Henryk Kozłowski (chemik): Różnice pomiędzy wersjami
Utworzono artykuł |
(Brak różnic)
|
Wersja z 09:42, 30 paź 2015
Profesor Henryk Kozłowski podczas konferencji ISMEC 2015 | |
Data i miejsce urodzenia |
(dts) |
---|---|
Profesor nauk chemicznych | |
Specjalność: biofizyka molekularna, chemia bionieorganiczna | |
Alma Mater | |
Polska Akademia Nauk | |
Status |
członek korespondent |
Doktor honoris causa Uniwersytet im. Tarasa Shevchenki w Kijowie – 2009 Uniwersytet Gdański – 2014 | |
Uczelnia |
Uniwersytet Wrocławski |
Wydział |
Chemii |
Kierownik | |
Zakład |
Chemii Biologicznej UWr |
Okres spraw. |
od 1993 |
Odznaczenia | |
Henryk Kozłowski (ur. 30 października 1945 w Warszkówku) - polski chemik, główny twórca chemii bionieorganicznej w Polsce.
Biografia
W 1968 ukończył studia chemiczne na Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu Wrocławskiego i rozpoczął doktorat pod kierownictwem Bogusławy Jeżowskiej–Trzebiatowskiej. W 1973 obronił tytuł doktora, a następnie w 1977 uzyskał tytuł doktora habilitowanego. W latach 1974-1975 odbył staż podoktroski na Uniwersytecie w Tokio. W 1989 uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego, a w 1992-tytuł profesora zwyczajnego[1].
Od początku swojej kariery naukowej związany z Instytutem Chemii (później Wydziałem Chemii) Uniwersytetu Wrocławskiego, gdzie przeszedł przez kolejne szczeble kariery zawodowej pracując na stanowisku asystenta (1969-1973), adiunkta (1973-1979), docenta (1979-1989), profesora nadzwyczajnego (od 1989) i profesora zwyczajnego (od 1992). Od 1979 kierownik prężnie działającego Zespołu strukturalnej chemii bionieorganicznej (od 1992 chemii bionierganicznej i biomedycznej) w Instytucie/Wydziale Chemii Uniwersytetu Wrocławskiego[2][3]. W latach 1982-1984 i 1993-1996 był zastępcą dyrektora Instytutu Chemii. Od 1993 kierownik Zakładu Dydaktycznego Chemii Bionieorganicznej (później Chemii Biologicznej). W latach 1996-1999 pełnił funkcję prodziekana ds. nauki i współpracy z zagranicą na Wydziale Chemii. W latach 1995-1999 był senatorem Uniwersytetu Wrocławskiego. W latach 1996-1999 był członkiem senackiej Komisji Nauki i Współpracy z Zagranicą.
Aktywnie współpracuje z uznanymi w Europie naukowcami. Profesor wizytujący m. in. na uniwersytetach we Florencji, Paryżu, Sassari, Lille, Strasburgu, Tuluzie i Kijowie.
Od 2015 pracuje na stanowisku Dyrektora Departamentu Biotechnologii we Wrocławskim Centrum Badań EIT+[4].
Badania
Tematyka badań profesora Kozłowskiego obejmuje wszystkie ważniejsze zagadnienia chemii bionieorganicznej, takie jak:
- termodynamika, struktura i właściwości biologiczne układów zawierających jony metali
- struktura i funkcja biomolekuł (aminokwasów, peptydów i ich analogów fosfonowych, oksymowych i hydroksamowych; kwasów nukleinowych i ich podjednostek, peptydowych kwasów nukleinowych oraz nukleozydów modyfikowanych; cukrów i polisacharydów) i ich oddziaływanie z jonami metali[5][6][7][8][9][10][11][12]
- donacja siarkowa w układach bionieorganicznych[13][14]
- wpływ jonów metali na chemię i biochemię leków (m. in. tetracyklin, antracyklin, famotydyny) i pestycydów[15][16]
- elektrochemia układów bionieorganicznych[17][18]
- chemia bionieorganiczna metali toksycznych (m. in. Ni, Cd, Pb, Cr, Al) oraz molekularne mechanizmy toksyczności metali (m.in. karcynogenezy wywołanej związkami metali)[19][20][21][22][23]
- mechanizmy neurodegeneracji[24][25][26][27][28]
- homeostaza jonów metali w białkach bakteryjnych[29][30][31][32]
- oddziaływanie jonów metali z białkami zawierającymi sekwencje polihistydylowe o motywie His-tag[33][34]
Osiągnięcia naukowe
Opublikował ponad 500 artykułów w czasopismach naukowych. Jest autorem/współautorem 16 rozdziałów w książkach. Jest współautorem książki “Metallochemistry of Neurodegeneration: Biological, Chemical and Genetic Aspects” Ed. RSC Publishing, Cambridge, 2006, ISBN 0854043608[35]. W latach 1986-2015 jego prace były cytowane około 10000 razy. Wypromował 33 doktorów oraz ponad 120 magistrów. Wygłosił ponad 400 wykładów na konferencjach naukowych.
Członkostwo oraz działalność w krajowych towarzystwach i organizacjach naukowych
- Członek Polskiego Towarzystwa Biofizycznego (od 1979, wiceprzewodniczący w latach 1980-1983, przewodniczący Oddziału Wrocławskiego w latach 1983-1986)
- Członek Polskiego Towarzystwa Biochemicznego (od 1986)
- Członek Polskiego Towarzystwa Chemicznego (od 1993)
- V-przewodniczący Komisji Biologii Molekularnej Oddziału Wrocławskiego Polskiej Akademii Nauk (od 1991)
- Członek Sekcji Biologii Molekularnej Komitetu Badań Naukowych (1991-1994)
- V-przew. Komisji Biologii Molekularnej i Biotechnologii Oddziału Wrocławskiego Polskiej Akademii Nauk (1996-1998)
- Członek Rady Programowej kierunku Ochr.Środ. na Wydziale Nauk Przyrod. U.Wr. (od 1997)
- Członek Centralnej Komisji ds. Stopni i Tytułów (1997-2006)
- Członek Rady Naukowej Instytutu Chemii Bioorganicznej Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu (1999-2002)
- Ekspert w pilotażowym projekcie „Foresight” w dziedzinie „Zdrowie i życie”, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego (od 2004)
- Przewodniczący Rady Naukowej Centrum Badań Molekularnych i Makromolekularnych Polskiej Akademii Nauk w Łodzi (od 2015)[36]
- Członek Korespondent Polskiej Akademii Nauk (od 2010)
- Członek Narodowego Centrum Nauki (od 2010, przewodniczący Komisji Nauk Ścisłych i Technicznych)[37]
Członkostwo oraz działalność w międzynarodowych towarzystwach i organizacjach naukowych
- Chairman komitetu COST Action D8 "Chemistry of Metals in Medicine" (1996-2001)
- Koorydnator COST Action D8 "Molecular Mechanisms of Metal-Induced Toxicity and Carcinogenicity" (1998-2001)
- Polski delegat komitetu zarządzającego COST Action D20 "Metal Compounds in the Treatment of Cancer and Viral Diseases MCCV" (2000-2005)[38]
- Polski delegat komitetu zarządzającego COST Action D34 "Molecular Targeting and Drug Design in Neurological and Bacterial Diseases" (2005-2010)
- Polski delegat komitetu zarządzającego COST Action D39 “Metallo-Drug Design and Action” (2006-2011)[39]
- Polski delegat komitetu zarządzającego COST Action CM1003 „ Biological oxidation reactions - mechanisms and design of new catalysts” (2011-2015)[40]
- Członek Society of Biological Inorganic Chemistry, SBIC (od 1999)
- Członek The Royal Society of Chemistry, CChem FRSC (od 1999)
- Chartered Scientist Royal Society of Chemistry, CSi CChem FRSC (od 2004)
- Członek Alberta Prion Research Institute, Canada (od 2005)
- Przewodniczący the Discussion Group Chemistry in Life Sciences Division in The European Association for Chemical and Molecular Sciences (2009-2014)
Działalność w radach redakcyjnych czasopism naukowych
Członek Rady Naukowej „Inorganica Chimica Acta. Boinorganic Section” (1982-1989). Członek komitetów redakcyjnych: „Metal Based Drugs” (1992-1996), „JCS Dalton Transactions”(1997-2003), „New Journal of Chemistry” (od 2003), „Polish Journal of Chemistry” (2003-2005), „Journal of Inorganic Biochemistry” (2006-2010).
Organizacja konferencji naukowych
Organizator (lub współorganizator) 39 konferencji naukowych:
- m.in. cyklu "Symposium on Inorganic Biochemistry and Molecular Biophysics" (1985, 1989, 1991, 1995, 1997, 1999, 2000, 2001, 2002, 2003, 2004, 2005, 2006, 2010) stanowiącego przegląd aktualnego stanu wiedzy w dziedzinie chemii bionieorganicznej
- pierwszej w Polsce konferencji naukowej sponsorowanej przez Europejską Fundację Naukową i NATO "ESF Workshop on Non-platinum Metals as Drugs Chemotherapeutics and Related Compounds" (1996)
- 2nd European Conference on Chemistry for Life Science - konferencji reprezentującej aktywność Grupy Dyskusyjnej Chemistry for Life Sciences w ramach The European Association for Chemical and Molecular Science (Wrocław, 2007)
- EUROBIC9 - 9th European Biological Inorganic Chemistry Conference (Wrocław, 2008)[41]
Wyróżnienia i nagrody
- Nagroda Roku Nauki Polskiej (1973)
- Nagroda Polskiej Akademii Nauk (1980)
- Nagrody Ministra Edukacji Narodowej (1984, 1988, 1991, 1992, 1997, 1999, 2003)
- Nagrody Ministra Sz.W.N.i T. (1973, 1977, 1978, 1982)
- Nagrody Sekretarza Naukowego PAN w latach (1972, 1975, 1983)
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1990)
- Medal Komisji Edukacji Narodowej (2000)
- Nagroda Naukowa im. Marii Skłodowskiej-Curie w dziedzinie chemii (2002)
- Członek The Royal Society of Chemistry, CChem FRSC (od 1999)
- Chartered Scientist Royal Society of Chemistry, CSi CChem FRSC (od 2004)
- Tytuł Doktora Honoris Causa Narodowego Uniwersytetu im. Tarasa Shevchenki w Kijowie, Ukraina (2009)
- Członek Polskiej Akademii Nauk (2009)
- Członek Narodowego Centrum Nauki (2009)
- Złota Odznaka Politechniki Wrocławskiej (2011)
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2012)
- Medal Wydziału Chemii Politechniki Wrocławskiej (2012)
- Tytuł Honorowego Profesora Politechniki Wrocławskiej (2013)[42]
- Nagroda Prezesa Rady Ministrów (2013)
- Tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Gdańskiego (2014)[43]
- Medal Okolicznościowy PTChem (2014)[44]
- ↑ Współcześni uczeni polscy. Słownik biograficzny.. T. II. Warszawa: 1999, s. 484. ISBN ISBN 83-905295-6-4.
- ↑ Historia Zespołów Badawczych. chem.uni.wroc.pl. [dostęp 2015-10-29].
- ↑ Nota biograficzna na stronie Fundacji na rzecz Nauki Polskiej. ncn.gov.pl. [dostęp 2015-10-29].
- ↑ Pracownicy EIT+. eitplus.pl. [dostęp 2015-10-29].
- ↑ B. Kurzak et al. Hydroxamic and aminohydroxamic acids and their complexes with metal ions. „Coord. Chem. Rev.”. 114, s. 169-200, 1992. DOI: doi:10.1016/0010-8545(92)85002-8.
- ↑ A. Dobosz et. al. N-bonding of the hydroxamic function in nickel(II) and copper(II) complexs with 2-(hydroxyimino)propanohydroxamic acid. „J. Chem. Soc., Dalton Trans.”, s. 743-749, 1999. DOI: 10.1039/A808681H.
- ↑ T. Kiss et al. Transition metal complexes of aminophosphonic acid analogues of α-alanine, β-alanine, phenylalanine and tyrosine. „Inorg. Chim. Acta”. 138, s. 25–30, 1987. DOI: doi:10.1016/S0020-1693(00)81176-7.
- ↑ H. Kozłowski et al. Stability and structure of copper(II) complexes with 2-amino-2-deoxy-d-mannose and some derivatives thereof. „Carbohydr. Res.”. 197, s. 109–117, 1990. DOI: doi:10.1016/0008-6215(90)84134-G.
- ↑ L. Banci et al. A structural-dynamical characterization of human Cox17. „J. Biol. Chem.”. 283, s. 7912-7920, 2008. DOI: 10.1074/jbc.M708016200.
- ↑ C. E. Livera et al. A thermodynamic and spectroscopic study of the proton and copper(II) complexes of L-prolyl-L-histidine, D-prolyl-L-histidine, L-histidyl-L-histidine, and D-histidyl-L-histidine. „J. Chem. Soc., Dalton Trans.”, s. 661-666, 1987. DOI: 10.1039/DT9870000661.
- ↑ A. Mucha et al. Comparison of the acid-base properties of ribose and 2'-deoxyribose nucleotides. „Chem. Eur. J.”. 14, s. 6663-6671, 2008. DOI: 10.1002/chem.200800496.
- ↑ A. Odani et al. Extent of metal ion–sulfur binding in complexes of thiouracil nucleosides and nucleotides in aqueous solution. „J. Inorg. Biochem.”. 101, s. 727-735, 2007. DOI: doi:10.1016/j.jinorgbio.2006.12.014.
- ↑ K. Cherifi et al. Transition metal complexes of L-cysteine containing di-and tripeptides. „J. Inorg. Biochem.”. 38, s. 69-80, 1990. DOI: doi:10.1016/0162-0134(90)85008-K.
- ↑ K. Krzywoszyńska et al. Polythiol binding to biologically relevant metal ions. „Dalton Trans.”. 40, s. 10434-10439, 2011. DOI: 10.1039/C1DT10562K.
- ↑ M. Jeżowska-Bojczuk et al. Metal ion-tetracycline interactions in biological fluids. 10. Structural investigations on copper(II) complexes of tetracycline, oxytetracycline, chlortetracycline, 4-(dedimethylamino)tetracycline, and 6-desoxy-6-demethyltetracycline and discussion of their binding modes. „Inorg. Chem.”. 32, s. 428-437, 1993. DOI: 10.1021/ic00056a015.
- ↑ D. Miodragovič et al. Interesting coordination abilities of antiulcer drug famotidine and antimicrobial activity of drug and its cobalt(III) complex. „J. Inorg. Biochem.”. 100, s. 1568-1574, 2006. DOI: doi:10.1016/j.jinorgbio.2006.05.009.
- ↑ J. Urbańska et al. Polarographic studies on the complexation of cobalt(II), nickel(II) and copper(II) withd-glucosamine andd-galactosamine. „Anal. Chim. Acta”. 207, s. 85-94, 1988. DOI: doi:10.1016/S0003-2670(00)80785-0.
- ↑ I. O. Fritsky et al. Efficient stabilization of copper(III) in tetraaza pseudo-macrocyclic oxime-and-hydrazide ligands with adjustable cavity size. „Chem. Commun.”, s. 4125-4127, 2006. DOI: 10.1039/B608236J.
- ↑ W. Bal et al. Molecular models in nickel carcinogenesis. „J. Inorg. Biochem.”. 79, s. 213-218, 2000. DOI: doi:10.1016/S0162-0134(99)00169-5.
- ↑ M. A. Zoroddu et al. Molecular mechanisms in nickel carcinogenesis: modeling Ni(II) binding site in histone H4. „Environ. Health Persp”. 110, s. 719-723, 2002. DOI: 10.1289/ehp.02110s5719.
- ↑ E. Gumienna-Kontecka et al. 2-(Hydroxyimino)propanohydroxamic acid, a new effective ligand for aluminium. „J. Chem. Soc., Dalton Trans”, s. 4201-4208, 2000. DOI: 10.1039/B004432F.
- ↑ H. Kozłowski et al. General aspects of metal toxicity. „Curr. Med. Chem.”. 21, s. 3721-3740, 2014. DOI: 10.2174/0929867321666140716093838.
- ↑ B. Gulanowski et al. Impact of chromium ions on nucleoside triphosphates and nucleic acids. „J. Inorg. Biochem.”. 48, s. 289-298, 1992. DOI: doi:10.1016/0162-0134(92)84055-R.
- ↑ E. Gaggelli et al. Copper homeostasis and neurodegenerative disorders (Alzheimer's, prion, and Parkinson's diseases and amyotrophic lateral sclerosis). „Chem. Rev.”. 106, s. 1995-2044, 2006. DOI: 10.1021/cr040410w.
- ↑ D. R. Brown, H. Kozłowski. Biological inorganic and bioinorganic chemistry of neurodegeneration based on prion and Alzheimer diseases. „Dalton Trans.”, s. 1907-1917, 2004. DOI: 10.1039/B401985G.
- ↑ H. Kozłowski et al. Copper, iron, and zinc ions homeostasis and their role in neurodegenerative disorders (metal uptake, transport, distribution and regulation). „Coord. Chem. Rev.”. 253, s. 2665-2685, 2009. DOI: doi:10.1016/j.ccr.2009.05.011.
- ↑ D. Valensin et al. The dimeric and tetrameric octarepeat fragments of prion protein behave differently to its monomeric unit. „Dalton Trans.”, s. 1284-1293, 2004. DOI: 10.1039/B402090A.
- ↑ A. Hecel et al. Impact of SDS surfactant on the interactions of Cu2+ ions with the amyloidogenic region of human prion protein. „Dalton Trans.”. 44, s. 13125-13132, 2015. DOI: 10.1039/C5DT01488C.
- ↑ D. Witkowska et al. Specific poly-histidyl and poly-cysteil protein sites involved in Ni2+ homeostasis in Helicobacter pylori. Impact of Bi3+ ions on Ni2+ binding to proteins. Structural and thermodynamic aspects. „Coord. Chem. Rev.”. 256, s. 133-148, 2012. DOI: doi:10.1016/j.ccr.2011.06.014.
- ↑ M. Rowińska-Żyrek et al. The C terminus of HspA–a potential target for native Ni(II) and Bi(III) anti-ulcer drugs. „Dalton Trans.”. 39, s. 5814-5826, 2010. DOI: 10.1039/C0DT00013B.
- ↑ D. Witkowska et al. Coordination of Ni2+ and Cu2+ to metal ion binding domains of E.coli SlyD protein. „J. Inorg. Biochem.”. 107, s. 73-81, 2012. DOI: doi:10.1016/j.jinorgbio.2011.11.012.
- ↑ P. Kołkowska et al. Specificity of the Zn2+, Cd2+ and Ni2+ ion binding sites in the loop domain of the HypA protein. „Dalton Trans.”. 44, s. 9887-9900, 2015. DOI: 10.1039/C5DT01005E.
- ↑ J. Wątły et al. Insight into the coordination and the binding sites of Cu2+ by the histidyl-6-tag using experimental and computational tools. „Inorg. Chem.”. 53, s. 6675-6683, 2014. DOI: 10.1021/ic500387u.
- ↑ J. Wątły et al. African viper poly-his tag peptide fragment efficiently binds metal ions and is folded into an α-helical structure. „Inorg. Chem.”. 54, s. 7692-7702, 2015. DOI: 10.1021/acs.inorgchem.5b01029.
- ↑ Henryk Kozłowski, David R. Brown, Gianni Valensin: Metallochemistry of Neurodegeneration: Biological, Chemical, and Genetic Aspects. Cambrige: Royal Society of Chemistry, 2006. ISBN 0-85404-360-8.
- ↑ Skład Rady Naukowej CBMiM PAN. cbmm.lodz.pl. [dostęp 2015-10-29].
- ↑ Nota biograficzna na stronie Fundacji na rzecz Nauki Polskiej. ncn.gov.pl. [dostęp 2015-10-29].
- ↑ EC CORDIS. cordis.europa.eu. [dostęp 2015-10-29].
- ↑ COST Actions D39. cost.eu. [dostęp 2015-10-29].
- ↑ COST Actions CM1003. cost.eu. [dostęp 2015-10-29].
- ↑ „Spotkajmy się we Wrocławiu”. (3)23, 2008. ISSN 16441524.
- ↑ Profesorowie honorowi PWr. pryzmat.pwr.edu.pl. [dostęp 2015-10-30].
- ↑ Tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Gdańskiego dla Profesora Henryka Kozłowskiego. ug.edu.pl. [dostęp 2015-10-29].
- ↑ Laureaci medali PTChem. ptchem.pl. [dostęp 2015-10-30].
Bibliografia
- „Spotkajmy się we Wrocławiu”. (1)33, 2015. ISSN 1644-1524.
- Strona internetowa Zespołu Chemii Bionieorganicznej i Biomedycznej. uni.wroc.pl. [dostęp 2015-10-29].
- Henryk Kozłowski. pan.pl. [dostęp 2015-10-29].
- {{{osoba}}}, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) .