ČSD M 152.0

ČSD M 152.0

Kraj produkcji	Czechosłowacja
Producent	Vagonka Studénka
Lata budowy	1973–1984
Parametry eksploatacyjne
Maksymalna prędkość eksploatacyjna	80 km/h
Parametry użytkowe
Liczba miejsc ogółem	55

ČSD M 152.0 – seria wagonów motorowych, używanych głównie na liniach lokalnych, na których liczba podróżnych jest stosunkowo niewielka. W sumie wybudowano 680 wagonów tego typu, z czego dwa były szerokotorowe. Od 1988 roku były oznakowane jako 810

Wagony serii 810 produkowała Vagonka Studénka dla narodowego przewoźnika Czechosłowacji, państwowej firmy kolejowej Československé státní dráhy w latach 1975–1982 (prototypy w 1973). Od 1993 wagony przeszły do następców ČSD – kolei ČD (Czechy) i ŽSR (Słowacja). Każdy z tych zarządów kolejowych modernizował je później według własnych planów. Wagony są do dzisiaj eksploatowane w dużej liczbie egzemplarzy w obu tych krajach.

Historia

Wóz serii M152.0 (810) na targach w Lipsku w 1982

Geneza

Na przełomie lat 60. i 70. XX w. w Czechosłowacji wagony serii M131.1 przestały spełniać ówczesne potrzeby przewozowe. Postanowiono wówczas zaprojektować nowy dwuosiowy wagon spalinowy napędzany silnikiem autobusowym. Od 1971 silnik ten był testowo zamontowany w dwóch wagonach serii M131.1, które oznaczono jako M151. Rozwiązanie to jednak nie sprawdziło się, dlatego wprowadzono zmiany konstrukcyjne i w 1973 opracowano wagon serii M152.

Produkcja

W 1975 rozpoczęto produkcję seryjną pojazdów typu M152. Československé státní dráhy początkowo planowały odebrać 150 egzemplarzy tych wagonów, które miały służyć na krótkich liniach z niewielkimi potokami podróżnych. Jako że nie podjęto decyzji o seryjnym wytwarzaniu większych wagonów M474.0, wagony M152 musiały przejąć przewozy również na średnich i długich trasach lokalnych i regionalnych. Ostatecznie do 1982 w sześciu seriach wyprodukowano 680 sztuk wagonów, które potocznie nazywane są motorakami (po czesku motorák lub motoráček oznacza każdy wagon motorowy).

Konstrukcja

Wnętrze wagonu serii 810 (przedział pasażerski)

Konstrukcja nadwozia jest samonośna, spawana, osadzona na dwóch pojedynczych osiach. Wagon jest wyposażony w silnik LIAZ ML 634 z automatyczną przekładnią hydromechaniczną Praga 2M70 na jednej osi. Oba te komponenty były przystosowane z autobusu Karosa ŠM 11. Wnętrze jest rozdzielone na pomieszczenie pasażerskie (główne, centralne), dwa przedziały wejściowe i dwie kabiny maszynistów, posiada też toaletę i pomieszczenie gospodarcze. Przedział pasażerski posiada 55 miejsc siedzących i może być ogrzewany niezależnym generatorem elektrycznym lub ciepłem z chłodnicy. Początkowo wagony wyposażono w szyby pojedyncze, ale z uwagi na małe walory izolacyjne zmieniano szyby na podwójne.

Wozy są wyposażone w sprzęg – w przypadku prowadzenia składu kilkoma wagonami istnieje możliwość sterowania z prowadzącego wagonu drzwiami całego składu i ładowanie baterii pozostałych wagonów.

Modernizacje w Czechach

Wagon serii 809 w Rudnicy nad Łabą

Zmodernizowany 810 418

Prototyp wagonu serii 814

Seria 809

Przebudowie na serię 809 uległo w połowie lat 90. XX w. 28 wagonów. Zmiany polegały na przystosowaniu pojazdu do kursowania w ramach samoobsługi podróżnych (bez konduktora) – tzw. specifického způsobu odbavování cestujících. Zmiany te nie były, z technicznego punktu widzenia, głębokie.

Seria 811

Dwa wagony serii 810 koleje ČD zmodernizowały w połowie lat 90. XX w. do serii 811. Zmiana polegała na tzw. remotoryzacji, czyli wymianie silnika oraz częściowej zmianie wzornictwa we wnętrzu wagonu.

Seria 812 Esmeralda

W roku 2001 zmodernizowano jeden wóz do serii 812. Do dalszych działań w tym zakresie nie doszło – wagon 812, wraz z wozem 912 stworzył prototypowe rozwiązanie – tzw. Esmeraldę. Następcą tego rozwiązania stała się kolejna konstrukcja – seria 814, tzw. Regionova.

Seria 814 Regionova

Od roku 2005 firma Pars nova modernizuje seryjnie wagony motorowe serii 810 (wraz z przyczepami oznaczonymi numerem 010) na dwu- lub trzyczłonowe, niskopodłogowe jednostki spalinowe oznaczane serią 814. Koncepcja pochodzi z wcześniej modernizowanych zestawów 812 + 912.

Modernizacje na Słowacji

Słowacki wagon motorowy serii 811

Seria 811

Seria 811 powstała w drugiej połowie lat 90. XX w. Część wagonów była budowana od podstaw, a część przebudowana z doczep oznaczonych jako 011 (w Czechach 010). Cztery wagony serii 811 powstały z przebudowy pojazdów serii 810.

Seria 812

Na bazie serii 811 powstała na Słowacji seria 812. Modernizacje te przebiegały w latach 2001–2006. Pierwszych 10 wagonów serii 812 zbudowano z doczep, a ostatni z wagonu 810.

Seria 813

Ostatnim słowackim pomysłem na przebudowę wagonów tego typu była budowa serii 813 (jednostka dwuczłonowa). Prototyp zbudowano w 2006, a w marcu 2009 było już w ruchu 30 takich pojazdów. Niektóre z nich także powstały z doczep.

Inne

Doczepa serii 010 na stacji Černý Kříž

Wagon serii Bzmot na Kolejach Węgierskich

Wagon typu Bzmot – skład InterPici

Wagon motorowy 810 na stacji w Zagórzu, użytkowany przez SKPL

Seria 010

Do wagonu motorowego serii 810 predestynowana była doczepa 010, wyposażona w niezależne ogrzewanie i posiadająca 56 miejsc siedzących. Tych wagonów wytworzono aż 909 sztuk. Od lat 90. XX w. są przebudowywane np. na serię 012 z poszerzonym przedziałem rowerowym. Inne są przebudowywane przez firmę Pars nova w Šumperku na niskopodłogowe środkowe człony do jednostek 914.

Na Słowacji oznacza się je jako serię 011 i są przebudowywane na jednostki serii 813, a wcześniej na 811 i 812.

W Czechach, od 1 stycznia 2009, zniesiono oznaczanie wagonów doczepnych seriami liczbowymi. Od tego czasu seria 010 przyjęła oznaczenie Btax.

Seria 892

W latach 1981–1982 Škoda Vagonka wyprodukowała na bazie wozu 810 motorowe wagony do utrzymania sieci trakcyjnej (115 sztuk). Były one oznaczane jako M153.0 (lub M153.5 w wersji szerokotorowej), a później 892 (szerokotorowe – 892.8). Obecnie w Czechach są oznaczone jako MVTV 2, na Słowacji MVTV 02 i MVTV 03 (słowackie, szerokotorowe).

Seria Bzmot

W latach 1979–1986 wyprodukowano także 205 wagonów z przeznaczeniem dla Węgier. Na kolejach Magyar Államvasutak jeżdżą pod oznaczeniem Bzmot. Wyłącznie na terenie Węgier seria Bzmot prowadziła specyficzną kategorię pociągów – InterPici.