Aleksandr Apuchtin

Aleksandr Apuchtin

Aleksandr Apuchtin
Data i miejsce urodzenia	4 listopada 1822 Petersburg
Data i miejsce śmierci	3 listopada 1903 Sankt Petersburg
Kurator warszawskiego okręgu szkolnego
Okres	od 1879 do 1897
Następca	Piotr Ligin

{{Polityk infobox}} Nieoczekiwana grafika: "grafika".

Aleksandr Lwowicz Apuchtin (ros. Александр Львович Апухтин, ur. 4 listopada 1822, zm. 2 listopada 1903 w Sankt Petersburgu) – rosyjski kurator warszawskiego okręgu szkolnego (ros. попечитель Варшавского учебного округа) w latach 1879-1897, od 1896 tajny radca dworu, od 1897 senator. Twórca zrusyfikowanego systemu szkolnictwa w Królestwie Polskim, opartego na reformie programów szkolnych, wprowadzeniu nowych podręczników (m.in. osławiony podręcznik do historii Dmitrija Iłowajskiego), systemu donosów i szpiclowania uczniów, będącego podstawą systemu policyjnego w szkołach.

Apuchtinowski system oświatowy miał stworzyć człowieka lękliwego wobec władzy i identyfikującego się z carską Rosją i jej kulturą. Od 1885 w języku polskim wykładana była wyłącznie religia. Apuchtin przyczynił się do spadku liczby szkół, upadku kultury polskiej w Kongresówce i wzrostu analfabetyzmu. Od jego nazwiska wywodzi się określenie noc apuchtinowska. Do jego ulubionych powiedzeń należało zdanie, że dzięki jego rządom szkolnym „matka Polka zawodzić będzie nad kołyską dziecka rosyjską piosenką”.

Najsłynniejszy protest przeciwko polityce Apuchtina wyrażony został przez rosyjskiego studenta Uniwersytetu Warszawskiego Jewgienija Żukowicza. 16 kwietnia 1883 roku Żukowicz wszedł do gabinetu Apuchtina i spoliczkował kuratora. Żukowicza aresztowano, ale stał się bohaterem Warszawy i wywołał demonstracje na uczelni tzw. schodki Apuchtinowskiej. Wkrótce jednak zamieszki studenckie stłumiono, a Żukowicza skazano na 6 miesięcy więzienia.

Wrogi stosunek Polaków do osoby Apuchtina wyraził m.in. Stefan Żeromski w swoich Dziennikach; pod datą 11 listopada 1887 młody pisarz, pisząc o swojej wyobrażonej „tęgiej awanturze narodowej”, zanotował m.in. „Apuchtina powiesiłbym na pomniku Paskiewicza”.