Odporność swoista: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m szablon
Bundaren (dyskusja | edycje)
338 edycji
tabela, linki, źródła
Linia 1: Linia 1:
{{Dopracować|źródła=2019-03|źródła medyczne=2019-03|format=2019-03}}
{{Dopracować|źródła=2019-03|źródła medyczne=2019-03|format=2019-03}}


'''Odporność swoista''', '''układ swoistej odpowiedzi immunologicznej''' – typ [[Odporność immunologiczna|odporności]] zależny od rozpoznawania [[antygen]]ów przez [[Przeciwciało|przeciwciała]] i receptory rozpoznające antygen [[limfocyty T|limfocytów T]] i [[limfocyty B|limfocytów B]].
'''Odporność swoista''' ('''układ swoistej odpowiedzi immunologicznej, oporność nabyta''') – typ [[Odporność immunologiczna|odporności]] zależny od rozpoznawania [[antygen]]ów przez [[Przeciwciało|przeciwciała]] i receptory rozpoznające antygen [[limfocyty T|limfocytów T]] i [[limfocyty B|limfocytów B]].


Na wytworzenie tego typu odporności potrzebne jest kilka dni, lecz mechanizmy raz uruchomione skutecznie zwalczają [[patogen]]y. Proces jest swoisty, czyli działa na konkretny czynnik patogenny.
Na wytworzenie tego typu odporności potrzebne jest kilka dni, lecz mechanizmy raz uruchomione skutecznie zwalczają [[patogen]]y. Proces jest swoisty, czyli działa na konkretny czynnik patogenny.<ref>{{Cytuj |autor = Lauri Mikonranta, Johanna Mappes, Minna Kaukoniitty, Dalial Freitak |tytuł = Insect immunity: oral exposure to a bacterial pathogen elicits free radical response and protects from a recurring infection |czasopismo = Frontiers in Zoology |data = 2014-03-07 |data dostępu = 2020-09-05 |issn = 1742-9994 |wolumin = 11 |s = 23 |doi = 10.1186/1742-9994-11-23 |pmid = 24602309 |pmc = 3975449 |url = https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3975449/}}</ref>

Podział odporności swoistej:
* bierna:
⚫
** naturalna (przeciwciała matczyne)
** sztuczna (surowice ozdrowieńców)
* czynna:
** naturalna (przechorowanie)
** sztuczna (szczepienie)


== Podział ==
Odporność swoista dzieli się w zależności od czasu działania, czyli na bierną (czasową) i czynną (trwałą). Każdą z nich można nabyć na dwa sposoby: naturalny i sztuczny.<ref>{{Cytuj |autor = Franciszek Dubert |tytuł = Biologia na czasie 2 |data = 2013 |isbn = 978-83-267-1773-4 |inni = Ryszard Kozik, Stanisław Krawczyk, Adam Kula, Maria marko-Worłowska, Władysław Zamachowski}}</ref>
{| class="wikitable"
!
!Bierna
!Czynna
|-
|Naturalna
⚫
|przeciwciała matczyne
|przejście choroby (np. [[Ospa prawdziwa]])
|-
|Sztuczna
|[[surowica (hematologia)]]
|[[szczepienie ochronne]]
|}
Mechanizmy odpowiedzi swoistej (nabytej):
Mechanizmy odpowiedzi swoistej (nabytej):
* [[odporność komórkowa]] – warunkowana przez komórki (limfocyty T), polegająca na bezpośrednim atakowaniu patogenów przez [[limfocyty]]
* [[odporność komórkowa]] – warunkowana przez komórki (limfocyty T), polegająca na bezpośrednim atakowaniu patogenów przez [[limfocyty]].
* [[odporność humoralna]] – warunkowana przez przeciwciała, polegająca na wytwarzaniu przez limfocyty przeciwciał, których zadaniem jest niszczenie komórek patogennych
* [[odporność humoralna]] – warunkowana przez przeciwciała, polegająca na wytwarzaniu przez limfocyty przeciwciał, których zadaniem jest niszczenie komórek patogennych.


== Wytwarzanie ==
Limfocyty T: pochodzą z [[Komórki macierzyste|komórek macierzystych]] szpiku kostnego. W drodze do tkanki limfatycznej dojrzewają w [[grasica|grasicy]]. Tam dochodzi do różnicowania się limfocytów, stają się one immunologicznie kompetentne – zdolne do [[Odpowiedź odpornościowa|odpowiedzi immunologicznej]]. Reagują one na specyficzne antygeny na powierzchni komórek zaatakowanych przez patogeny.
Limfocyty T: pochodzą z [[Komórki macierzyste|komórek macierzystych]] szpiku kostnego. W drodze do tkanki limfatycznej dojrzewają w [[grasica|grasicy]]. Tam dochodzi do różnicowania się limfocytów, stają się one immunologicznie kompetentne – zdolne do [[Odpowiedź odpornościowa|odpowiedzi immunologicznej]]. Reagują one na specyficzne antygeny na powierzchni komórek zaatakowanych przez patogeny.
Rozróżnia się trzy główne klasy limfocytów T:
Rozróżnia się trzy główne klasy limfocytów T:
Linia 23: Linia 31:
* supresyjne – hamują odpowiedź immunologiczną, uwalniają [[cytokiny]] hamujące aktywność innych limfocytów T i B.
* supresyjne – hamują odpowiedź immunologiczną, uwalniają [[cytokiny]] hamujące aktywność innych limfocytów T i B.


Limfocyty B: u ptaków dojrzewają w [[torebka Fabrycjusza|bursie Fabrycjusza]] (stąd nazwa) (u ssaków w [[szpik kostny|szpiku kostnym]]). Limfocyt B po rozpoznaniu antygenu dzieli się – powstaje populacja [[komórka plazmatyczna|komórek plazmatycznych]], które produkują przeciwciała. Limfocyty B mają silnie rozwinięte ER, co pozwala im na produkcję znacznych ilości białek ([[Przeciwciało|immunoglobulin]]).
Limfocyty B: u ptaków dojrzewają w [[torebka Fabrycjusza|bursie Fabrycjusza]] (stąd nazwa) (u ssaków w [[szpik kostny|szpiku kostnym]]). Limfocyt B po rozpoznaniu antygenu dzieli się – powstaje populacja [[komórka plazmatyczna|komórek plazmatycznych]], które produkują przeciwciała. Limfocyty B mają silnie rozwinięte ER, co pozwala im na produkcję znacznych ilości białek ([[Przeciwciało|immunoglobulin]]).<ref>{{Cytuj |autor = Bruce Alberts, Alexander Johnson, Julian Lewis, Martin Raff, Keith Roberts |tytuł = Molecular Biology of the Cell |data = 2002 |data dostępu = 2020-09-05 |isbn = 978-0-8153-3218-3 |wydanie = 4th |wydawca = Garland Science |url = https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK21054/?depth=2}}</ref>


== Zobacz też ==
== Zobacz też ==
Linia 29: Linia 37:
* [[odpowiedź odpornościowa nieswoista]]
* [[odpowiedź odpornościowa nieswoista]]


== Przypisy ==
[[Kategoria:Immunologia]]
[[Kategoria:Immunologia]]


Wersja z 16:26, 5 wrz 2020

Odporność swoista (układ swoistej odpowiedzi immunologicznej, oporność nabyta) – typ odporności zależny od rozpoznawania antygenów przez przeciwciała i receptory rozpoznające antygen limfocytów T i limfocytów B.

Na wytworzenie tego typu odporności potrzebne jest kilka dni, lecz mechanizmy raz uruchomione skutecznie zwalczają patogeny. Proces jest swoisty, czyli działa na konkretny czynnik patogenny.[1]

Podział

Odporność swoista dzieli się w zależności od czasu działania, czyli na bierną (czasową) i czynną (trwałą). Każdą z nich można nabyć na dwa sposoby: naturalny i sztuczny.[2]

Bierna Czynna
Naturalna przeciwciała matczyne przejście choroby (np. Ospa prawdziwa)
Sztuczna surowica (hematologia) szczepienie ochronne

Mechanizmy odpowiedzi swoistej (nabytej):

  • odporność komórkowa – warunkowana przez komórki (limfocyty T), polegająca na bezpośrednim atakowaniu patogenów przez limfocyty.
  • odporność humoralna – warunkowana przez przeciwciała, polegająca na wytwarzaniu przez limfocyty przeciwciał, których zadaniem jest niszczenie komórek patogennych.

Wytwarzanie

Limfocyty T: pochodzą z komórek macierzystych szpiku kostnego. W drodze do tkanki limfatycznej dojrzewają w grasicy. Tam dochodzi do różnicowania się limfocytów, stają się one immunologicznie kompetentne – zdolne do odpowiedzi immunologicznej. Reagują one na specyficzne antygeny na powierzchni komórek zaatakowanych przez patogeny. Rozróżnia się trzy główne klasy limfocytów T:

  • cytotoksyczne – rozpoznają i niszczą komórki z obcym antygenem.
  • pomocnicze – uwalniają związki aktywujące odpowiedź immunologiczną lub ją wzmacniającą.
  • supresyjne – hamują odpowiedź immunologiczną, uwalniają cytokiny hamujące aktywność innych limfocytów T i B.

Limfocyty B: u ptaków dojrzewają w bursie Fabrycjusza (stąd nazwa) (u ssaków w szpiku kostnym). Limfocyt B po rozpoznaniu antygenu dzieli się – powstaje populacja komórek plazmatycznych, które produkują przeciwciała. Limfocyty B mają silnie rozwinięte ER, co pozwala im na produkcję znacznych ilości białek (immunoglobulin).[3]

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Lauri Mikonranta i inni, Insect immunity: oral exposure to a bacterial pathogen elicits free radical response and protects from a recurring infection, „Frontiers in Zoology”, 11, 2014, s. 23, DOI: 10.1186/1742-9994-11-23, ISSN 1742-9994, PMID: 24602309, PMCID: PMC3975449 [dostęp 2020-09-05].
  2. ↑ Franciszek Dubert, Biologia na czasie 2, Ryszard Kozik i inni, 2013, ISBN 978-83-267-1773-4.
  3. ↑ Bruce Alberts i inni, Molecular Biology of the Cell, wyd. 4th, Garland Science, 2002, ISBN 978-0-8153-3218-3 [dostęp 2020-09-05].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Odporność_swoista&oldid=60780368”