Etyk z Istrii

Etyk z Istrii (łac. Aethicus Ister) – rzekomy średniowieczny podróżnik i geograf.

Zachowany łaciński tekst pod tytułem Kosmografia, datowany na VII/VIII wiek, podpisany imieniem niejakiego prezbitera Hieronima, stanowić ma wyciąg z nieznanego skądinąd greckojęzycznego traktatu Etyka z Istrii. Ów Etyk miał być z pochodzenia wysoko urodzonym Scytem, przemierzyć wszystkie kraje ówczesnej ekumeny, a także biegłym filozofem, od którego imienia wzięła nazwę etyka. Rozpoczynająca się opisem stworzenia świata Kosmografia zawiera relację z krain odwiedzonych przez Etyka, od Cejlonu i głębi Afryki po Słupy Heraklesa i Thule.

Postać Etyka i zawarte w dziele informacje uważane są za fikcję literacką lub celową parodię. Odwołanie się do postaci prezbitera Hieronima, zapewne identycznego ze św. Hieronimem, mogło służyć przydaniu mistyfikacji powagi i starożytnego rodowodu. Spora część zawartego w Kosmografii materiału jest kompilacją wcześniejszych dzieł, m.in. Izydora z Sewilli i Solinusa, choć liczne partie cechują się oryginalnością. W średniowieczu dzieło Etyka cieszyło się znaczną popularnością, informację z niego czerpali geografowie i twórcy map. Już wtedy jednak traktowano je bardziej jak rodzaj literackiej zabawy, niż realne źródło wiedzy. Niemiecki historyk Heinz Löwe wysunął w 1952 roku hipotezę, iż twórcą Kosmografii był w rzeczywistości Wirgiliusz z Salzburga.

Bibliografia

• Jerzy Strzelczyk: Iroszkoci w kulturze średniowiecznej Europy. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2008. ISBN 978-83-7177-532-1.brak strony w książce
• Jerzy Strzelczyk. Drogi i bezdroża wiedzy o świecie w Europie wczesnośredniowiecznej. Aethicus z Istrii i jego Kosmografia. „Kwartalnik Historyczny”, 1993. 

Link zewnętrzny

• Jerzy Strzelczyk Iroszkocki biskup w Salzburgu. Problem Antypodów i „Kosmografia” Aethicusa z Istrii. Postać Wergiliusza (około 710—784), długoletniego biskupa Salzburga.