Bolesław Orszulik

Bolesław Orszulik

Data i miejsce urodzenia	11 kwietnia 1925 Frysztat
Data i miejsce śmierci	14 października 2005 Cieszyn
profesor nauk humanistycznych
Specjalność: językoznawstwo, historia teatru
Alma Mater	Uniwersytet Jagielloński
Profesura	1977
Nauczyciel akademicki
Uczelnia	Uniwersytet Śląski w Katowicach
Odznaczenia

Bolesław Orszulik (ur. 11 kwietnia 1925 we Frysztacie, zm. 14 października 2014 w Cieszynie) – doktor nauk humanistycznych, związany ze środowiskiem cieszyńskich intelektualistów polonista – językoznawca i badacz kultury (historyk teatru), pedagog.

Życiorys

Ukończył w 1952 studia na Wydziale Filologii Polskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego, w 1978 obronił pracę doktorską i uzyskał stopień naukowy doktora nauk humanistycznych przyznany przez Radę Naukową Śląskiego Instytutu Naukowego w Katowicach. W latach 1952–1960 był nauczycielem w Państwowym Liceum Pedagogicznym w Cieszynie, 1960-1971 wykładowcą w Studium Nauczycielskim w Cieszynie, 1971-1974 wykładowcą akademickim na kierunku Filologia Polska w cieszyńskiej filii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. W latach 1973-1986 kierował Powiatową Biblioteką Pedagogiczną w Cieszynie, przekształconą w Filię Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Bielsku-Białej. W ramach działalności naukowo-badawczej współpracował z Instytutem Filologii Polskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Doświadczenia zawodowe wykorzystywał w działalności organizacyjno-metodycznej w Kolegium Inspektora Oświaty i Wychowania przy Wydziale Oświaty i Wychowania Urzędu Miejskiego w Cieszynie. Działał w życiu kulturalnym środowiska cieszyńskiego, w amatorskim ruchu teatralnym m.in. jako organizator i opiekun koła dramatycznego w liceum, członek zespołu kukiełkowego „Skrzatki Cieszyńskie” (1961-1971), wielokrotny przewodniczący jury konkursów recytatorskich. Był aktywnym członkiem Oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego w Cieszynie, Oddziału Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego w Cieszynie, Towarzystwa Miłośników Regionu w Cieszynie, cieszyńskiego oddziału Towarzystwa Literackiego im. A. Mickiewicza. W ramach działalności naukowej i popularyzatorskiej wygłaszał referaty i odczyty na temat historii i kultury Śląska Cieszyńskiego.

Jest autorem szkiców z zakresu literatury regionu i kilkunastu artykułów traktujących o przeszłości teatralnej Śląska Cieszyńskiego opublikowanych na łamach „Kalendarza Beskidzkiego”, „Kalendarza Cieszyńskiego”, „Głosu Ziemi Cieszyńskiej”, „Zwrotu” i in. Ogłosił drukiem dwie prace o charakterze monograficznym: Jan Łysek. Zarys życia i twórczości („Zeszyty Naukowe WSP w Katowicach” 1965, z. 3, Prace Historycznoliterackie Katedry Historii Literatury Polskiej) oraz Jerzy Probosz (1901-1942) („Pamiętnik Cieszyński", t.2, Wrocław 1972).

Kierował pracami redakcyjnymi kilku wydawnictw: Z działalności Oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego w Cieszynie, Strumień (z dziejów miasta od jego początków do 1939 r.), Szpital Śląski w Cieszynie 1888-1988, Od Towarzystwa Oszczędności i Zaliczek do Banku Spółdzielczego: 1873-1973. Księga pamiątkowa wydana z okazji 100 rocznicy powstania Towarzystwa Oszczędności i Zaliczek w Cieszynie.

Poświęcił się pracy naukowo-badawczej nad dziejami ruchu teatralnego Śląska Cieszyńskiego przed 1918 rokiem, z tego zakresu opublikował dwie prace: Pierwsze polskie przedstawienia amatorskie w Cieszynie („Zaranie Śląskie" 1974, z. 2) oraz Rola Czytelni Ludowej w Cieszynie w polskim życiu teatralnym na Śląsku Cieszyńskim w latach 1863-1881 („Śląskie Studia Historyczne”, t.1, Katowice 1975.).

Wydał drukiem monografię Polskie życie teatralne na Śląsku Cieszyńskim i pograniczu morawskim w latach 1852-1918 (w kwestii narodowotwórczej funkcji rozwoju kultury na Śląsku w XIX i na początku XX wieku), Cz. 1 i Cz. 2, Aneks, Wrocław 1980.

Odznaczenia i wyróżnienia

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1982)
• Złoty Krzyż Zasługi (1975)
• Odznaka Honorowa Zrzeszenia Studentów Polskich (1969)

Publikacje

• Biblioteka Pedagogiczna w Cieszynie, „Pamiętnik Cieszyński”, t. 10, Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Cieszynie, Cieszyn 1995, s. 82-95.
• Jan Łysek. Zarys życia i twórczości, „Zeszyty Naukowe WSP w Katowicach” 1965, z. 3, Prace Historycznoliterackie Katedry Historii Literatury Polskiej, Katowice 1965, s.183-208.
• Jerzy Probosz (1901-1942), „Pamiętnik Cieszyński", t.2, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1972, s. 169-180.
• Od Towarzystwa Oszczędności i Zaliczek do Banku Spółdzielczego 1873-1973. Księga pamiątkowa wydana z okazji 100. rocznicy powstania Towarzystwa Oszczędności i Zaliczek w Cieszynie, Cieszyn 1974. (red.)
• Pierwsze polskie przedstawienia amatorskie w Cieszynie, „Zaranie Śląskie" 1974, z. 2, s. 311-317.
• Poezja wywierała na nas wielkie wrażenie, [w:] Śląsk chciał być polski. Wspomnienia młodzieży śląskiej z lat okupacji hitlerowskiej 1939-1945, M. Mitera-Dobrowolska (oprac.), K. Heska-Kwaśniewicz (współpr.), Śląski Instytut Naukowy, Katowice 1984, s. 213-214.
• Polskie życie teatralne na Śląsku Cieszyńskim i pograniczu morawskim w latach 1852-1918. (W kwestii narodowotwórczej funkcji rozwoju kultury na Śląsku w XIX i na początku XX wieku), Cz. 1 i Cz.2, Aneks, Wydawnictwa Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1980.
• Rola Czytelni Ludowej w Cieszynie w polskim życiu teatralnym na Śląsku Cieszyńskim w latach 1863-1881, „Śląskie Studia Historyczne”, t.1, Śląski Instytut Naukowy, Katowice 1975, s. 315-372.
• Strumień (z dziejów miasta od jego początków do 1939 r.), Komitet Obchodów 500-lecia Miasta Strumienia, Strumień 1983. (red.)
• Szpital Śląski w Cieszynie 1888-1988, Macierz Ziemi Cieszyńskiej, Cieszyn 1988. (red.)
• Z działalności Oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego w Cieszynie, Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Cieszynie, Macierz Ziemi Cieszyńskiej, Cieszyn 1980. (red.)

Bibliografia

• Brożek L., 10-lecie PTH w Cieszynie, „Głos Ziemi Cieszyńskiej” 1965, nr 48.
• Krehut-Raszyk D., Nauczyciel jakich mało. Tak Cieszyn zapamiętał Bolesława Orszulika, „Głos Ziemi Cieszyńskiej” 2015, nr 13
• Mrózek R., Oddział Cieszyńskiego Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego (1970-1990), [w:] „Rocznik Cieszyński”, t. VI/VII, R. Mrózek (red.), Macierz Ziemi Cieszyńskiej, Cieszyn 1991
• Nauczyciele w środowisku cieszyńskim, „Biuletyn Metodyczny” 1979, nr 3/4, Związek Nauczycielstwa Polskiego, Ośrodek Usług Pedagogicznych i Socjalnych, Katowice 1979
• Nowak K., Życie polityczne i społeczne w latach 1945-1989, [w:] Dzieje Cieszyna od pradziejów do czasów współczesnych, t. 3, I. Panic (red.), Urząd Miejski w Cieszynie, Cieszyn 2010, ISBN 978-83-89835-50-5
• Sroka I., Śląski Instytut Naukowy w Katowicach (1957-1992), [w:] Instytut Śląski 1934-1994, K. Heffner (red.), Instytut Śląski, Opole 1994, ISBN 83-7126-011-3
• Stanisz W., Cieszyńskie i jego teatry, „Poglądy” 1983, nr 8
• Sylwetki twórców i popularyzatorów sztuki województwa bielskiego. Informator biograficzny, Beskidzka Oficyna Wydawnicza Beskidzkiego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego, Bielsko-Biała 1987, ISBN 83-7004-019-5
• Teatr – widowisko, M. Fik (red.), Encyklopedia Kultury Polskiej XX Wieku, Instytut Kultury, Warszawa 2000, ISBN 83-85323-94-5
• Zając A., Działalność Oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego w Cieszynie w latach 1955-1980, [w:] ”Rocznik Cieszyński”, t. IV/V, R. Mrózek (red.), Macierz Ziemi Cieszyńskiej, Muzeum – Urząd Miejski w Cieszynie, Cieszyn 1983