Esclarmonde de Foix
Esclarmonde de Foix, Esclarmonde Wielka (ur. po 1151, zm. 1215) – pani na L'Isle-Jourdain, działaczka ruchu katarskiego w XIII-wiecznej Francji.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Rodzina[edytuj | edytuj kod]
Esclarmonde de Foix urodziła się jako córka Rogera Bernarda I, hrabiego Foix, i jego żony – Cecylii de Trencavel, córki Rajmonda I Trencavel, wicehrabiego Carcassonne, Béziers i Albi[1]. Imię Esclarmonde w języku okcytańskim oznacza Światło świata[2]. Esclarmonde była siostrą Rajmunda Rogera, hrabiego Foix. W 1175 r. poślubiła Jordana III de L’Isle-Jourdain, pana L’Isle-Jourdain. Para miała kilkoro dzieci, w tym Bernarda, dziedzica tytułu, Escaronię, Obicę, Jordana, Othona-Bernarda oraz Philippa[2]. Owdowiała w 1204 r. i mniej więcej w tym czasie zmieniła wyznanie z katolicyzmu na kataryzm[3][4].
Życie duchowe[edytuj | edytuj kod]
W 1204 r. w Fanjeaux, z rąk biskupa katarskiego Guilhaberta de Castres, wraz z trzema innymi wysoko urodzonymi kobietami; Aude de Fanjeaux, Fays de Durfort i Raymonde de Saint-Germain, otrzymała sakrament katarów – consolamentum i tym samym została Doskonałą (Doskonali pełnili funkcje duchownych i nauczycieli katarskich)[2]. Ceremonii przyglądał się jej brat Rajmund Roger de Foix oraz wielu zgromadzonych gości: Bernard de Durfort wraz z synem Rajmondem, Pierre de Saint-Michel, mąż Raymonde de Saint-Germain, Isarn-Bernard, syn Aude de Fanjeaux. Obecni byli również: rycerz Guilhem z żoną Raymonde, ich córka Esclarmonde, Rajmond i Turque Ferrand, Rajmond-Amiel oraz Saure de Mortier wraz z najstarszym synem Amielem; Bernard i Othon de Clas-Fratoas, Gental i Pierre-Amiel de Brau oraz Arnaud Jubileu i inni[5].
Konferencja w Pamiers[edytuj | edytuj kod]
Esclarmonde osiadła w Pamiers i prawdopodobnie była jedną z osób, od których wyszła inicjatywa odbudowy fortecy Montségur. W 1207 r. wzięła udział w konferencji w Pamiers, zorganizowanej przez Rajmonda-Rogera de Foix[2]. Była to ostatnia debata pomiędzy katarami a kościołem katolickim. Katolików reprezentowali Dominik Guzmán – późniejszy organizator zakonu dominikanów, Diego de Acebo – biskup Osmy, Folquet de Marseille – biskup Tuluzy oraz Navarrus d'Acqs – biskup Couserans. Obecnych było również kilku opatów, w tym Vital z Saint-Antonin-Noble-Val. Stronę przeciwną reprezentowali nie tylko katarzy, jak Gaucelin (lub Gaucelm) – katarski biskup Tuluzy, Esclarmonde de Foix, Benoît de Termes oraz Guilhabert de Castres. Obecny byli także waldensi wraz z Durandem z Huesca na czele. Obrady prowadził waldens, Arnaud de Crampagna[2]. Rok później papież Innocenty III ogłosił krucjatę przeciwko albigensom (w tym również katarom).
Esclarmonde była również odpowiedzialna za założenie kilku szkół dla dziewcząt i szpitali w regionie. Wraz z żoną swojego brata – Filipą, prowadziła dom doskonałych w Dun, w Pirenejach. Za swą działalność obdarzona została tytułem la Grande Esclarmonde - Esclarmonde Wielkiej.
Seksizm[edytuj | edytuj kod]
W trakcie dysputy w Pamiers, katolicki brat zakonny Etienne de la Miséricorde próbował odebrać głos Esclarmonde, krzycząc: Pani, idź i pokręć swoją przęślicą, nie wypada Tobie przemawiać na takich spotkaniach[2].
Dziedzictwo[edytuj | edytuj kod]
Dzisiaj Esclarmonde de Foix jest patronką zakonu świeckiego św. Esclarmonde, powstałego z fundacji dwóch kościołów gnostyckich – Gnostycznego Kościoła Św. Marii Magdaleny i Apostolskiego Kościoła Joannitów. Według Jordana Stratforda z Vancouver z Apostolskiego Kościoła Joannitów, św. Esclarmonde była zmitologizowana w czasach napoleońskich we Francji i nazywano ją katarską Joanną d’Arc. Stała się wtedy symbolem odrodzenia sztuki i mistycyzmu w XIX wieku. Jedna z legend mówi, że kiedy katoliccy inkwizytorzy przyszli po Esclarmonde, żeby zaprowadzić ją na egzekucję, ona zmieniła się w gołębicę i odleciała w dal[6].
W latach 1976 do 1978 Uniwersytet Winnipeg oferował studentom stypendium im. Esclarmonde de Foix[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Roland Viader, L'Andorre du IXe au XIVe siècle: montagne, féodalité et communautés. Presses du Universitaires du Mirail, 2003, s. 128.
- ↑ a b c d e f Erection d'un monument à la grande Esclarmonde de Foix (chemins-cathares.eu)
- ↑ Joseph Kicklighter, The nobility of English Gascony: the case of Jourdain de l'Isle, „Journal of Medieval History”, 13 (4), 1987, s. 327–342, DOI: 10.1016/0304-4181(87)90035-2, ISSN 0304-4181 [dostęp 2021-01-22].
- ↑ Louis Palauqui, Esclarmonde de Foix, Impr. de Lafont de Sentenac 1911 r.
- ↑ Michel Roquebert, L'épopée cathare. I, L'invasion, 1198-1212, Paris: Perrin, 2006, ISBN 2-262-02405-7, OCLC 492400533 [dostęp 2021-01-22].
- ↑ The Order of St. Esclarmonde – Apostolic Johannite Church
- ↑ UW-International Relations (archive.org). uwinnipeg.ca. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-09-28)].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Malcolm Barber, Katarzy, Robert Sudół (tłum.), Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2004, ISBN 83-06-02923-2, OCLC 749439978.