Ödön Pártos

Ödön Pártos
Data i miejsce urodzenia	1 października 1907 ; Budapeszt
Pochodzenie	żydowskie
Data i miejsce śmierci	6 lipca 1977 ; Tel Awiw
Instrumenty	skrzypce, altówka
Gatunki	muzyka poważna
Zawód	kompozytor, skrzypek, altowiolista, pedagog
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ödön Pártos, także Oedoen Partos (ur. 1 października 1907 w Budapeszcie, zm. 6 lipca 1977 w Tel Awiwie^[1]^[2]) – izraelski kompozytor, skrzypek, altowiolista i pedagog pochodzenia węgierskiego.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

W latach 1918–1924 kształcił się w Akademii Muzycznej w Budapeszcie u Jenő Hubaya (skrzypce) i Zoltána Kodálya (kompozycja)^[1]^[2]. Pełnił funkcję koncertmistrza orkiestry w Lucernie (1924–1926) i Budapeszcie (1926–1927, 1937–1938)^[1]^[2]. Od 1927 do 1933 roku przebywał w Niemczech^[1]. W 1935 roku uczył gry na skrzypcach i kompozycji w konserwatorium w Baku^[1]. W 1938 roku wyemigrował do Palestyny^[2]. W latach 1938–1956 był pierwszym skrzypkiem Palestine Orchestra (późniejsza Izraelska Orkiestra Filharmoniczna)^[1]^[2]. Grał też na altówce w Israel Quartet (1939–1954)^[1]^[2]. Od 1951 roku był dyrektorem Akademii Muzycznej w Tel Awiwie, w 1961 roku otrzymał tytuł jej profesora^[1]^[2]. W 1954 roku otrzymał Nagrodę Izraela^[1]^[2] za fantazję symfoniczną Ein Gev^[2]. Koncertował jako solista w Izraelu, zachodniej Europie i Stanach Zjednoczonych^[1].

Twórczość[edytuj | edytuj kod]

W swojej twórczości początkowo nawiązywał do dorobku Zoltána Kodálya i Béli Bartóka^[1]. Po 1960 roku zaczął posługiwać się swobodnie traktowaną techniką dodekafoniczną^[1]^[2], a w latach 70. zwrócił się w stronę aleatoryzmu^[1]. W swoich utworach wykorzystywał elementy ludowej i religijnej muzyki żydowskiej^[1]^[2].

Wybrane kompozycje[edytuj | edytuj kod]

(na podstawie materiałów źródłowych)^[1]^[2]

Utwory orkiestrowe

Rondo on a Sephardic Theme na smyczki (1939)
Yizkor na skrzypce lub altówkę lub wiolonczelę i smyczki (1947)
2 koncerty altówkowe (I Shir Tehillah 1948, II 1957)
fantazja symfoniczna Ein Gev (1952)
Mourning Music (Oriental Ballad) na altówkę lub wiolonczelę i orkiestrę kameralną (1956)
Koncert skrzypcowy (1958)
Iltur na 12 harf (1960)
Dmuyoth (1960)
Tehilim na smyczki (1960)
Sinfonia concertante na altówkę i orkiestrę (1962)
Symphonic Movements (1966)
Netivim (1969)
Shiluvim na altówkę i orkiestrę kameralną (1970)
Music na orkiestrę kameralną (1971)
Arabesque na obój i orkiestrę kameralną (1975)

Utwory kameralne

2 kwartety smyczkowe (I Concertino 1932 zrewid. 1939, II Tehilim 1960)
Rondo na skrzypce i fortepian (1947)
4 Israeli Tunes na skrzypce lub altówkę lub wiolonczelę i fortepian (1948)
Maqamat na flet i kwartet smyczkowy (1959)
Agada na altówkę, fortepian i perkusję (1960)
Arpiliyot na kwintet dęty (1966)
Concertino na flet i fortepian (1969)
3 Fantasies na 2 skrzypiec (1972)
Ballad na kwartet fortepianowy (1977)
Fantasia na skrzypce, wiolonczelę i fortepian (1977)
Invenzione a 3 (Hommage à Debussy) na flet, harfę i altówkę (1977)

Utwory fortepianowe

Prelude (1960)
Metamorphoses (1971)

Utwory wokalno-instrumentalne

4 Folk Songs na alt i kwartet smyczkowy (1939)
kantata Daughter of Israel na sopran lub tenora, chór i orkiestrę (1961)
5 Israeli Songs na tenora, obój, fortepian i wiolonczelę (1962)

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 7. Część biograficzna n–pa. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2002, s. 354–355. ISBN 978-83-224-0808-7.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 4 Levy–Pisa. New York: Schirmer Books, 2001, s. 2729–2730. ISBN 0-02-865529-X.

[encmuz-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 7. Część biograficzna n–pa. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2002, s. 354–355. ISBN 978-83-224-0808-7.

[baker-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 4 Levy–Pisa. New York: Schirmer Books, 2001, s. 2729–2730. ISBN 0-02-865529-X.

[1]

[2]