Bobik (odmiana bobu): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m MalarzBOT: przerabiam link na wywołanie szablonu {{encyklopedia PWN}} |
drobne merytoryczne |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
[[Plik:Tuinboon bladrandkever.jpg|mały|Bobik nadgryzany przez [[Oprzędzik pręgowany|oprzędzika pręgowanego]].]] |
[[Plik:Tuinboon bladrandkever.jpg|mały|Bobik nadgryzany przez [[Oprzędzik pręgowany|oprzędzika pręgowanego]].]] |
||
'''Bobik''', '''bób koński''' – grupa pastewnych [[Odmiana (biologia)|odmian]] [[Wyka bób|bobu]]. Tradycyjnie w XX wieku bobik wyróżniany był zwykle jako jeden z czterech podgatunków bobu (''Vicia faba'' var. ''equina'' <small>[[Christiaan Hendrik Persoon|Pers.]]</small>), ewentualnie [[odmiana (biologia)|odmiana botaniczna]] (''Vicia faba'' var. ''minor''). Kryterium tego podziału były różnice morfologiczne w obrębie gatunku bób, w szczególności wielkość nasion. W końcu XX wieku zakwestionowano znaczenie [[taksonomia|taksonomiczne]] różnic morfologicznych z powodu braku różnic genetycznych i [[Bariera reprodukcyjna|barier reprodukcyjnych]] i uznano bobik za grupę [[kultywar|odmian uprawnych]] powstałych w wyniku selekcji prowadzonej przez człowieka<ref name=fouad>{{Cytuj pismo | autor = Fouad Maalouf, Jinguo Hu, Donal M. O'Sullivan, Xuxiao Zong, Aladdin Hamwieh, Shiv Kumar, Michael Baum | tytuł = Breeding and genomics status in faba bean (Vicia faba) | czasopismo = Plant Breeding | wolumin = 138, 4 | strony = 465-473 | data = 2019 | url = https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/pbr.12644}}</ref><ref>{{Cytuj pismo | autor = Tanno, K. I., & Willcox, G | tytuł = he origins of cultivation of Cicer arietinum L. and Vicia faba L.: Early finds from Tell el-Kerkh, north-west Syria, late 10th millennium BP. | czasopismo = Vegetation History and Archaeobotany | wolumin = 15, 3 | strony = 197– 204 | data = 2006 | doi = 10.1007/s00334-005-0027-5}}</ref>. |
|||
'''Bobik''', '''bób koński''' (''Vicia faba'' var. ''equina'' [[Christiaan Hendrik Persoon|Pers.]] syn. ''Vicia faba'' var. ''minor'') – pastewna [[Odmiana (biologia)|odmiana]] [[Wyka bób|bobu]]. |
|||
Bobik znany jest ze znalezisk datowanych na 5000 lat [[Before present|BP]] pochodzących z [[Półwysep Iberyjski|Półwyspu Iberyjskiego]] i [[Europa Środkowa|Europy Środkowej]]<ref name=fouad/><ref>{{Cytuj książkę | autor = Ladizinsky, G. | tytuł = Origin of agriculture. Chapter 1. In Plant evolution under domestication, Plant evolution under domestication | wydawca = Springer Netherlands | miejsce = Dordrecht | data = 1998 | strony = 1-60 | doi = 10.1007/978-94-011-4429-2}}</ref>. |
|||
W [[Europa|Europie]] bobik uprawiany jest w krajach o klimacie morskim, w [[Polska|Polsce]] w delcie [[Wisła|Wisły]] oraz w strefach nadmorskiej i podgórskiej. Urasta do wysokości 1,5 m. Kwitnie od maja do sierpnia, a nasiona dojrzewają od lipca do września. Zapylany przez [[pszczoły]]. Roślina jest samopłodna. [[Strąk|Strąki]] są dłuższe niż u wyki bobu i mają drobniejsze nasiona. Uprawiana jest na nasiona, na [[Słoma|słomę]] lub [[Kiszonka|kiszonkę]]. Może być sadzona na glebach gliniastych. Preferuje gleby wilgotne. Odporna na wiatry. Może rosnąć w półcieniu<ref>{{encyklopedia PWN|id=3878693|tytuł=bobik|data dostępu=2022-01-04}}</ref><ref name="p1">{{Cytuj stronę | url = https://pfaf.org/User/Plant.aspx?LatinName=Vicia+faba+equina| tytuł =Vicia faba equina - Pers. | autor = | opublikowany =pfaf.org | data = | język =en | data dostępu = 2022-01-04}}</ref>. |
|||
Nadmierne jedzenie nasion bobiku lub zjedzenie ich przez osoby podatne może wywołać [[Niedobór dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej|fawizm]]<ref name="p1" />. |
Nadmierne jedzenie nasion bobiku lub zjedzenie ich przez osoby podatne może wywołać [[Niedobór dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej|fawizm]]<ref name="p1" />. |
||
Wersja z 10:25, 9 lis 2022
Bobik, bób koński – grupa pastewnych odmian bobu. Tradycyjnie w XX wieku bobik wyróżniany był zwykle jako jeden z czterech podgatunków bobu (Vicia faba var. equina Pers.), ewentualnie odmiana botaniczna (Vicia faba var. minor). Kryterium tego podziału były różnice morfologiczne w obrębie gatunku bób, w szczególności wielkość nasion. W końcu XX wieku zakwestionowano znaczenie taksonomiczne różnic morfologicznych z powodu braku różnic genetycznych i barier reprodukcyjnych i uznano bobik za grupę odmian uprawnych powstałych w wyniku selekcji prowadzonej przez człowieka[1][2].
Bobik znany jest ze znalezisk datowanych na 5000 lat BP pochodzących z Półwyspu Iberyjskiego i Europy Środkowej[1][3].
W Europie bobik uprawiany jest w krajach o klimacie morskim, w Polsce w delcie Wisły oraz w strefach nadmorskiej i podgórskiej. Urasta do wysokości 1,5 m. Kwitnie od maja do sierpnia, a nasiona dojrzewają od lipca do września. Zapylany przez pszczoły. Roślina jest samopłodna. Strąki są dłuższe niż u wyki bobu i mają drobniejsze nasiona. Uprawiana jest na nasiona, na słomę lub kiszonkę. Może być sadzona na glebach gliniastych. Preferuje gleby wilgotne. Odporna na wiatry. Może rosnąć w półcieniu[4][5].
Nadmierne jedzenie nasion bobiku lub zjedzenie ich przez osoby podatne może wywołać fawizm[5].
Przypisy
- ↑ a b Fouad Maalouf, Jinguo Hu, Donal M. O'Sullivan, Xuxiao Zong, Aladdin Hamwieh, Shiv Kumar, Michael Baum. Breeding and genomics status in faba bean (Vicia faba). „Plant Breeding”. 138, 4, s. 465-473, 2019.
- ↑ Tanno, K. I., & Willcox, G. he origins of cultivation of Cicer arietinum L. and Vicia faba L.: Early finds from Tell el-Kerkh, north-west Syria, late 10th millennium BP.. „Vegetation History and Archaeobotany”. 15, 3, s. 197– 204, 2006. DOI: 10.1007/s00334-005-0027-5.
- ↑ Ladizinsky, G.: Origin of agriculture. Chapter 1. In Plant evolution under domestication, Plant evolution under domestication. Dordrecht: Springer Netherlands, 1998, s. 1-60. DOI: 10.1007/978-94-011-4429-2.
- ↑ bobik, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2022-01-04].
- ↑ a b Vicia faba equina - Pers.. pfaf.org. [dostęp 2022-01-04]. (ang.).