Beth Rodden

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Beth Rodden
Data i miejsce urodzenia

5 kwietnia 1980
San Francisco

Obywatelstwo

amerykańskie

Beth Rodden (ur. 5 kwietnia 1980 w San Francisco) – amerykańska wspinaczka sportowa znana z pokonania wielu trudnych jednowyciągowych dróg wspinaczkowych. Była najmłodszą kobietą, która pokonała drogę o wycenie 5.14a (8b+) i jedną z niewielu kobiet na świecie, która pokonała stylem RP klasyczną drogę wspinaczkową o wycenie 5.14c (8c+). Razem ze swoim ówczesnym partnerem wspinaczkowym Tommy'm Caldwellem, ustanowiła drugie wolne przejście The Nose, a samodzielnie pierwsze przejście drogi Meltdown, jednego z najtrudniejszych tradycyjnych przejść na świecie.

Kariera wspinaczkowa[edytuj | edytuj kod]

Rodden zaczęła wspinać się w 1995 w The Rocknasium, na lokalnej ściance wspinaczkowej w Davis w Kalifornii. W 1996, 1997 i 1998 wygrała Junior National JCCA Championships. W 1997 i 1998 zajęła pierwsze miejsce w krajowej klasyfikacji generalnej ASCF dla dorosłych, a w 1998 trzecie miejsce podczas ASCF Fall Nationals[1].

W 1998 Rodden ponownie przeszła stylem RP drogę sportową To Bolt Or Not To Be, historyczną pierwszą drogę wspinaczkową w Stanach Zjednoczonych o wycenie 5.14. Została najmłodszą kobietą, która pokonała drogę o wycenie 5.14a. Jej osiągnięcia zrobiły wrażenie na pionierce wspinaczki klasycznej, Lynn Hill, która w 1999 zaprosiła Rodden do pierwszego przejścia kobiet przez masyw Tsaranoro na Madagaskarze. Podróż na Madagaskar rozpoczęła przemianę w karierze wspinaczkowej Rodden, skupionej dotąd na mniej popularnych drogach tradycyjnych[2].

W 2000 wraz z Tommym Caldwellem dokonała pierwszego przejścia drogi Lurking Fear stylem klasycznym, dokonując tym samym drugiego przejścia El Capitan stylem klasycznym i przez kobietę[2]. W październiku 2001 wspięła się na El Capitan. Wspinaczka odbyła się podczas imprezy Americares, zorganizowanej, by zebrać pieniądze dla rodzin personelu ratunkowego z 11 września. W maju 2002 Rodden pokonała stylem OS drogę Phoenix, szczelinę w Yosemite o wycenie 5.13a[2]. Dzięki przejściu Lurking Fear i The Nowe (2005) stała się pierwszą kobietą, która na formacji El Capitan przeszła stylem klasycznym dwie drogi. W październiku 2005 przyszła drogę The Optimist, stając się tym samym pierwszą Amerykanką, która przeszła drogę stylem RP o wycenie 5.14b[3].

W 2006 razem z ówczesnym mężem Tommym Caldwellem wzięła udział w Triple Crown Bouldering Series, aby uzbierać pieniądze na zakup gruntów dla wspinaczy w trudno dostępnych regionach[4].

W lutym 2008 jako pierwsza przeszła stylem RP drogę Meltdown, szczelinę w Yosemite. Wcześniej dokonał tego Ron Kauk. Proponowana wycena 5.14c czyniła z tej drogi najtrudniejszy wyciąg w Yosemite, a Rodden była pierwszą kobietą, która przeszła drogę o tej wycenie[5][6]. Mimo że jej czyn próbowało powtórzyć wielu utalentowanych wspinaczy, przejście udało się powtórzyć dopiero po 11 latach[7].

Zakładniczka w Kirgistanie[edytuj | edytuj kod]

Podczas wycieczki wspinaczkowe do doliny Kara Su w Kirgistanie w sierpniu 2000 Rodden wraz ze swoim ówczesnym chłopakiem Tommym Caldwellem, kolegą Jasonem „Singer” Smithem i fotografem Johnem Dickey'em przez sześć dni byli zakładnikami rebeliantów z Islamskiego Ruchu Uzbekistanu[8]. Byli zmuszeni do ukrywania się w dolinie, ponieważ oprawcy unikali kirgiskiego wojska. O północy 18 sierpnia dowódca rebeliantów zostawił zakładników i wyruszył na poszukiwania baterii do radia oraz jedzenia. Pozostawił tylko jednego strażnika, Ravshana Sharipova[9], który miał pilnować czwórki jeńców. W przypływie desperacji i skrajnego wycieńczenia Caldwell zepchnął z krawędzi urwiska strażnika, który przeżył upadek z wysokości. Rodden mówiła później: Trudno o tym teraz myśleć, ale baliśmy się, że nie przeżyjemy[10] Ich historia była sensacją w amerykańskich mediach[11].

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

Rodden poznała Tommy'ego Caldwella podczas zawodów w 1995. Zaczęli spotykać się w 2000, na krótko przed wyprawą do Kirgistanu[12]. Pobrali się w 2003, mieszkali w Yosemite i oboje pracowali jako zawodowi wspinacze. Rozwiedli się w 2009[12].

W 2014 urodziła syna. Dziecko ma z mężem Randym Puro[13].

Rodden na początku kariery zmagała się z zaburzeniami odżywiania. Współcześnie krytykuje wagę jako jeden z kluczowych wyznaczników w sporcie[14].

Ważne przejścia[edytuj | edytuj kod]

  • ok. 1997: Country Boy (5.13d, drugie przejście) w Lumpy Ridge, Estes Park Valley, Kolorado
  • 1998: Bolt or Not to Be (5.14a, 8b+) w Smith Rock State Park, Oregon
  • 1999: Bravo les Filles (VI 5.13d A0, 13 wyciągów, z Lynn Hill, Nancy Feagin i Kath Pyke) w Masywie Tsaranoro na Madagaskarze[15]
  • 1999/2000: Disco Machine Gun (5.13, pierwsze przejście) Indian Creek Canyon, Moab, Utah
  • 2000: Lurking Fear (5.10 A3, pierwsze przejście z Tommym Caldwellem) na El Capitan, Yosemite Valley. Początkowo droga wyceniana na 5.10 A3, pierwsze siedem wyciągów o wycenie 5.12c, 5.13c, 5.12d, 5.12d, 5.12a, 5.12c i 5.13c[16][17]
  • 2002: The Phoenix (5.13a, pierwsze przejście kobiety stylem OS) Upper Cascade Falls, Yosemite Valley, Kalifornia[2]
  • 2002: Grand Illusion (5.13c, OS, pierwsze przejście kobiet) w Sugarloaf w Kalifornii
  • 2003: Sarchasm (5.14a, 8b+, drugie przejście) Longs Peak, Park Narodowy Gór Skalistych, Kolorado[18]
  • 2003: West Buttress (5.13c, pierwsze przejście z Tommym Caldwellem) na El Capitan, Yosemite Valley. Wszystkie wyciągi były pokonane stylem RP w różnych odstępach czasowych, nie pokonano jeszcze całej drogi ciągiem stylem klasycznym[17]
  • 2005:  Anaconda (5.13b/c, pierwsze kobiece przejście stylem klasycznym) w Lumpy Ridge, Rocky Mountain National Park, Kolorado[19]
  • 2005: Grand Wall (5.13b, pierwsze przejście) droga wielowyciągowa w Squamish, B.C. Kanada
  • 2005: Optymist (5.14b, pierwsze przejście) w Smith Rock State Park, Oregon
  • 2005: The Nose (VI 5.14a, 3./4. pierwsze przejście z Tommym Caldwellem) na El Capitan, Yosemite Valley, Kalifornia. W październiku Caldwell i Rodden poprowadzili około połowy z 31 wyciągów tej drogi i przeszli stylem klasycznym każdy z wyciągów[20][21]
  • 2008: Meltdown (bez oceny, szacowane na 5.14c, pierwsze przejście), Upper Cascade Falls, Yosemite Valley, Kalifornia. Przez większą część zimy pracowała na 70-metrowym szczelinie, zanim przeszła nią stylem RP.

Filmografia[edytuj | edytuj kod]

  • 2005: Dosage Volume III[22] (bigUP productions) – Rodden na The Optimist.
  • 2006: Wall Rats[23] (Form Follows Function/Yegg Central Productions)
  • 2006: The First Couple of Rock (Corey Rich and Jason Paur) – film skupiający się na Beth Rodden i Tommym Caldwellu jako małżeństwie wspinaczy
  • 2008: Dosage Volume V[24] (bigUP productions) – o Rodden na wielu trudnych tradycyjnych drogach, m.in. Meltdown
  • 2008: Grand Canyon Walls (bigUP productions/Sender Films)

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Women Climbing: Bios: Lynn Hill [online], web.archive.org, 30 czerwca 2007 [dostęp 2022-04-25] [zarchiwizowane z adresu 2007-06-30].
  2. ↑ a b c d Gloria Mayer, Ending ED Overcrowding, „Emergency Medicine News”, 27 (9), 2005, s. 34–35, DOI: 10.1097/00132981-200509000-00029, ISSN 1054-0725 [dostęp 2022-04-26].
  3. ↑ joost.climbing.nl - Bouldering & Climbing [online], web.archive.org, 9 marca 2007 [dostęp 2022-04-26] [zarchiwizowane z adresu 2007-03-09].
  4. ↑ World Renowned Climbers, Beth Rodden and Tommy Caldwell, Compete at This Year's Triple Crown Bouldering Series [online], PRWeb [dostęp 2022-04-26].
  5. ↑ Meltdown: Beth Rodden’s Unrepeated Yosemite First Ascent [online], Climbing, 25 sierpnia 2016 [dostęp 2022-04-26].
  6. ↑ Watch Anak Verhoeven's First Ascent of Sweet Neuf (9a+5/5.15a) [online], Climbing, 3 października 2017 [dostęp 2022-04-26].
  7. ↑ Carlo Traversi Repeats "Meltdown" (5.14c?), Hardest Crack in Yosemite (and the World?) [online], Rock and Ice Magazine, 8 listopada 2018 [dostęp 2022-04-26].
  8. ↑ Magazine Archive | Outside Online [online], web.archive.org, 1 grudnia 2017 [dostęp 2022-04-26] [zarchiwizowane z adresu 2017-12-01].
  9. ↑ Back from the Edge [online], Outside Online, 1 czerwca 2003 [dostęp 2022-04-26] (ang.).
  10. ↑ 10-54 Incorporation of radiology into the medical gross anatomy web site, „Academic Radiology”, 7 (11), 2000, s. 1050, DOI: 10.1016/s1076-6332(00)80303-7, ISSN 1076-6332 [dostęp 2022-04-26].
  11. ↑ Greg Child, Over the edge : the true story of four American climbers' kidnap and escape in the mountains of Central Asia, First edition, New York 2002, ISBN 0-375-50609-8, OCLC 49390841 [dostęp 2022-04-26].
  12. ↑ a b From Kidnapping to Kids, My Life on and off the Rock [online], Outside Online, 11 kwietnia 2017 [dostęp 2022-04-26] (ang.).
  13. ↑ Climbing Pregnant: Month 9: Letting Go and Holding On [online], Beth Rodden, 25 czerwca 2014 [dostęp 2022-04-26] (ang.).
  14. ↑ Climbing's Send-at-All-Costs Culture Almost Ruined Me [online], Outside Online, 2 maja 2020 [dostęp 2022-04-26] (ang.).
  15. ↑ Beth Rodden and Tommy Caldwell Life List | OutsideOnline.com [online], web.archive.org, 19 września 2010 [dostęp 2022-04-26] [zarchiwizowane z adresu 2010-09-19].
  16. ↑ climb.mountainzone.com [online], www.mountainzone.com [dostęp 2022-04-26].
  17. ↑ a b Mark Cullen, Clint Cummins, Victor Fuchs, Geographic and Racial Variation in Premature Mortality in the US: Analyzing the Disparities, Cambridge, MA, marzec 2012 [dostęp 2022-04-26].
  18. ↑ Douglas J. Keenan, Volcanic ash retrieved from the GRIP ice core is not from Thera, „Geochemistry, Geophysics, Geosystems”, 4 (11), 2003, n/a–n/a, DOI: 10.1029/2003gc000608, ISSN 1525-2027 [dostęp 2022-04-27].
  19. ↑ Rodden Redpoints Anaconda [online], web.archive.org, 7 lutego 2008 [dostęp 2022-04-27] [zarchiwizowane z adresu 2008-02-07].
  20. ↑ Caldwell-Rodden Free the Nose [online], web.archive.org, 6 października 2007 [dostęp 2022-04-27] [zarchiwizowane z adresu 2007-10-06].
  21. ↑ YOSEMITE VALLEY - Alpinist.com [online], www.alpinist.com [dostęp 2022-04-27].
  22. ↑ Dosage Volume III [online], REEL ROCK [dostęp 2022-05-31] (ang.).
  23. ↑ Wall Rats. Steve Edwards 2006-01-14. [dostęp 2022-05-31].
  24. ↑ Dosage Volume V [online], REEL ROCK [dostęp 2022-05-31] (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Beth_Rodden&oldid=70846204”