Cmentarz żydowski w Kiszyniowie
 Cmentarz żydowski w Kiszyniowie, stan na luty 2015 r. | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Typ cmentarza |
wyznaniowy |
| Wyznanie |
judaizm |
| Stan cmentarza |
czynny |
| Liczba grobów |
24–40 tys. |
| Data otwarcia |
XIX w. |
| Zarządca |
merostwo Kiszyniowa wspólnie z gminą żydowską |
Położenie na mapie Kiszyniowa  | |
Położenie na mapie Mołdawii  | |
| 47°02′07″N 28°47′50″E/47,035278 28,797222 | |
Cmentarz żydowski w Kiszyniowie – cmentarz żydowski położony w dzielnicy Buiucani w zachodnim Kiszyniowie, jedna z najstarszych nekropolii w mieście[1]. Zajmuje powierzchnię ok. 11 hektarów[2].
Historia i opis[edytuj | edytuj kod]
Istnienie żydowskiej nekropolii w tym miejscu było wzmiankowane po raz pierwszy w 1887 r., jednak pochówki odbywały się tam już wcześniej, od początku XIX w.[3] W źródłach spotyka się też 1812 r. jako datę założenia cmentarza[2][4]. Podczas II wojny światowej cmentarz popadł w ruinę[1]. Na jego terytorium odbywały się egzekucje bojowników antyfaszystowskiego ruchu oporu[4].
W 1958 r. część cmentarza została zniszczona. Na jego obszarze urządzono najpierw plac targowy[1], a następnie park „Alunelul”; wzniesiono również budynki mieszkalne oraz otwarto korty tenisowe[5]. Nagrobki ze zlikwidowanej części wykorzystano do budowy ogrodzeń wokół zachowanej części cmentarza oraz wokół kiszyniowskiego cmentarza centralnego, cmentarza katolickiego, jednej z jednostek wojskowych w mieście, a także do wytyczania alejek w parku „Alunelul”[5]. Dwadzieścia lat później również pozostała część cmentarza żydowskiego została zamknięta dla pochówków, jednak w 1993 r. tę decyzję cofnięto[2]. W tym też roku na terenie parku „Alunelul” wzniesiono pomnik ofiar pogromu z 1903 r.[6]
Na cmentarzu znajdują się zbiorowe mogiły ofiar pogromów z 1903 i 1905 r. oraz grób wieloletniego rabina Kiszyniowa Lejba Jehudy Cirilsona[3], a także ruiny dawnego żydowskiego domu pogrzebowego[4]. Łącznie w zachowanej części nekropolii znajduje się od 24 tys. do nawet 40 tys. nagrobków[7].
Na początku XXI w. stan cmentarza opisywano jako bardzo zły[4], liczne nagrobki były zniszczone[1][8][4]. Zdarzały się przypadki ich celowej dewastacji. W 2015 r. władze Kiszyniowa poinformowały o zamiarze odbudowy cmentarnej synagogi[3], jednak zabrakło na to funduszy[4]. Do prac nad odnowieniem cmentarza przystąpiono w 2018 r.[9]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Cimitirul Evreiesc, între istorie și neglijență [online], Timpul – Ştiri din Moldova [dostęp 2021-03-25].
- ↑ a b c Кишинёв: кладбищенские истории [online], Locals, 21 kwietnia 2012 [dostęp 2021-03-25].
- ↑ a b c (foto) Capela din cimitirul evreiesc din Chişinău ar putea fi restaurată [online] [dostęp 2021-03-25] (rum.).
- ↑ a b c d e f Музей в руинах: Еврейское кладбище [online], CANAL3.MD, 25 kwietnia 2015 [dostęp 2021-03-25] (ros.).
- ↑ a b Кишинёв – город исчезнувших кладбищ [online], Locals, 18 kwietnia 2015 [dostęp 2021-03-25].
- ↑ Ольга ГНАТКОВА, Кишинев – город на костях: что сегодня стоит на варварски снесенных кладбищах [online], kp.md, 31 marca 2015 [dostęp 2021-03-25] (ros.).
- ↑ Еврейское кладбище в Кишиневе находится в ужасающем состоянии [online], Point.md [dostęp 2021-03-25] (ros.).
- ↑ DEZASTRU în mai multe cimitire vechi din Chişinău. Autorităţile strâng din umeri [online], www.publika.md, 15 października 2014 [dostęp 2021-03-25] (rum.).
- ↑ На еврейском кладбище в Кишиневе повредили сотню надгробий. В минкульте призвали «не драматизировать» [online], NewsMaker, 20 marca 2019 [dostęp 2021-03-25] (ros.).