Chata za wsią (dramat ludowy)

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Chata za wsią – dramat ludowy Jana Kantego Galasiewicza i Zofii Mellerowej na motywach powieści Józefa Ignacego Kraszewskiego. Muzykę skomponował Zygmunt Noskowski. Prapremiera odbyła się w warszawskim teatrze ogródkowym "Belle Vue" 7 sierpnia 1884[1].

Cechy adaptacji[edytuj | edytuj kod]

Utwór oddaje fabułę powieści Chata za wsią. Adaptacja opracowana była z myślą o publiczności warszawskich teatrów ogródkowych, stąd duży nacisk na wątek romansowy, wartką akcję i widowiskowe sceny zbiorowe z wykorzystaniem muzyki i tańca. Np. rozbudowano znacznie scenę swatów Motruny, aby wykorzystać widowiskowość obrzędów ludowych. Jednocześnie uproszczono psychologicznie postacie, których wewnętrzne przeżycia były drobiazgowo opisane w powieści w celu uniknięcia długich monologów na scenie. Sceny grupowane były na zasadzie kontrastowania nastroju. Każdy akt zamknięty był efektowną i zapadającą w pamięć sceną (odjazd taboru cygańskiego, wyklęcie Motruny, śmierć Lepiuka, zapowiedź zemsty Azy). Do mowy bohaterów wprowadzono pojedyńcze cygańskie słowa, by podkreślić pochodzenie bohaterów[2].

Dzieje sceniczne[edytuj | edytuj kod]

Po prapremierze w teatrze ogródkowym utwór był inscenizowany w teatrze krakowskim (1884), płockim (1884), poznańskim (1885), Teatrze Wielkim w Warszawie (1886), lwowskim (1887), a także w zespołach teatrów prowincjonalnych i amatorskich. Był wielokrotnie wznawiany w XIX w.[1] W XX w. popularność utworu znacznie zmalała. Był inscenizowany m. in. w:

  • teatrze warszawskim (1901, 1915)[1]
  • Teatrze Polskim w Poznaniu (1916)[1]
  • Teatrze Polskim w Wilnie (1919, 1931)[1]
  • Teatrze Praskim w Warszawie (1919)[1]
  • Teatrze Narodowym w Poznaniu (1921, reż. Władysław Helleński)[3]
  • Teatrze Miejskim w Lublinie (sez. 1922/1923)[1]
  • Teatrze Miejskim w Toruniu (sez. 1922/1923)[4]
  • Teatrze Popularnym w Łodzi (sez. 1924/1925)[1]
  • Teatrze Polskim w Katowicach (1925)[1]
  • Zjednoczonych Teatrach Pomorskich (1926)[3]
  • Teatrze im. Aleksandra Fredry w Warszawie (1926)[3]

Kontynuacja[edytuj | edytuj kod]

  • Dziewczę z chaty za wsią – dramat ludowy Jana Kantego Galasiewicza i Zofii Mellerowej. Prapremiera odbyła się w warszawskim teatrze ogródkowym "Nowy Świat" 24 lipca 1886. Utwór stanowi kontynuację fabularną Chaty za wsią (poświęcony jest wątkowi miłości Marysi i Tomka). Był inscenizowany w różnych miastach, jednak nie dorównał popularnością pierwszej części[1].
  • Wnuk Tumrego – wodewil Władysława Gutowskiego (pseud. Władysław Ciołek) z muzyką Augusta Padygi. Prapremiera odbyła się w warszawskim teatrze ogródkowym "Belle Vue" w 1888 r.[5]. Bohaterem jest Janko Choiński: syn Marysi i Tomka porwany z zemsty przez Azę i wychowany w obozie cygańskim[6][7].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g h i j Ryszard Górski, Dramat ludowy XIX wieku, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1969, s. 151.
  2. ↑ Ryszard Górski, Dramat ludowy XIX wieku, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1969, s. 193-198.
  3. ↑ a b c Chata za wsią, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (sztuki). [dostęp 2024-04-05].
  4. ↑ [Program] : [Incipit:] „Chata za wsią” dramat ludowy w 5-ciu aktach ze śpiewami i tańcami J Galasiewicza i Z. Mellerowej, Kujawsko-Pomorska Biblioteka Cyfrowa, 1923 [dostęp 2024-04-05].
  5. ↑ Ryszard Górski, Dramat ludowy XIX wieku, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1969, s. 162.
  6. ↑ Z teatrzyków, „Kurjer Warszawski” (nr 246), Crispa : biblioteka cyfrowa Uniwersytetu Warszawskiego, 5 września 1888, s. 2 [dostęp 2024-04-08].
  7. ↑ Z teatru, „Gazeta Polska (dawniej Codzienna)”, Polona, 30 września 1893, s. 3 [dostęp 2024-04-08].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Chata_za_wsią_(dramat_ludowy)&oldid=73447525”