Dayton-Wright XPS-1
 Dayton-Wright XPS-1 | |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent |
Dayton-Wright |
| Typ |
samolot myśliwski |
| Konstrukcja |
górnopłat o konstrukcji mieszanej |
| Załoga |
1 |
| Historia | |
| Data oblotu |
1922 |
| Lata produkcji |
1922-23 |
| Liczba egz. |
3 |
| Dane techniczne | |
| Napęd |
1 x Lawrance J-1 |
| Moc |
200 KM |
| Wymiary | |
| Rozpiętość |
9,14 m |
| Długość |
5,84 m |
| Powierzchnia nośna |
13,28 m² |
| Masa | |
| Startowa |
778 kg |
| Osiągi | |
| Prędkość maks. |
ok. 209 km/h |
| Dane operacyjne | |
Dayton-Wright XPS-1 – jednomiejscowy, eksperymentalny myśliwiec przechwytujący zaprojektowany i zbudowany w zakładach Dayton-Wright Company na zamówienie United States Army Air Service (USAAC) w 1922. Samolot powstał jako wersja rozwojowa samolotu wyścigowego Dayton-Wright Racer. W jego konstrukcji zastosowano szereg nowatorskich rozwiązań, był to między innymi pierwszy samolot z chowanym podwoziem zaprojektowany dla Armii Amerykańskiej. Zbudowano trzy egzemplarze samolotu, które nie osiągnęły wymaganych przez Armię minimów osiągów i nie wszedł on do produkcji seryjnej.
Tło historyczne[edytuj | edytuj kod]
Samolot został zaprojektowany na zamówienie USAAC na myśliwiec przechwytujący, dosłownie alert interceptor[1], o bardzo dużej prędkości wznoszenia przeznaczony do obrony lotnisk przed nieoczekiwanym atakiem[2][3]. Samolot miał osiągnąć szybkość przynajmniej 145 mil na godzinę na wysokości 15 tysięcy stóp (233 km/h na wysokości 4572 m)[3].
Był to jedyny samolot USAAC noszący oznaczenie „PS” (Pursuit, Special Alert)[4]. Samolot powstał jako wersja rozwojowa wcześniejszego samolotu wyścigowego Dayton-Wright Racer[4]. W czerwcu 1921 zamówiono trzy egzemplarze samolotu (numery seryjne 68534-68536), dwa pierwsze egzemplarze miały być wyposażone w silnik Lawrance J-1, trzeci miał być napędzany silnikiem Wright E[5].
Opis konstrukcji[edytuj | edytuj kod]
Dayton-Wright XPS-1 był jednosilnikowym, jednomiejscowym myśliwcem przechwytującym ze skrzydłem typu parasol[4].
Kadłub samolotu miał pękaty, beczułkowaty kształt, wykonany był ze stalowych rur i był kryty płótnem[1][4], statecznik pionowy także miał krytą płótnem konstrukcję stalową[1][3].
Skrzydło o zmiennym profilu wykonane było z drewna[1][4], podobnie jak poziome powierzchnie sterowe[1][3]. Podobnie jak w przypadku wcześniejszego Dayton-Wright Racer, samolot mógł zmieniać w locie profil skrzydła poprzez ruchome krawędzie natarcia i spływu[4][6].
Samolot został wyposażony w chowane do kadłuba podwozie główne obsługiwane przez korbę w kabinie pilota – opuszczenie kół trwało sześć sekund, podniesienie podwozia zajmowało dziesięć sekund[3][4]. Różnica prędkości samolotu z podwoziem wciągniętym i opuszczonym wynosiła 15,8 mil na godzinę (25 km/h)[3]. Był to pierwszy samolot Armii Amerykańskiej z chowanym podwoziem[a][3][8].
Dwa pierwsze egzemplarze samolotu zostały wyposażone w 200-konny silnik Lawrance J-1, trzeci egzemplarz otrzymał silnik Wright E[4]. Silnik napędzał drewniane, czteropłatowe śmigło o stałym skoku[4]. Silnik gwiazdowy samolotu był przykryty bardzo ciasną i opływową owiewką, był to pierwszy samolot, który używał takiego rozwiązania[9][10].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwszy egzemplarz samolotu miał być przeznaczony tylko do testów statycznych niemniej po jego dostarczeniu na McCook Field odbyto na nim szereg lotów w listopadzie 1922[11]. W trakcie oblatywania samolotu odkryto szereg problemów związanych z wewnętrzną instalacją chowanego podwozia (odkryte elementy instalacji mogły zranić pilota) i z wyciętymi w kadłubie otworami na koła (przez dziury mogła dostać się woda lub śmieci przeszkadzając w pracy podwozia)[11]. Odkryto także, że do kabiny pilota przedostawały się spaliny co wymagało zmian w instalacji spalinowej[11]. W trakcie pierwszych lotów wyszło na jaw, że samolot raczej nie jest w stanie spełnić stawianym przed nim osiągów i zostały one obniżone – nowe specyfikacje mówiły, że samolot ma być w stanie osiągnąć prędkość 130 mil na godzinę (209 km) na wysokości 15 tysięcy stóp i dostać się na wysokość 20 tysięcy stóp (6096 m) w 25 minut[11].
Drugi samolot, w którym wprowadzono większość wymaganych zmian został oblatany w lipcu 1923, ale i ta konstrukcja nie osiągnęła wymaganych osiągów, nie udało się tego także trzeciej maszynie testowanej na McCook Field[11]. Drugi i trzeci egzemplarz zostały umieszczone w magazynie w bazie McCook, jeden z nich istniał jeszcze przynajmniej do 30 kwietnia 1926[11].
Dayton-Wright XPS-1 był konstrukcją bardzo zaawansowaną technicznie, ale ostatecznie nieudaną[3][11][12]. Niektóre z użytych w nim rozwiązań (chowane podwozie, owiewka silnika, mechanizacja płata o zmiennym profilu) weszły do powszechnego użycia dopiero znacznie później[3], nagromadzenie nie do końca sprawdzonych i jeszcze zawodnych nowinek technicznych w jednym samolocie doprowadziło do fiaska całego programu[1][12].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Jednym z projektantów samolotu był Charles Hampton Grant, który już w 1917, jeszcze jako student w Princeton, otrzymał patent na zaprojektowane przez niego chowane podwozie[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f W. Green: The Complete Book of Fighters. s. 163.
- ↑ William Wagner: Reuben Fleet And the Story of Consolidated Aircraft. s. 70.
- ↑ a b c d e f g h i Peter M. Bowers: Forgotten Fighters/2 and Experimental Aircraft U.S. Army 1918-1941. Arco Publishing, 1971, s. 31. ISBN 978-0668024037.
- ↑ a b c d e f g h i J. Wegg: General Dynamics Aircraft. s. 31.
- ↑ J. Wegg: General Dynamics Aircraft. s. 31-32.
- ↑ Birch Matthews: Race With the Wind. s. 36.
- ↑ Jay P. Spenser: The Airplane. s. 316.
- ↑ Ken Keisel: Dayton Aviation. s. 55.
- ↑ Peter M. Bowers: Forgotten Fighters/2 and Experimental Aircraft U.S. Army 1918-1941. Arco Publishing, 1971, s. 30. ISBN 978-0668024037.
- ↑ Jay P. Spenser: The Airplane. s. 222.
- ↑ a b c d e f g J. Wegg: General Dynamics Aircraft. s. 32.
- ↑ a b Hugh Cowin: X Planes. s. 31.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Peter M. Bowers: Forgotten Fighters/2 and Experimental Aircraft U.S. Army 1918-1941. Arco Publishing, 1971. ISBN 978-0668024037.
- William A. Green, Gordon Swanborough: The Complete Book of Fighters: An Illustrated Encyclopedia of Every Fighter Aircraft Built and Flown. Londyn: Smithmark Publishers, 1994. ISBN 0-8317-3939-8.
- John Wegg: General Dynamics Aircraft And Their Predecessors. Annopolis: Naval Institute Press, 1990. ISBN 0-87021-233-8.
- Hugh Cowin: X Planes: Research Aircraft 1891-1970: A Unique Pictorial Record of Flying Prototypes, Their Designers and Pilots. N: Osprey Publishing, 1999. ISBN 978-1855328761.
- Ken Keisel: Dayton Aviation: The Wright Brothers to McCook Field. Mt. Pleasant, SC: Arcadia Pub., 2012. ISBN 978-0-7385-9389-0.
- Birch Matthews: Race With the Wind: How Air Racing Advanced Aviation. Osceola, WI: MBI Pub. Co., 2001. ISBN 978-0-7603-0729-8.
- Jay P. Spenser: The Airplane: How Ideas Gave Us Wings. New York: HarperCollins, 2008. ISBN 0-06-125919-5.
- William Wagner: Reuben Fleet And the Story of Consolidated Aircraft. Fallbrook, CA: Aero Publishers, 1976. ISBN 978-0-8168-7950-2.