Rutka, Jadzia, Rita Ruth Jabłkowska, znana później jako Rita Ross[3][6]. Obie rodziny wyjechały z Polski w 1945[4].
Od 1967 Zofia mieszkała z mężem Czesławem w Modlinie-Twierdzy. Miała 2 synów[4].
W 1991 Zofia wraz z ojcem i siostrą Heleną została odznaczona medalem Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata[4]. Uczestniczyła w spotkaniach edukacyjnych z młodzieżą polską i izraelską jako świadek historii[7].
W 2017 została odznaczona Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski[8].
W 2018 jako jedna z ponad 50 przedstawicieli Polskiego Towarzystwa Sprawiedliwych wśród Narodów Świata podpisała apel skierowany do rządów, parlamentów i narodów Polski i Izraela w odpowiedzi na dyskusję wokół nowelizacji Ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu[9].
W 2019 odwiedziła Yad Vashem[10], gdzie na jednej z tablic w Ogrodzie Pamięci znajduje się nazwisko Klimków[4].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Zofia Krzyżanowska • Zakład Pogrzebowy Kalla [online], Zakład Pogrzebowy Kalla [dostęp 2021-09-22] (pol.).
- ↑ a b c Zmarła Zofia Krzyżanowska, Sprawiedliwa Wśród Narodów Świata [online], PolskieRadio24.pl [dostęp 2021-09-22].
- ↑ a b Internetowa baza danych i mapa getta warszawskiego – Osoby – K – Klimek Zofia [online], new.getto.pl [dostęp 2021-09-22].
- ↑ a b c d e Wywiad: Sprawiedliwa Wśród Narodów Świata [online], Wirtualny Nowy Dwór, 4 sierpnia 2016 [dostęp 2021-09-22] (pol.).
- ↑ Internetowa baza danych i mapa getta warszawskiego – Miejsca – M – Pruszków, Majowa 12 m. 8 [online], new.getto.pl [dostęp 2021-09-22].
- ↑ a b Internetowa baza danych i mapa getta warszawskiego – Źródła – Wywiad USC 39044 – Rita Ross [online], new.getto.pl [dostęp 2021-09-22].
- ↑ Aktualności 2017 | Nowy Dwór Mazowiecki [online], www.nowydwormaz.pl [dostęp 2021-09-22].
- ↑ Oficjalna strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej / Aktualności / Ordery i odznaczenia / Prezydent: Chciałbym, abyśmy obchodzili narodowy dzień pamięci Polaków ratujących Żydów PL/ENG [online], www.prezydent.pl [dostęp 2021-09-22].
- ↑ Apel Polskiego Towarzystwa Sprawiedliwych | Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN w Warszawie [online], polin.pl [dostęp 2021-09-22].
- ↑ Wizyta polskich „Sprawiedliwych wśród Narodów Świata” w Yad Vashem – Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych [online], www.kombatanci.gov.pl [dostęp 2021-09-22].