Daltonizm rasowy

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Daltonizm rasowy (inaczej rasowa ślepota barw, ang. Racial color blindness) – termin, który został użyty przez sędziów Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych w opiniach odnoszących się do równości rasowej i sprawiedliwości społecznej, w szczególności w edukacji publicznej[1][2][3][4]. Metaforycznie odnosi się do medycznego zjawiska ślepoty barw.

Daltonizm rasowy jest definiowany jako ideologia, której podstawą jest przekonanie, że kolor skóry lub pochodzenie etniczne jednostki nie powinny wpływać na to, jak traktowana jest w społeczeństwie[5], że kolor skóry nie ma znaczenia w zarządzaniu relacjami międzyludzkimi[6]. Ideologia rasowa daltonistów składa się z dwóch powiązanych ze sobą przekonań: 1) unikania kolorów – zaprzeczania różnicom rasowym poprzez podkreślanie jednakowości doświadczeń, 2) uchylania się od władzy – zaprzeczania istnienia rasizmu poprzez podkreślanie równych szans[7][8][9][10]. Według tej ideologii ​​najlepszym sposobem na zakończenie dyskryminacji jest traktowanie jednostek tak równo, jak to tylko możliwe, bez względu na rasę, kulturę lub pochodzenie etniczne[11].

W opiniach Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych[edytuj | edytuj kod]

W votum separatum w sprawie Plessy v. Ferguson (1896) sędzia John Marshall Harlan napisał: Nasza Konstytucja jest ślepa na kolory i nie zna ani nie toleruje klas wśród obywateli. W odniesieniu do praw obywatelskich wszyscy obywatele są równi wobec prawa. Najskromniejszy jest rówieśnikiem najpotężniejszego. Prawo traktuje człowieka jako człowieka i nie bierze pod uwagę jego otoczenia ani koloru skóry, gdy w grę wchodzą jego prawa obywatelskie gwarantowane przez najwyższe prawo kraju”[1]. Jego opinia nie była popieraną przez większość, jako że wówczas segregacja rasowa była legalna w imię idei, że „odrębne, ale równe” traktowanie ludzi było konstytucyjnie dopuszczalne.

Termin daltonizmu rasowego pojawił się w opiniach Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych dotyczących akcji afirmatywnej, w opiniach, które wspierają uwzględnianie rasy przy ocenie praw i ich skutków:

  • w zgodnej opinii Regents v. Bakke (1978) sędziowie William J. Brennan Jr., Byron White, Thurgood Marshall i Harry Blackmun sprzeciwili się określeniu bycia ślepym na kolor skóry, pisząc, że nie możemy (...) rasowej ślepocie barw stać się krótkowzrocznością maskującą rzeczywistość, w której wielu „stworzonych równymi” było traktowanych za naszego życia jako gorsi zarówno przez prawo, jak i przez swoich współobywateli[2].
  • w votum separatum w sprawie Gratz vs. Bollinger (2003) sędzina Ruth Bader Ginsburg zacytowała decyzję 5. Okręgu z 1966: Konstytucja jest zarówno ślepa na kolory, jak i świadoma kolorów. Aby uniknąć konfliktu z klauzulą ​​równej ochrony, klasyfikacja, która odmawia korzyści, powoduje szkodę lub nakłada ciężar, nie może opierać się na rasie. W tym sensie Konstytucja jest ślepa na kolory. Ale Konstytucja jest świadoma kolorów, aby zapobiec utrwalaniu się dyskryminacji i cofnąć skutki dyskryminacji z przeszłości[3].
  • w zbieżnej opinii w sprawie PICS vs. Seattle (2007) sędzia Clarence Thomas napisał: Konstytucja dla daltonistów nie zabrania rządowi podejmowania działań w celu zaradzenia dyskryminacji sponsorowanej przez państwo w przeszłości – w rzeczywistości wymaga, aby takie środki zostały podjęte w pewnych okolicznościach[4].

Krytyka[edytuj | edytuj kod]

Krytycy daltonizmu rasowego podkreślają, że osoba decydująca się nie zwracać uwagi na kolor skóry bądź pochodzenie etniczne innych grup społecznych, ignoruje także inne elementy ich tożsamości, takie jak różnice rasowe, nierówności, historię przemocy i traumę utrwalaną w klasowym społeczeństwie[12][13][14]. W 1997 Leslie G. Carr wydał publikację Color-Blind Racism, w którym dokonał przeglądu historii rasistowskich ideologii w Ameryce. Postrzegał „daltonizm” jako ideologię podważającą prawne i polityczne podstawy integracji i akcji afirmatywnej, czyli polityki społecznej mającej na celu wyrównanie szans edukacyjnych i zawodowych mniejszości[13]. Stephanie M. Wildman w książce Privilege Revealed: How Invisible Preference Undermines America twierdzi, że wielu Amerykanów, którzy opowiadają się za światopoglądem opartym na zasługach, a wolnym od koloru skóry, zaprzecza systemowi przywilejów, z których sami czerpią korzyści. Wskazuje, że wielu białych Amerykanów polega na społecznym, a czasem nawet finansowym dziedzictwie poprzednich pokoleń, tymczasem mało prawdopodobne, aby to dziedzictwo nastąpiło, gdyby ich przodkowie padali ofiarą niewolnictwa i marginalizacji[12]. W 2010 Michelle Alexander wydała książkę The New Jim Crow: Mass Incarceration in the Age of Colorblindness, która wskazuje, w jaki sposób nową formą rasizmu stało się masowe umieszczanie w więzieniach ludzi czarnych za przewinienia, które nie doprowadziłyby do skazania białych[15].

Nowe dowody oparte na badaniach psychologicznych podają w wątpliwość korzyści płynące z daltonizmu rasowego. Według naukowców interpersonalne kodowanie koloru skóry następuje szybko. Człowiek potrafi rozróżnić go w mniej niż 1/7 sekundy i nabywa tę umiejętność już w wieku 6 miesięcy[16][17]. Osoby wystawione na argumenty promujące daltonizm rasowy wykazują w badaniach większy stopień zarówno jawnych, jak i ukrytych uprzedzeń rasowych[18][19][20][21]. Ideologia może nie tylko zakłócać płynne interakcje między osobami o różnym kolorze skóry, ale może również ułatwiać – i być wykorzystywana do usprawiedliwiania – urazów z przeszłości[22].

Podejście zgodne z daltonizmem rasowym może być oparte na dobrych intencjach, a wywołać niezamierzony skutek w postaci ignorowania i lekceważenia rzucających się w oczy różnic fizycznych między ludźmi oraz problemów społecznych, które są efektem nierównego traktowania ludzi ze względu na te cechy. Ponieważ kolor skóry jest ważnym aspektem życia i identyfikacji osób niebiałych, postawa rasowego daltonizmu może prowadzić do ignorowania, zaprzeczania i braku walki z rasizmem[6].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Supreme Court of the United States. Plessy v. Ferguson. May 18, 1896, „The Virginia Law Register”, 2 (5), 1896, s. 327, DOI: 10.2307/1099065, ISSN 1547-1357, JSTOR: 1099065 [dostęp 2022-12-18].
  2. ↑ a b Regents of the University of California v. Bakke, 2300 N Street, NW, Suite 800, Washington DC 20037 United States: CQ Press, 2006, s. 9–13 [dostęp 2022-12-18].
  3. ↑ a b United States: Supreme Court Order in Gold Water, et al. V. Carter, et al. (Treaty Termination; Powers of the Executive; Powers of the Congress), „International Legal Materials”, 19 (1), 1980, s. 239–245, DOI: 10.1017/s0020782900043539, ISSN 0020-7829 [dostęp 2022-12-18].
  4. ↑ a b Parents Involved in Community Schools v. Seattle School District No. 1, [w:] Encyclopedia of Education Law, 2455 Teller Road, Thousand Oaks California 91320 United States: SAGE Publications, Inc., 2008, DOI: 10.4135/9781412963916 [dostęp 2022-12-18].
  5. ↑ Jeffery Scott Mio, Multicultural psychology : understanding our diverse communities, wyd. 5, New York, New York 2020, ISBN 978-0-19-085495-9, OCLC 1076461020 [dostęp 2022-12-18].
  6. ↑ a b Margaret Amaka Ohia-Nowak, Rasizm. Bardziej w nas czy wokół nas? Materiał edukacyjny Polskiej Akcji Humanitarnej [online], 2020.
  7. ↑ S. Hurtado, L. DeAngelo, Linking diversity and civic-minded practices with student outcomes: New evidence from national surveys, „Liberal Education”, 2012, s. 14–23.
  8. ↑ Helen A. Neville i inni, Color-blind racial ideology: Theory, training, and measurement implications in psychology., „American Psychologist”, 68 (6), 2013, s. 455–466, DOI: 10.1037/a0033282, ISSN 1935-990X [dostęp 2023-01-04] (ang.).
  9. ↑ Definitions & Concepts | Equity and Inclusion [online], inclusion.uoregon.edu [dostęp 2022-12-18] (ang.).
  10. ↑ APA PsycNet [online], psycnet.apa.org [dostęp 2022-12-18] (ang.).
  11. ↑ Colorblind Ideology Is a Form of Racism | Psychology Today [online], www.psychologytoday.com [dostęp 2022-12-18] (ang.).
  12. ↑ a b Stephanie M. Wildman, Privilege revealed : how invisible preference undermines America, New York: New York University Press, 1996, ISBN 0-585-02462-6, OCLC 42854259 [dostęp 2022-12-18].
  13. ↑ a b Leslie G. Carr, „Color-blind” racism, Thousand Oaks: Sage Publications, 1997, ISBN 0-7619-0443-3, OCLC 36767593 [dostęp 2022-12-18].
  14. ↑ Colorblind Ideology Is a Form of Racism | Psychology Today [online], www.psychologytoday.com [dostęp 2022-12-18] (ang.).
  15. ↑ Natalia Gaik, Biały jest bardziej na miejscu [online], Przewodnik Katolicki [dostęp 2023-01-04] (pol.).
  16. ↑ Yair Bar-Haim i inni, Nature and Nurture in Own-Race Face Processing, „Psychological Science”, 17 (2), 2006, s. 159–163, DOI: 10.1111/j.1467-9280.2006.01679.x, ISSN 0956-7976 [dostęp 2022-12-21].
  17. ↑ Tiffany A. Ito, Geoffrey R. Urland, Race and gender on the brain: Electrocortical measures of attention to the race and gender of multiply categorizable individuals., „Journal of Personality and Social Psychology”, 85 (4), 2003, s. 616–626, DOI: 10.1037/0022-3514.85.4.616, ISSN 1939-1315 [dostęp 2022-12-21].
  18. ↑ Jennifer A Richeson, Richard J Nussbaum, The impact of multiculturalism versus color-blindness on racial bias, „Journal of Experimental Social Psychology”, 40 (3), 2004, s. 417–423, DOI: 10.1016/j.jesp.2003.09.002, ISSN 0022-1031 [dostęp 2022-12-21].
  19. ↑ Deborah Son Holoien, J. Nicole Shelton, You deplete me: The cognitive costs of colorblindness on ethnic minorities, „Journal of Experimental Social Psychology”, 48 (2), 2012, s. 562–565, DOI: 10.1016/j.jesp.2011.09.010, ISSN 0022-1031 [dostęp 2022-12-21].
  20. ↑ Jacquie D. Vorauer, Annette Gagnon, Stacey J. Sasaki, Salient Intergroup Ideology and Intergroup Interaction, „Psychological Science”, 20 (7), 2009, s. 838–845, DOI: 10.1111/j.1467-9280.2009.02369.x, ISSN 0956-7976 [dostęp 2022-12-21].
  21. ↑ Christopher Wolsko i inni, Framing interethnic ideology: Effects of multicultural and color-blind perspectives on judgments of groups and individuals., „Journal of Personality and Social Psychology”, 78 (4), 2000, s. 635–654, DOI: 10.1037/0022-3514.78.4.635, ISSN 1939-1315 [dostęp 2022-12-21].
  22. ↑ Michael I. Norton, Samuel R. Sommers, Whites See Racism as a Zero-Sum Game That They Are Now Losing, „Perspectives on Psychological Science”, 6 (3), 2011, s. 215–218, DOI: 10.1177/1745691611406922, ISSN 1745-6916 [dostęp 2022-12-21].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Daltonizm_rasowy&oldid=72017812”