Andrzej Bednarz (lutnik)
Andrzej Bednarz (ur. 27 stycznia 1877 w Międzyczerwiennem, zm. 28 marca 1967 w Zakopanem), podhalański lutnik, stolarz meblowy, nauczyciel lutnictwa.[1]
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się 27 stycznia 1877 roku w Międzyczerwiennem (inne nazwy: Czerwienne, Godowo) na Podhalu, jako syn Mikołaja Bednarza i Rozalii z d. Bartoszek.[2] W roku 1897 ukończył Szkołę Snycerską w Zakopanem, w której uczył się stolarstwa meblowego.[3]
W latach 1913-20 wyjeżdżał dwa razy do Ameryki, gdzie pracował w Manufakturze Lutniczej i wyuczył się zawodu lutnika.[4] Po powrocie do Zakopanego dokształcał się samodzielnie i budował skrzypce oraz gęśle dla podhalańskich muzyków. [5] O wysokim kunszcie wykonania tych instrumentów wspomina Jan Karpiel-Bułecka:
"Jak wyglądały gęśle z tamtego okresu? Najlepszym przykładem są złóbcoki Andrzeja Bednarza, lutnika samouka, który później założył klasę w Szkole Przemysłu Drzewnego. Instrument już starannie wykonany, artystycznie i technicznie dojrzały. Andrzej Bednarz opracował własny, autorski model złóbcoków. Następnie wykonał wiele świetnych brzmiących klasycznie skrzypiec i wychował pokolenie znakomitych lutników."[6]
Skrzypce i inne instrumenty wykonane przez A. Bednarza prezentowane były na różnych wystawach, między innymi w 1936 r. na wystawie lutniczej w Krakowie urządzonej przez Muzeum Przemysłu Lutniczego.[1] Od 1923 roku pracował w Szkole Przemysłu Drzewnego w Zakopanem jako nauczyciel stolarstwa i opiekun świetlicy, gdzie nadprogramowo przekazywał uczniom swoją wiedzę o budowie skrzypiec.
"W zajęciach uczestniczyli przede wszystkim uczniowie ze specjalizacji stolarstwa meblowego, będący równocześnie góralskimi muzykami. Program Bednarza obejmował budowę prostych instrumentów ludowych, takich jak złóbcoki podhalańskie i prymitywne skrzypce. Warto dodać, że zakopiańskie kursy lutnicze z tego okresu były jedynym zorganizowanym typem szkolnictwa lutniczego w Europie."[7]
W roku 1927 poprowadził pierwszy kurs lutniczy zorganizowany przez Towarzystwo Szkoły Ludowej. Od roku 1948 prowadził zajęcia w dziale lutnictwa w Zasadniczej Szkole Zawodowej w Zakopanem. Kierunek lutniczy w tej szkole powołano do życia w wyniku intensywnych starań Andrzeja Bednarza, Franciszka Marduły, Konstantyna Feliksa Pruszaka oraz Tomasza Panufnika z ówczesnym kierownictwem Ministerstwa Kultury.[8]
Od roku 1956 nauczał w Technikum Budowy Instrumentów Lutniczych w Nowym Targu.
Najwybitniejszym z uczniów Andrzeja Bednarza był Franciszek Marduła, znany lutnik i pedagog z Zakopanego.[8] Uczył się także u niego lutnik Jan Tylka[9],
Rodzina[edytuj | edytuj kod]
Żonaty dwukrotnie, z pierwszą żoną Marianną miał syna Stanisława[10]. Po śmierci Marianny ożenił się z Anną z d. Pająk, pochodzącą z Gronkowa, z którą miał troje dzieci Mariannę[2], Józefa[11] i Karolinę.
Zmarł 28 marca 1967 roku. Spoczywa na Cmentarzu Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku w Zakopanem (P/III/47).[12]
Linki zewnętrze[edytuj | edytuj kod]
https://ludowe.instrumenty.edu.pl/en/instruments/show/instrument/4564
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Muzyka i Tatry - Instrumenty ludowe na Podhalu
- ↑ a b Dane o rodzicach pochodzą z aktu urodzenia córki Andrzeja Bednarza - Marianny
- ↑ Państwowe Liceum Sztuk Plastycznych im. A. Kenara w Zakopanem - Absolwenci Szkoły
- ↑ Polskie szkolnictwo lutnicze obchodzi 70-lecie istnienia
- ↑ Słownik lutników polskich - Zdzisław Szulc
- ↑ Gęśle, dudy i architektura
- ↑ "Góralska tożsamość zamknięta w skrzypcach" Alan Kozłowski
- ↑ a b Zarys historii lutnictwa na Podhalu
- ↑ Muzeum Tatrzańskie - Warsztaty z Janem Tylką
- ↑ Księgi Stanu Cywilnego p.w. Najświętszej Rodziny w Zakopanem (skan183.jpg)
- ↑ Księgi Stanu Cywilnego par. p.w. Najświętszej Rodziny w Zakopanem (skan 255.jpg)
- ↑ Cmentarz na Pęksowym Brzyzku - grób Andrzeja Bednarza