Architektura Stargardu

Układ urbanistyczny Starego Miasta

Stare Miasto i otaczające je planty leżą w strefie A ochrony zabytków i znajdują się pod nadzorem Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Szczecinie, ze względu na dużą koncentrację zabytków. Obecnie jest wdrażany plan rewitalizacji zabudowy Starówki oraz niektórych rejonów Stargardu, który ma na celu budowanie konkurencyjności miasta w skali ponadlokalnej. Centralną częścią Starego Miasta jest Rynek Staromiejski na planie kwadratu z 5 ulicami wylotowymi. Pozostałe w większości mają zachowany historyczny kształt. Ślady o osadnictwa przedlokacyjnego możemy zauważyć w postaci ciągu historycznych ulic Johannisstrasse i Grosse Wall (dziś obydwie Bolesława Chrobrego) oraz bardziej regularnej siatki bloków zabudowy wytyczonych po 1253 roku.

Zabytki

Więcej informacji o zabytkach : Zabytki w Stargardzie

Obwarowania miejskie

Bramy

• Świętojańska
• Portowa
• Pyrzycka
• Wałowa

Baszty

• Morze Czerwone
• Tkaczy
• Jeńców
• Białogłówka

Architektura sakralna

• Kolegiata pw. NMP Królowej Świata
• Kościół św. Jana
• Kościół św. Ducha
• Kościół św. Krzyża
• Cerkiew prawosławna św. Piotra i Pawła

Zabudowa publiczna

• Ratusz
• Arsenał
• Odwach
• Spichlerz
• Urząd Miejski (ul. Czarnieckiego)
• Sąd przy ul Wojska Polskiego
• Dworzec kolejowy normalnotorowy

Budynki szkół

• Gimnazjum nr 1
• Liceum Królowej Luizy (ob ZSZ nr 1)
• Gimnazjum Petera Gröninga (ob. I LO)
• Jobst Schulen (ob. Szkoła Podstawowa nr 3 i Gimnazjum nr 2)
• Szkoła Źeńska (ob. Stargardzka Szkoła Wyższa Stargardinum)
• Volks-Schule (ob. Szkoła Podstawowa nr 7)

Domy

• Plebania Kolegiaty NMP (XV)
• Dom Protzena przy Kazimierza Wielkiego (ob. Muzyczna Szkoła Państwowa I i II st.)
• Dom Kletzinów (ob. Książnica Stargardzka)
• secesyjna zabudowa ulic: Piłsudskiego, Wojska Polskiego, Limanowskiego, Czarnieckiego, Śląkiej i innych.

Cmentarze

• Cmentarz Komunalny przy ul. Spokojnej
• Nowy Cmentarz Komunalny na Giżynku
• Cmentarz Komunalny w Kluczewie
• Cmentarz Wojskowy ul. Reymonta

Pomnik Zwycięstwa

Pomniki

• Obelisk "15. Południk" (ok. 1920)
• Kolumna Zwycięstwa (1945, Pl. Wolności)
• Krieges-Denkmal (XX wiek, obecnie zachowany oryginalny postument, przy plebanii Kolegiaty NMP)
• Mauzoleum Żołnierzy Radzieckich (1945, do 1997 na Placu Wolności, obecnie na terenie Cmentarza Wojskowego)
• cztery pomniki poświęcone pamięci żołnierzy: rosyjskich, muzułmańskich, francuskich, rosyjskich wyznania mojżeszowego (1914–1919, na terenie Cmentarza Wojennego)

Architektura współczesna

• Zabudowa mieszkalna wykonana z wielkiej płyty (głównie osiedla: Zachód, Letnie i Pyrzyckie)
• Plomby w zabudowie przedwojennej

Kościoły

• Kościół Miłosierdzia Bożego (os. Zachód)
• Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa (os. Lotnisko)
• Kościół Przemienienia Pańskiego (os. Pyrzyckie)
• Kościół Chrystusa Króla Wszechświata (os. Chopina)

Centra Handlowe

• C.H. "Milenium" i SDH przy ul. Wyszyńskiego (lata 60. XX)
• C.H. "Rondo"
• "ZODIAK" przy ul.Wyszyńskiego
• C.H. "Tęcza"
• "Galeria"

Pomniki

• Popiersie Juliusza Słowackiego (na terenie Szkoły Podstawowej nr 1)
• Popiersie Adama Mickiewicza (na terenie I Liceum Ogólnokształcącego)
• Pomnik poświęcony pamięci ofiar I i II wojny światowej (Cmentarz Wojskowy)
• Pomnik Jana Pawła II, został odsłonięty 2 kwietnia 2006 na placu pomiędzy ulicami Czarnieckiego a św.Jana Chrzciciela.

Bibliografia

• Niemierowski W., Zabytkowa zabudowa Stargardu. Szczecin z. 7-8, 1961, s. 73-94
• Ober M., Stargard Szczeciński, Warszawa 1988
• Ober M., Średniowieczna architektura Stargardu na tle regionu południowego pobrzeża Bałtyku [w:] Dawny Stargard. Miasto i jego mieszkańcy, Janiszewska J. (red.), Stargard, 2000
• Zenkner J., Stargard. Klejnot na Pomorskim Szlaku, Stargard 2006