Goździolepek mchowy
_Fitzp_334819.jpg) Owocniki goździolepka mchowego na gametoficie mchu | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
goździolepek |
| Gatunek |
goździolepek mchowy |
| Nazwa systematyczna | |
| Eocronartium muscicola (Pers.) Fitzp Phytopathology 8: 197 (1918) | |
Goździolepek mchowy (Eocronartium muscicola (Pers.) Fitzp.) – gatunek grzybów należący do rodziny Eocronartiaceae. Jest to jedyny gatunek z rodzaju goździolepek (Eocronartium G.F. Atk.)[1]. Grzyb pasożytujący na mchach[2].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Eocronartium, Eocronartiaceae, Platygloeales, Incertae sedis, Pucciniomycetes, Pucciniomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1800 r. Christian Hendrik Persoon nadając mu nazwę Clavaria muscicola. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1918 r. Harry Morton Fitzpatrick, przenosząc go do rodzaju Eocronartium[1].
- Clavaria muscicola Pers. 1800
- Clavaria muscigena P. Karst. 1868
- Clavaria uncialis subsp. muscigena (P. Karst.) Sacc. 1888
- Eocronartium muscigena (P. Karst.) Höhn. 1909
- Eocronartium typhuloides G.F. Atk. 1902
- Helicobasidium typhuloides (G.F. Atk.) Pat. 1920
- Pistillaria muscicola (Pers.) Fr. 1821
- Typhula muscicola (Pers.) Fr. 1838[3].
Nazwę polską podał Władysław Wojewoda w 1977 r[4].
Morfologia i tryb życia[edytuj | edytuj kod]
Tworzy owocniki o kształcie od maczugowatego do nitkowatego, o barwie od białej do jasnokremowej i konsystencji woskowej lub mięsistej, ciemniejące w kierunku wierzchołka, o wysokości do 20 mm i średnicy 0,5 mm. Hymenium na całej powierzchni, sterylna jest tylko podstawa owocnika. Z wyspecjalizowanej strzępki probazydium tworzą się maczugowate i zakrzywione, trojdzielne metabasydia o wymiarach 65 × 6 μm. Sterygmy niemal cylindryczne do szydłowatych, 13 × 3,5 µm. Bazydiospory sierpowate, 22–30 × 4–7 µm, generujące zarodniki wtórne lub kiełkujące przez porę rostkową[2].
Grzyb infekuje głównie embrionalne sporofity mchów. Jego strzępki otaczają sporofit, pobierając z niego substancje pokarmowe. W swoim dalszym rozwoju grzyb zatrzymuje rozwój sporofitu i rośnie na jego miejscu. Ostatecznie zamiast dojrzałego sporofitu mchu pojawiają się owocniki grzyba. Grzyb nie atakuje gametofitu, czerpie składniki odżywcze przenoszone z gametofitu do sporofitu przez tzw. komórki transferowe, bez szkody dla gametofitu. Tylko na mchach z gatunku drabik drzewkowaty Climacium dendroides stwierdzono występowanie grzyba na gametoficie[5].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Podano stanowiska goździolepka mchowego w Ameryce Północnej i Południowej, w Europie i Azji[6]. W Polsce bardzo rzadki, do 2003 r. podano tylko dwa stanowiska[4], w późniejszych latach podano kilka następnych[7]. Aktualne stanowiska podaje także internetowy atlas grzybów[8]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – gatunek wymierający, którego przeżycie jest mało prawdopodobne, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia[9].
Grzyb mszakolubny będący obligatoryjnym pasożytem występującym u około 21 gatunków mchów[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12] (ang.).
- ↑ a b c Paablo Sandoval i inni, First records of Eocronartium muscicola (Basidiomycota, Eocronartiaceae) in Chile on two new hosts, „Gayana Botánica”, 69 (1), 2012, 100-104 issn=0016-5301.
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2015-11-24] (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 241, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ Eocronartium muscicola [online], Australian Bryophytes [dostęp 2023-11-08].
- ↑ Występowanie Eocronartium muscicola na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2023-11-08] (ang.).
- ↑ Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej [online], grzyby.pl [dostęp 2023-11-08] (pol.).
- ↑ WAktualne stanowiska Eocronartium muscicola w Polsce [online], gbif.org [dostęp 2023-11-08] (pol.).
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, s. 64, ISBN 83-89648-38-5.