Zwrotnica zwierciadło Wenery

Zwrotnica zwierciadło Wenery
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	dzwonkowate
Rodzaj	zwrotnica
Gatunek	zwrotnica zwierciadło Wenery
	Nazwa systematyczna
	Legousia speculum-veneris (L.) Durande ex Vill.; Hist. Pl. Dauphiné 2: 338 1786
Synonimy
	Campanula arvensis Pers.; Campanula cordata Vis.; Campanula hirta (Ten.) Schult.; Campanula pulchella Salisb.; Campanula speculum-veneris L.; Campanula trigona Ehrenb. ex Boiss.; Githopsis latifolia Eastw.; Legousia arvensis Durande; Legousia durandei Delarbre; Legousia speculum Fisch. ex A.DC.; Prismatocarpus cordatus (Vis.) Rchb.; Prismatocarpus hirtus Ten.; Prismatocarpus speculum-veneris (L.) L'Hér.; Specularia arvensis Montandon; Specularia cordata (Vis.) Heynh.; Specularia hirta (Ten.) Gand.; Specularia polypiflora Davidov; Specularia speculum-veneris (L.) A.DC.;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Zwrotnica zwierciadło Wenery, leguzja zwierciadło Wenery^[4] (Legousia speculum-veneris) – gatunek rośliny należący do rodziny dzwonkowatych. Występuje w Europie południowo-zachodniej i południowo-wschodniej – od półwyspu Iberyjskiego poprzez Francję, Holandię, Niemcy i Austrię, po Rumunię, Bułgarię i Turcję na wschodzie^[5]. Poza tym roślina ta bywa zawlekana i pojawia się w zasiewach^[6], rzadko jest uprawiana i notowana jest jako efemerofit w Polsce^[4]^[7] oraz we wschodniej i zachodniej części USA^[8]. Występuje jako chwast na polach uprawnych, na nieużytkach, przydrożach, rzadko także na kamienistych stokach w garigu^[9]. Wraz z postępem technologicznym w rolnictwie rejestrowane jest zanikanie tego gatunku na wielu obszarach^[9].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Roślina o zmiennym pokroju – czasem z łodygą pojedynczą i nierozgałęzioną, ale częściej – silnie rozgałęziona, z szeroko rozpostartymi i podnoszącymi się odgałęzieniami^[6]^[9]. Osiąga zwykle 15–25 cm wysokości^[6]. Łodyga kanciasta i na brzegu brodawkowata lub pokryta ostrymi, zwróconymi w dół włoskami^[6].
Liście: Skrętoległe^[9]. Dolne liście łodygowe krótkoogonkowe^[9] i odwrotnie jajowate, karbowane lub faliste, wyższe liście coraz węższe i siedzące^[6].
Kwiaty: Skupione w pęczkach po 2–5 (czasem pojedynczo)^[6] w luźnym gronie^[9]. Osadzone są na krótkich szypułkach. Kielich tworzy pięć równowąskich, ostrych i lekko owłosionych działek o podobnej długości jak korona^[6]. Jej płatki zrośnięte są tylko u nasady i są szeroko rozpostarte osiągając średnicę 15–23 mm^[9]. Płatki mają barwę od ciemnoniebieskiej poprzez czerwonawofioletową po białą (rzadko^[9])^[6]. Pręcików jest 5, słupek zwieńczony jest trójdzielnym znamieniem^[9].
Owoce: Równowąskie torebki osiągające do 10–15 mm długości, na obu końcach zwężające się^[9]^[6].

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Roślina jednoroczna, kwitnąca w obrębie swego naturalnego zasięgu od marca do czerwca^[9]. Dalej na północy, w Polsce kwitnie od czerwca do sierpnia, czasem jeszcze we wrześniu^[7].

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Jest rzadko uprawiana^[7]. W Polsce sporadycznie w kolekcjach^[10].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-02-21] (ang.).
↑ ^a ^b Legousia speculum-veneris (L.) Durande ex Vill.. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2018-02-21].
↑ ^a ^b Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Vascular plants of Poland - a checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. IB PAN, 2002, s. 100. ISBN 83-85444-83-1.
↑ T.G. Tutin, V.H. Heywood, N.A. Burges, D.M. Moore, D.H. Valentine, S.M. Walters, D.A. Webb: Flora Europaea. Vol. 4. Cambridge, London, New York, Melbourne: Cambridge University Press, 1976, s. 94.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Pawłowski B., Jasiewicz A. (red.): Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. XII. Warszawa, Kraków: PAN Instytut Botaniki im. W. Szafera, PWN, 1971, s. 91-92.
↑ ^a ^b ^c Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004, s. 450-451. ISBN 83-01-14342-8.
↑ Legousia speculum-veneris (L.) Fisch. ex A. DC.. [w:] Plants Database [on-line]. USDA. [dostęp 2018-02-21].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k M. Blamey, Ch. Grey-Wilson: Wild Flowers of the Mediterranean. London: A & C Black, 2008, s. 431. ISBN 0-7136-7015-0.
↑ T.J. Nowak, W. Gawryś, J. Marcinkowski. Index plantarum of cultivated herbaceous plants in Poland. „Prace Ogrodu Botanicznego Uniwersytetu Wrocławskiego”. 6, 1, s. 223, 2000.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-02-21] (ang.).

[tpl-3] Legousia speculum-veneris (L.) Durande ex Vill.. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2018-02-21].

[mirek-4] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Vascular plants of Poland - a checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. IB PAN, 2002, s. 100. ISBN 83-85444-83-1.

[europ-5] T.G. Tutin, V.H. Heywood, N.A. Burges, D.M. Moore, D.H. Valentine, S.M. Walters, D.A. Webb: Flora Europaea. Vol. 4. Cambridge, London, New York, Melbourne: Cambridge University Press, 1976, s. 94.

[pawlowski-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Pawłowski B., Jasiewicz A. (red.): Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. XII. Warszawa, Kraków: PAN Instytut Botaniki im. W. Szafera, PWN, 1971, s. 91-92.

[rutkowski-7] Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004, s. 450-451. ISBN 83-01-14342-8.

[plants-8] Legousia speculum-veneris (L.) Fisch. ex A. DC.. [w:] Plants Database [on-line]. USDA. [dostęp 2018-02-21].

[blamey-9] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k M. Blamey, Ch. Grey-Wilson: Wild Flowers of the Mediterranean. London: A & C Black, 2008, s. 431. ISBN 0-7136-7015-0.

[10] T.J. Nowak, W. Gawryś, J. Marcinkowski. Index plantarum of cultivated herbaceous plants in Poland. „Prace Ogrodu Botanicznego Uniwersytetu Wrocławskiego”. 6, 1, s. 223, 2000.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]