Głownia pyląca jęczmienia

Zainfekowane kłosy jęczmienia z teliosporami

Głownia pyląca jęczmienia – grzybowa chorobajęczmienia wywoływana przez Ustilago nuda zaliczany do rodziny głowniowatych (Ustilaginaceae).

Występowanie i szkodliwość

Choroba znana jest od dawna we wszystkich rejonach uprawy jęczmienia, w których nie stosuje się zaprawiania nasion. Uważana jest za najgroźniejszą chorobę jęczmienia i może zmniejszyć plon do 20%. Powoduje także pogorszenie jego jakości, co jest szczególnie istotne, gdy ziarno to jest wykorzystywane w browarach. Straty plonu ziarna są wprost proporcjonalne do ilości chorych roślin. Na plantacjach nasiennych choroba powoduje nie tylko zmniejszenie plonu, ale także zakażenie ziaren.

Objawy

Pierwsze objawy tej choroby są widoczne dopiero w trakcie kłoszenia, kiedy z pochew liściowych wydostają się ciemnobrunatne kłosy. Kłoski zainfekowanych roślin są zamienione w skupienia teliospor otoczonych srebrzystą delikatną osłonką. Wzajemne ocieranie roślin powoduje pęknięcie osłonki i roznoszenie teliospor przez wiatr. Ich zarodnikowanie trwa kilka dni, potem już tylko nieliczne teliospory można zobaczyć w załamaniach osadki kłosa. Chore kłosy wystają powyżej kłosów zdrowych.

Niemal takie same objawy u pszenicy spowodowane są przez grzyb Ustilago tritici, wywołujący głownię pylącą pszenicy.

Etiologia

Kłosy chorych roślin nieco wcześniej niż zdrowych wydostają się z pochew liściowych, co umożliwia teliosporom zarażenie zdrowych kłosów. Optymalne warunki do zakażenia to: duża wilgotność powietrza i temperatura 16-22° C. Wiatr może przenosić teliospory na odległość do kilkudziesięciu metrów.

Ochrona

• Zaprawianie nasion fungicydami oksatinokarboksyamidowymi (karboksyna), triazolowymi (np. triadimedol i tebukonazol) oraz innymi, które wnikają do ziarna. Zaprawianie ziarna jest bardzo ważne w zwalczaniu tej choroby – zakażone ziarno niczym bowiem nie odróżnia się od ziarna zdrowego. Nawet jeśli na polu uprawnym nie występowały objawy tej choroby, to wiatr mógł przynieść teliospory z innych pól.

• Stosowanie właściwego płodozmianu – szczególnie ważne jest zachowanie przerwy w uprawie jęczmienia po sobie na tym samym polu.