Przejdź do zawartości

Diariong Tagalog: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
następna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
nowy, , źródła/przypisy,
(Brak różnic)

Wersja z 12:21, 29 kwi 2023

Diariong Tagalog
Ilustracja
Strona jednego z numerów „Diariong Tagalog”
Częstotliwość

dziennik

Język

hiszpański, tagalski

Pierwszy numer

1 czerwca/sierpień 1882

Ostatni numer

31 października 1882

Diariong Tagalog – filipiński dziennik[1]. Współtworzony i współfinansowany przez grupę młodych filipińskich nacjonalistów. Publikował teksty krytykujące hiszpańską administrację kolonialną oraz Kościół katolicki. Został zamknięty w październiku 1882, po kilku miesiącach funkcjonowania. Był dziennikiem dwujęzycznym, ukazywał się po hiszpańsku i tagalsku. Zapisał się w filipińskiej historii, zapoczątkował szerszy ruch na rzecz reform politycznych na Filipinach. Uznaje się go za pierwszą tagalską gazetę.

Historia

W źródłach można napotkać sprzeczne informacje dotyczące miejsca jego publikacji. Część wskazuje, że ukazywał się w Manili[2][3][4], inne, że w Malolos, mieście położonym na północ od filipińskiej stolicy[5][6]. Założony przez Marcela H. del Pilara, Basilia Teodoro Morána oraz Pascuala H. Poblete[7][8][9]. Środki na jego funkcjonowanie zapełniał zasadniczo majętny hiszpański polityk liberalny Francisco Calvo y Múñoz[10]. Współtworzący pismo Filipińczycy również mieli weń pewien wkład finansowy. Del Pilar posiadał swoją własną prasę drukarską[11], a Morán własny magazyn cukru. Część dochodu uzyskiwanego z niego przeznaczał na pokrycie kosztów publikacji „Diariong Tagalog”[12].

W przestrzeni publicznej funkcjonowało zaledwie kilka miesięcy[13][14]. Wśród badaczy nie ma przy tym zgody co do tego, kiedy dokładnie ów tytuł zszedł z prasy drukarskiej po raz pierwszy. Część źródeł opowiada się za datą 1 czerwca 1882[15]. Inne z kolei za bardziej prawdopodobną uznają datę późniejszą. Wenceslao Retana na przykład wskazuje jedynie oględnie na sierpień 1882[16].

Wątpliwości nie budzi natomiast data zakończenia działalności pisma, 31 października tego samego roku[17]. Po tym gdy zostało ono zamknięte przez władze kolonialne, del Pilar skupił się na praktyce prawniczej. Nie porzucił wszakże zainteresowania kwestiami społeczno-politycznymi. Starał się wzmacniać rodzącą się filipińską tożsamość narodową tak wśród studentów manilskich uczelni jak i wśród mieszkańców prowincji Bulacan. Czynił to z dużym zapałem i kreatywnością, przemawiając wszędzie tam, gdzie mógł znaleźć większą grupę słuchaczy, od kościołów po przyjęcia z okazji chrztu dziecka[18].

Treść

Był pismem o jednoznacznie antyhiszpańskim wydźwięku, w czasie swojej krótkotrwałej działalności cieszył się jednocześnie znacznym prestiżem. Ukazujące się na jego łamach artykuły starały się ukazywać brutalność rządów hiszpańskich na archipelagu[19]. Ostro krytykowały tak poczynania organów państwowych jak i ściśle z nimi powiązanego katolickiego duchowieństwa przybyłego z metropolii. Wzywały jednocześnie do reform w strukturach administracji kolonialnej[11]. W swym przekazie wykorzystywały często elementy parodii i satyry[20].

Skupiła się wokół niego grupa młodych nacjonalistów filipińskich. Jest pamiętany jako miejsce publikacji Amor Patrio, pierwszego artykułu José Rizala napisanego już podczas pobytu w Hiszpanii. Tekst ukazał się w numerze z 20 sierpnia 1882, pod pseudonimem Laong Laan[21][22]. Wzbudził on wyraźne poruszenie, właśnie dzięki swemu głęboko patriotycznemu wydźwiękowi[23]. Rizal przesłał do „Diariong Tagalog” jeszcze dwa inne utwory. Tylko jeden z nich jednak zdążył się ukazać. Publikacji drugiego zapobiegł kres ukazywania się samego dziennika[12].

Znaczenie

Mimo swej efemeryczności zapisał się w historii Filipin. Był czasopismem dwujęzycznym. Wszystkie zamieszczane w nim teksty publikowano nie tylko po hiszpańsku, ale również w języku tagalskim, głównym rodzimym języku archipelagu[24][25]. Jest tym samym uznawany za pierwszą tagalską gazetę[26]. Za jego tagalską treść odpowiadał del Pilar, już wcześniej znany ze swoich pisanych prostym językiem, antyklerykalnych pamfletów[27]. Pismo dało zresztą początek nie tylko tagalskiej prasie. Zapoczątkowało również szerszy ruch wzywający do daleko posuniętych reform politycznych na Filipinach[28][29].

Jego zlikwidowanie nie powstrzymało rozwoju filipińskiego dziennikarstwa. Wśród jego następców wymienia się pisma takie jak „Patnubay”, „Ang Pliegong Tagalog” czy „Kalayaan”. Wszystkie one wyrażały rosnące niezadowolenie Filipińczyków, i tym samym przygotowywały grunt pod wybuch rewolucji z 1896[11].

Przypisy

  1. ↑ Gracie Lee: Early Printing in the Philippines. [w:] BiblioAsia [on-line]. biblioasia.nlb.gov.sg, 2021-07-07. [dostęp 2023-04-23]. (ang.).
  2. ↑ VIII: A Student's Teachings, [w:] León María Guerrero, The First Filipino A Biography oF Jose Rizal [e-book], Manila: National Historical Comission, 1961, lokalizacja 1794.
  3. ↑ Gabriel F. Fabella: Rizal the Historian And Other Historical Essays. Manila: Philippine Historical Association, 1960, s. 75. (ang.).
  4. ↑ Teodoro A. Agoncillo: History and Culture, Language, and Literature Selected Essays of Teodoro A. Agoncillo. Manila: University of Santo Tomas Publishing House, 2003, s. 92. ISBN 978-971-506-220-6. (ang.).
  5. ↑ Vicente L. Rafael: The Promise of the Foreign Nationalism and the Technics of Translation in the Spanish Philippines. Durham, North Carolina: Duke University Press, 2005, s. 20. ISBN 978-0-8223-8741-1. (ang.).
  6. ↑ Doris Sommer: The Places of History Regionalism Revisited in Latin America. Durham, North Carolina: Duke University Press, 1999, s. 219. ISBN 978-0-8223-2344-0. (ang.).
  7. ↑ Gracie Lee: Today in Philippine history, May 17, 1857, Pascual Poblete was born in Naic, Cavite. [w:] The Kahimyang Project [on-line]. kahimyang.com, 2021-07-07. [dostęp 2023-04-28]. (ang.).
  8. ↑ Rocío Ortuño Casanova, Christy Conta, Jad Monsod: Biografía de Marcelo H. DEL PILAR (Bulacan, 1850-Barcelona, 1896). [w:] Biografías de autores de la Literatura filipina en español [on-line]. cervantesvirtual.com. [dostęp 2023-04-27]. (hiszp.).
  9. ↑ Anacoreta P. Purino: Rizal, The Greatest Filipino Hero. Rex Book Store, 2008, s. 35. ISBN 978-971-23-5128-0. (ang.).
  10. ↑ Retana 1895 ↓, s. 248-250.
  11. ↑ a b c Artemio R. Guillermo, May Kyi Win: Historical Dictionary of the Philippines Second Edition Historical Dictionaries of Asia, Oceania, and the Middle East, No. 54. Lanham, Maryland • Toronto • Plymouth, UK: The Scarecrow Press, Inc., 2005, s. 163. ISBN 0-8108-5490-2.
  12. ↑ a b VIII: A Student's Teachings, [w:] León María Guerrero, The First Filipino A Biography oF Jose Rizal [e-book], Manila: National Historical Comission, 1961, lokalizacja 1825.
  13. ↑ Fernandez 1989 ↓, s. 320.
  14. ↑ M. Yamomo: Theatre and Music in Manila and the Asia Pacific, 1869-1946 Sounding Modernities. London: Springer International Publishing, 2018, s. 94. ISBN 978-3-319-69176-3. (ang.).
  15. ↑ Bienvenido Lumbera: Tagalog Poetry, 1570-1898 Tradition and Influences in Its Development. Manila: Ateneo de Manila University Press, 1986, s. 139. ISBN 978-971-11-3052-7. (ang.).
  16. ↑ Retana 1895 ↓, s. 248-249.
  17. ↑ Retana 1895 ↓, s. 248.
  18. ↑ Patricio N. Abinales, Donna J. Amoroso: State and Society in the Philippines. Lanham, Maryland: Rowman & Littlefield Publishers, 2017, s. 107. ISBN 978-1-5381-0395-1. (ang.).
  19. ↑ Cecilio D. Duka: Struggle for Freedom' 2008 Ed.. Rex Book Store, 2008, s. 122. ISBN 978-971-23-5045-0. (ang.).
  20. ↑ Damon L. Woods: The Philippines A Global Studies Handbook. Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2006, s. 40. ISBN 978-1-85109-675-6. (ang.).
  21. ↑ Bonoan 1996 ↓, s. 299.
  22. ↑ Samson Lucero: Today in the past. [w:] Philstar Global [on-line]. philstar.com, 2005-11-29. [dostęp 2023-04-26]. (ang.).
  23. ↑ Libert Amorganda Acibo, Estela Galicano-Adanza: His Life, Works, and Role in the Philippine Revolution. Rex Book Store, 1995, s. 127. ISBN 978-971-23-1837-5. (ang.).
  24. ↑ Retana 1895 ↓, s. 250.
  25. ↑ Cano 2011 ↓, s. 401.
  26. ↑ Anthony Crothers Milner, Patricia Herbert: South-East Asia Languages and Literatures : a Select Guide. Honolulu: University of Hawaii Press, 1989, s. 157. ISBN 978-0-8248-1267-6. (ang.).
  27. ↑ M.C. Halili: Philippine History. Rex Book Store, 2004, s. 132. ISBN 978-971-23-3934-9. (ang.).
  28. ↑ Lorenzo Martínez Tañada: The Essential Tañada. Karrel, 1989, s. 207. ISBN 978-971-10-3321-7. (ang.).
  29. ↑ Deirdre de la Cruz: Mother Figured Marian Apparitions and the Making of a Filipino Universal. Chicago: University of Chicago Press, 2015, s. 61. ISBN 978-0-226-31491-4. (ang.).

Bibliografia

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Diariong_Tagalog&oldid=70227257”