Dawid Grodzieński
Dawid Grodzieński, lit. Dovydas Gardiniškis, biał. Давыд Гарадзенскі (także jako: Dawid Dowmontowicz, zm. 1326) – dowódca litewski, starosta Grodna i namiestnik księcia Giedymina w Pskowie.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Pochodzenie i data urodzenia Dawida są nieznane. W dawnej historiografii pojawiały się informacje, że był synem Dowmunta, ale nie ma na to potwierdzenia w źródłach. Pierwsza wzmianka o nim pochodzi z Kroniki Piotra z Dusburga, informującej, że we wrześniu 1314 roku Dawid pomógł obrońcom oblężonego grodu w Nowogródku podczas najazdu wojsk Zakonu krzyżackiego pod dowództwem komtura Heinricha von Plötzkau, ponieważ zniszczył prowiant zgromadzony przez Krzyżaków i zrabował ich konie, co doprowadziło do dużych strat podczas ich odwrotu do Prus[1].
Według Piotra z Dusburga w 1319 roku Dawid najechał na czele ośmiuset Litwinów krzyżackie terytorium Wohnsdorf w Natangii i po dokonaniu zniszczeń i pojmaniu jeńców zarządził odwrót, jednak prokurator Tapiewa Ulrich von Drieleben z Friedrichem Quizem zaskoczyli Dawida przy moście, rozbili jego oddział i uwolnili jeńców[1].
W latach 1322–1323 wspierał Psków w walkach z Zakonem Kawalerów Mieczowych, a następnie od 1323 roku był namiestnikiem wielkiego księcia litewskiego Giedymina w Pskowie[1][2].
W 1324 roku określony został przez Piotra z Dusburga starostą grodzieńskim przy okazji opisu najazdu Krzyżaków na jego majątek[1].
Według Kroniki Jana Długosza w listopadzie 1324 roku najechał na polecenie Giedymina mazowieckie księstwo Siemowita II, w trakcie którego doszło do zniszczenia Pułtuska, wsi położonych na północnym Mazowszu oraz dóbr należących do biskupstwa płockiego biskupa Floriana oraz ziem klasztorów benedyktynów i norbertanek[3][4][5][6].
Pod tenże sam czas Dawid starosta zamku Grodzieńskiego (Gartin) z rozkazu rzeczonego książęcia Gedymina najechawszy ziemię Mazowiecką, miasteczko Pułtusk (Polthowsko) do biskupa Płockiego należące, i sto trzydzieści wsi okolicznych w dzień Ś. Elżbiety rzezią, łupiestwy i pożogami spustoszył, trzydzieści kościołów parafialnych spalił, i cztery tysiące dusz zabrał w niewolą
W 1326 roku na rozkaz Giedymina starosta grodzieński Dawid na czele 1200 jeźdźców litewskich wsparł oddziały polskiego króla Władysława Łokietka w najeździe na Marchię Brandenburską znajdującą się pod władzą dynastii askańskiej[7]. Sprzymierzone wojska wkroczyły w granice Marchii Brandenburskiej 10 lutego, a następnie spustoszyły terytorium wroga i odzyskały dla Królestwa Polskiego kasztelanię międzyrzecką[7]. Na wracające wojska litewskie napadli Krzyżacy oraz sprzymierzeni z nimi książęta mazowieccy, w wyniku czego w zamachu na Mazowszu został zamordowany Dawid[8]. Powodem zamachu miał być odwet męża za krzywdę dokonaną na jego żonie[7]. Miejsce jego pochówku nie jest znane.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Wojna krzyżacko-litewska 1311-1325 [online], zamki.name [dostęp 2020-12-28].
- ↑ Łeontij Wojtowycz (Войтович Л. В.), Князівські династії Східної Європи (кінець IX – початок XVI ст.): склад, суспільна і політична роль. Історико-генеалогічне дослідження, Lwów 2000, s. 649, ISBN 966-02-1683-1.
- ↑ K. Pacuski, A. Swieżawski, Siemowit II, s. 70.
- ↑ Janusz Grabowski, Dynastia Piastów mazowieckich Studia nad dziejami politycznymi Mazowsza, intytulacją i genealogią książąt, Archiwum Główne Akt Dawnych, ISBN 978-83-7730-999-5 Wydawnictwo Avalon ISBN 978-83-7730-066-4, s. 71.
- ↑ Błaszczyk G., Dzieje stosunków polsko-litewskich od czasów najdawniejszych do współczesnych, t. 1, Trudne początki, Poznań 1998, s. 60–61.
- ↑ Dzieje Mazowsza, tom I, Henryk Samsonowicz (red.), Pułtusk 2006, s. 239.
- ↑ a b c Piotr Bunar, Stanisław A. Sroka, Słownik Wojen, Bitew i Potyczek w średniowiecznej Polsce, Wydawnictwo Universitas, Kraków 2004, s. 63, ISBN 83-242-0397-4.
- ↑ Roman Grodecki, Stanisław Zachorowski, Jan Dąbrowski, Dzieje Polski Średniowiecznej, Universitas, Kraków 2011 (wznowienie wydania z 1926), s. 413.