Iperyt tlenowy

Iperyt tlenowy
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
	eter 2,2′-bis(2-chloroetylotio)dietylowy
	Inne nazwy i oznaczenia
	oznaczenia: T (USA), O-Lost (Niemcy)
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C8H16Cl2OS2
Inne wzory	O(CH2CH2SCH2CH2Cl)2
Masa molowa	263,25 g/mol
Wygląd	oleista, bezbarwna lub żółta ciecz, bezwonna lub prawie bezwonna
	Identyfikacja
Numer CAS	63918-89-8
PubChem	45452
SMILES
	C(CSCCCl)OCCSCCCl
InChI
	InChI=1S/C8H16Cl2OS2/c9-1-5-12-7-3-11-4-8-13-6-2-10/h1-8H2
	InChIKey
	FWVCSXWHVOOTFJ-UHFFFAOYSA-N
Właściwości
	Gęstość
	1,236 g/cm³; ciecz
	Rozpuszczalność w wodzie
	nierozpuszczalny
Temperatura topnienia	9,4–9,85 °C
Temperatura rozkładu	373,8 °C
Niebezpieczeństwa
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Wiarygodne źródła oznakowania tej substancji; według kryteriów GHS są niedostępne.
Temperatura zapłonu	179,9 °C
Numer RTECS	WQ3250000
Stężenie śmiertelne	LCLo 400 mg/m³ (człowiek, inhalacja)
	Podobne związki
Podobne związki	iperyty
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
	Hasło w Wikisłowniku

Iperyt tlenowy – siarkoorganiczny związek chemiczny z grupy tioeterów, parzący bojowy środek trujący z podgrupy iperytów. Jest oleistą, bezbarwną lub żółtą cieczą, bezwonną lub prawie bezwonną. Zanieczyszczony iperyt tlenowy ma zapach podobny do czosnku lub chrzanu^[2]. Otrzymany w czasie II wojny światowej w Wielkiej Brytanii^[1].

Właściwości chemiczne i toksyczne iperytów siarkowego i tlenowego są zbliżone^[1]^[3], jednak iperyt tlenowy jest około 3,5 razy bardziej trujący^[1]. Iperyt tlenowy może być użyty w mieszaninach z innymi bojowymi środkami trującymi^[1], m.in. w celu zmniejszenia temperatury krzepnięcia^[3], np. z iperytem siarkowym (mieszanina taka ma oznaczenie wojskowe „HT”), zazwyczaj w stosunku 60% iperytu siarkowego do 40% iperytu tlenowego^[2]^[3]. Jego lotność wynosi 0,42 mg/m³^[3].

Iperyt tlenowy jest także naturalnym zanieczyszczeniem starzejącego się iperytu siarkowego^[2] oraz produktem ubocznym różnych metod produkcji iperytów^[3].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f 1000 słów o chemii i broni chemicznej, ZygfrydZ. Witkiewicz (red.), Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1987, s. 124, ISBN 83-11-07396-1, OCLC 19360683 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h D. HankD.H. Ellison D. HankD.H., Handbook of Chemical and Biological Warfare Agents, wyd. 2, Boca Raton: CRC Press, 2008, s. 157–159, ISBN 978-0-8493-1434-6 (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Steven L.S.L. Hoenig Steven L.S.L., Compendium of Chemical Warfare Agents, New York: Springer, 2007, s. 20–22, 43–44, ISBN 978-0-387-34626-7 (ang.).
↑ O-Mustard, [w:] ChemIDplus, United States National Library of Medicine [dostęp 2023-05-21] (ang.).

[Witkiewicz-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f 1000 słów o chemii i broni chemicznej, ZygfrydZ. Witkiewicz (red.), Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1987, s. 124, ISBN 83-11-07396-1, OCLC 19360683 .

[Ellison-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h D. HankD.H. Ellison D. HankD.H., Handbook of Chemical and Biological Warfare Agents, wyd. 2, Boca Raton: CRC Press, 2008, s. 157–159, ISBN 978-0-8493-1434-6 (ang.).

[Hoenig-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Steven L.S.L. Hoenig Steven L.S.L., Compendium of Chemical Warfare Agents, New York: Springer, 2007, s. 20–22, 43–44, ISBN 978-0-387-34626-7 (ang.).

[ChemIDplus-4] O-Mustard, [w:] ChemIDplus, United States National Library of Medicine [dostęp 2023-05-21] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]