DT-54
| |
| Producent |
STZ / WgTZ (1949–1963) |
|---|---|
| Okres produkcji |
1949–1979 |
| Miejsce produkcji | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Dane techniczne | |
| Segment |
ciągnik rolniczy gąsienicowy |
| Silniki |
diesel R4 54 KM |
| Skrzynia biegów |
manualna, 5/1 biegów |
| Napęd |
gąsienicowy |
| Masa własna |
5400 kg |
| Liczba miejsc |
2 |
DT-54 (ros. ДТ-54) – gąsienicowy ciągnik rolniczy produkowany w latach 1949–1979 w ZSRR w trzech fabrykach, opracowany w Stalingradzkiej Fabryce Traktorów (STZ).
Historia[edytuj | edytuj kod]
W skolektywizowanym wielkopowierzchniowym rolnictwie ZSRR od okresu międzywojennego szeroko używane były ciągniki gąsienicowe. Ciągnik DT-54 wywodził się z konstrukcji przedwojennego ciągnika gąsienicowego STZ-NATI produkowanego przez Stalingradzką Fabrykę Traktorów (STZ, od 1961 roku Wołgogradzka Fabryka Traktorów – WgTZ)[1]. Oprócz innych ulepszeń, główną zmianą było zastosowanie silnika wysokoprężnego o mocy 54 KM zamiast benzynowego, co pozwoliło na zwiększenie ekonomiki pracy[1]. Zastosowano też pięciobiegową skrzynię biegów i poprawiono ergonomię pracy przez zmniejszenie siły potrzebnej do kierowania[1]. Od 1953 roku zastosowano w pełni zakrytą kabinę[1].
.jpg)
Pierwsze egzemplarze silników testowano na ciągnikach STZ-NATI, a prototypy nowego ciągnika testowano w latach 1946–1948 w różnych warunkach. 7 listopada 1949 roku, z okazji rocznicy rewolucji październikowej, nowe ciągniki zaprezentowano publicznie w Stalingradzie[1]. Zgodnie z poleceniem władz, 25 listopada 1949 DT-54 zastąpił ciągnik STZ-NATI na liniach produkcyjnych w STZ bez wstrzymywania produkcji[1]. Produkcję w tym samym roku rozpoczęto też w Charkowskiej Fabryce Traktorów (ChTZ) w Charkowie, a w 1952 roku w Ałtajskiej Fabryce Traktorów (ATZ) w Rubcowsku[1]. W 1950 roku główny inżynier W. Kargapołow i główny konstruktor A. Płatonow oraz grupa pracowników zakładów ChTZ i ATZ otrzymali nagrody państwowe za skonstruowanie i wdrożenie ciągnika[1].
W toku produkcji poprawiano jakość i wprowadzano ulepszenia. Po wprowadzeniu w 1957 roku systemu hydraulicznego podwieszania osprzętu, oznaczenie zmieniono na DT-54A[2]. Produkowano też odmiany o mniejszym nacisku jednostkowym do poruszania się po grząskim terenie DT-55 i DT-55A[1]. Od 1958 roku produkowano wersję pochodną DТ-57 do pracy na stokach o dużym nachyleniu (do 25°), z mechanizmami podwieszeń z przodu i z tyłu dla uniknięcia konieczności zawracania, otwartą lżejszą kabiną z dwoma siedzeniami w obu kierunkach, skrzynią biegów z pięcioma przełożeniami w obu kierunkach oraz innymi ulepszeniami[3]. Krótko przed zakończeniem produkcji w WgTZ, co nastąpiło 30 grudnia 1963 roku, produkowano tam wariant DT-54W (ДТ-54В), wykorzystujący niektóre elementy, jak kabina i zawieszenie od wdrażanego nowego ciągnika DT-75[4]. Produkcja DT-54 w zakładach ATZ trwała jeszcze do 1979 roku[1].
Z uwagi na dobre charakterystyki eksploatacyjne i niewielki koszt, ciągniki DT-54 były masowo produkowane i zyskały wielkie rozpowszechnienie ZSRR w latach 50. i 60.[1] Stały się najpopularniejszym typem ciągników rolniczych w brygadach ciągnikowych funkcjonujących do 1958 roku Stacji Maszynowo-Traktorowych (ros. MTS), odgrywających dużą rolę w powiększeniu areału upraw na wcześniej niewykorzystywane ziemie[5]. Ogółem wyprodukowano ich 957 900[1]. Wykorzystywano je też na mniejszą skalę do celów przemysłowych i budowlanych, na przykład ze spychaczem, do czego jednak nadawały się w ograniczonym zakresie z uwagi na mniejszą moc[6]. Były one również eksportowane, głównie do krajów bloku wschodniego.
Opis techniczny[edytuj | edytuj kod]
Napęd stanowił czterocylindrowy czterosuwowy silnik wysokoprężny z wtryskiem pośrednim D-54, z komorą wirową, rozwijający moc 54 KM (39,6 kW)[1]. W modelu DT-54A był ulepszony silnik D-54A[3]. Dla podwyższenia żywotności w trudnych warunkach, silnik miał dwustopniowy filtr paliwa, trzystopniowy filtr oleju i trzystopniowy filtr powietrza[1]. Silnik uruchamiany był przy pomocy dwusuwowego benzynowego silnika startowego PD-10 lub PD-10M[1][7]. Silnik rozruchowy był chłodzony wodą we wspólnym obiegu i jego drugim zadaniem było podgrzanie silnika głównego[3]. Skrzynia biegów miała pięć biegów do przodu i jeden do tyłu[1]. Od 1956 roku montowano ulepszony tylny most napędowy dzielony na trzy części, z osobnymi przedziałami dla sprzęgieł bocznych, co upraszczało kierowanie[2].
Podstawę konstrukcji ciągnika stanowiła rama prostokątna[2]. Zawieszenie składało się z dwóch dwukołowych resorowanych wózków (z podwójnymi metalowymi kołami), zawieszonych wahliwie po każdej ze stron[1]. Gąsienicowy układ jezdny dopełniały koła napędowe z tyłu, koła napinające z przodu i dwa podwójne koła podtrzymujące po każdej stronie. Ciągnik rozwijał prędkość od 3,6 do 7,9 km/h[1]. Skrzynia biegów mogła dodatkowo być wyposażona w reduktor, zmniejszający minimalną prędkość do 0,48 km/h[2].
Ciągniki poszczególnych producentów różniły się skrótami fabryk wytłoczonymi cyrylicą nad atrapą chłodnicy: СТЗ (STZ), później ВГТЗ (WGTZ), ХТЗ (ChTZ) lub АТЗ (ATZ). Po bokach okapotowania silnika była wytłoczona nazwa cyrylicą: ДТ-54 lub ДТ-54A.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r Sielskochozjajstwiennyj traktor DT-54, „Traktory. Istorija, ludi, maszyny” (nr 2), 2015, s. 4–7 (ros.).
- ↑ a b c d Krutoskłonnyj traktor DT-57, „Traktory. Istorija, ludi, maszyny” (nr 34), 2016, s. 4 (ros.).
- ↑ a b c Krutoskłonnyj traktor DT-57, „Traktory. Istorija, ludi, maszyny” (nr 34), 2016, s. 4, 6–7 (ros.).
- ↑ Traktor DT-75, „Traktory. Istorija, ludi, maszyny” (nr 12), 2015, s. 4–5 (ros.).
- ↑ Tiechnika – osnowa sielskoj żyzni, „Traktory. Istorija, ludi, maszyny” (nr 2), 2015, s. 10–11 (ros.).
- ↑ Promyszlennyj traktor T-140, „Traktory. Istorija, ludi, maszyny” (nr 40), 2016, s. 4–5 (ros.).
- ↑ Dwuch- i czertyrechtaktnyje dwigatieli, „Traktory. Istorija, ludi, maszyny” (nr 44), 2016, s. 8 (ros.).