Góra Chełmo
51°04′N 19°45′E/51,066667 19,750000 Góra Chełmo widziana spod Częstochowy | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Wysokość |
323 m n.p.m. |
Położenie na mapie gminy Masłowice  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa łódzkiego  | |
Położenie na mapie powiatu radomszczańskiego  | |
| 51°04′N 19°45′E/51,066667 19,750000
| |
Góra Chełmo – wzniesienie (323 m n.p.m.) w pobliżu wsi Chełmo, położonej w województwie łódzkim, w powiecie radomszczańskim, w gminie Masłowice.
Na wzniesieniu pozostałości grodziska z IX w. otoczonego siedmioma pierścieniami wałów obronnych[1]. Archeolodzy odkryli, że pierwsze umocnienia na Górze Chełmskiej pochodzą z IX wieku. Istniały kilkadziesiąt lat i zostały spalone. Według historyka Tomasza Nowaka były to prawdopodobnie umocnienia obronne albo miejsce kultu[2]. W X wieku gród rozbudowano i funkcjonował on do wieku XIII. Przypuszcza się, że od XIV do XVII wieku istniał w tym miejscu dwór szlachecki, brak jednak źródeł, które pozwalają na potwierdzenie tych informacji[3].
Badania archeologiczne na stanowisku prowadziła Janina Kamińska w latach 1955–56. W czasie badań wykopaliskowych ustalono, że wały grodziska zbudowane były w konstrukcji drewniano- ziemnej, wzmacnianej kamieniami[4]. W latach 2014–15 przeprowadzono serie badań nieinwazyjnych. Wykonano zdjęcia lotnicze i analizy pomiarów LiDAR ALS (lotniczy skaning laserowy) oraz badania geofizyczne i fosforowe. Wyniki wyraźnie wskazują, iż mamy do czynienia z obiektem, który najpewniej był objęty intensywną aktywnością osadniczą, przestrzeń grodziska osiągała powierzchnię ponad 11 ha[5].
Na południowym stoku góry znajduje się złoże piaskowców kredowych „Zagórze” udokumentowane zostało w kategorii C1 i zajmuje powierzchnię 0,94 ha. Nadkład, o grubości od 0 do 2,5 m (średnio 1,35 m) stanowią gleba i rumosz piaskowca. Miąższość złoża waha się od 10,4 do 12,5 i średnio wynosi 11,5 m. Piaskowiec znajduje zastosowanie jako materiał okładzinowy w budownictwie i w drogownictwie[6].
Przez wzniesienie przebiega pieszy szlak turystyczny – Szlak partyzancki, oznaczony kolorem czerwonym 
[7].
Z południowego zbocza widoczne są wzniesienia Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Góra Chełmo to najdalej położony punktem z którego zaobserwowano Karpaty. Pierwsza obserwacja Tatr z tego miejsca (i województwa łódzkiego) została wykonana 20 października 2021 przez fotografa Pawła Kłaka[8][9].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Kostyrko Mikołaj, Ruciński Dominik: Przeszły krajobraz Góry Chełmo oraz jego zagrożenia w perspektywie lotniczego skaningu laserowego oraz zobrazowań satelitarnych. „Zeszyty Radomszczańskie”, T. X, 2015, s. 227–236.
- ↑ Rycerze z Chełmskiej Góry, Dziennik Łódzki
- ↑ Tomasz Andrzej Nowak: Chełmo. Zarys dziejów do 1945 roku. Radomsko, 2005
- ↑ Góra Chełmo | Muzeum w Piotrkowie Trybunalskim [online] [dostęp 2021-05-10] (pol.).
- ↑ Chełmo | Grody wczesnośredniowieczne w Polsce centralnej [online], snap.uni.lodz.pl [dostęp 2021-05-10].
- ↑ OBJAŚNIENIA DO MAPY GEOŚRODOWISKOWEJ POLSKI 1:50 000 Arkusz RZEJOWICE (774) [online].
- ↑ Strona PTTK z opisem szlaku
- ↑ DalekieWidoki.Pl - strona z widokami z daleka
- ↑ RadioZet o obserwacji Tatr z woj. łódzkiego
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Kostyrko Mikołaj: Góra Chełmo w perspektywie badań archeologicznych w przeszłości i przyszłości. „Zeszyty Radomszczańskie”, T. VII, s. 109–124.
- Kostyrko Mikołaj, Ruciński Dominik: Przeszły krajobraz Góry Chełmo oraz jego zagrożenia w perspektywie lotniczego skaningu laserowego oraz zobrazowań satelitarnych. Zeszyty Radomszczańskie, T. X, 2015, s. 227–236.