HMAS Yandra
HMAS Yandra – australijski okręt pomocniczy z okresu II wojny światowej, w Royal Australian Navy (RAN) służył w latach 1940-1946.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Okres przedwojenny[edytuj | edytuj kod]
Kabotażowiec Yandra został zbudowany w 1928 w stoczni Burmeister and Wain dla linii żeglugowych Coast Steamships[1], wodowanie odbyło się 18 lipca[2]. Statek mierzył ok. 215 stóp długości (211,1[1], 216[3], 218[4][5] - ok. 65 m), 35 stóp (35[1], 35,2[3][4], 35,25[5] - 10,66 m), jego zanurzenie wynosiło ok. 12 stóp (11,9[1][3], 12,9[4], 13,9[5] - 3,65 m). Napęd statku stanowił silnik wysokoprężny po mocy 1025 BHP[4] i pojedyncza śruba[5], prędkość maksymalna wynosiła ok. 11-12 węzłów[3][4][5]. Wyporność statku wynosiła 1620 ton (jako okręt RAN-u)[3], pojemność brutto 990 ton[1][4] (918 po 1952), a net tonnage[a] wynosiła 418[5]. Nazwa okrętu wywodziła się z jednego z aborygeńskich języków i była tłumaczona jako „all alike” („wszystko/wszyscy tacy sami”)[6].
Po wodowaniu statek udał się do Londynu 2 września[5] skąd następnie wyruszył 8 września do Adelaide przez Port Said i Perim, kabotażowiec na miejsce przeznaczenia dotarł 23 października[b][7].
Przed wojną statek obsługiwał przybrzeżne trasy pomiędzy Adelajdą a miejscowościami leżącymi przy Wielkiej Zatoce Australijskiej (Elliston, Sceales Bay, Streaky Bay, Murat Bay, Denial Bay, Fowlers Bay, Point Sinclair i Carawa)[5].
II wojna światowa[edytuj | edytuj kod]
Po wybuchu II wojny światowej statek został zarekwirowany przez RAN 27 czerwca 1940 i przystosowany do roli patrolowiec/okrętu ZOP (patrol craft/anti-submarine vessel)[3][4][5]. Statek został uzbrojony w pojedynczą armatę 4-calową (102 mm), pojedynczy (lub jeden poczwórnie sprzężony[5]) karabin maszynowy Maxim (7,7 mm), karabin maszynowy Vickers (7,7 mm), jedną (lub dwie[5])armatę 2-funtową (40 mm)[c], dwie zrzutnie bomb głębinowych i 31 bomb głębinowych. Załogę okręty stanowiło 6 oficerów i do 53 marynarzy[d]. Okręt wszedł do służby jako HMAS Yandra (FY91) 22 września 1940[3][4].
Pierwsze sześć miesięcy służby okręt spędził we Fremantle, gdzie przeprowadzał rutynowe patrole, następnie udał się do Sydney skąd powrócił do Perth w czerwcu 1941[3]. Yandra był jednym z okrętów poszukującym rozbitków po bitwie pomiędzy HMAS Sydney a HMS Kormoran. W trakcie poszukiwać okręt odnalazł szalupę z rozbitkami z Kormorana w której znajdowało się łącznie 72 osoby (dwóch niemieckich oficerów, 68 marynarzy i dwóch chińskich jeńców z załogi zatopionego przez Kormorana statku Eurylocus)[3][5].
W styczniu 1942 Yandra ponownie przybył do Sydney gdzie służył jako patrolowiec i eskortowiec[3][5]. Okręt był obecny w Sydney Harbour w nocy 31 maja 1942 w czasie japońskiego ataku. Yandra pełnił służbę patrolując obszar przy wykrywaczu anomalii magnetycznych rozmieszczonych po obu stronach wejścia (tzw. indicator loop)[8]. Około godziny 22.52 jeden z miniaturowych okrętów podwodnych biorących udział w ataku został dostrzeżony z pokłady nieuzbrojonego patrolowca HMAS „Lauriana” który skierował reflektor na wynurzony kiosk okrętu podwodnego. O 22.54 kiosk został dostrzeżony także z pokładu Yandry i jego dowódca próbował staranować dostrzeżony okręt podwodny ale chwilowo stracił z nim kontakt. Odzyskał go pięć minut później i o 22.05 Yandra obrzucił miejsce w którym zanurzył się japoński okręt sześcioma bombami głębinowymi[9].
Po japońskim ataku, Yandra pozostał na wodach wschodniego wybrzeża Australii, wraz z HMAS „Doomba”, „Rockhampton”, „Bingera”, „Whyalla”, „Kybra”, „Arunta”, „Kalgoorlie” i HMIS Bombay stanowiła część pierwszej grupy eskortowej ustanowionej do ochrony konwojów płynących przy wschodnich wybrzeżu Australii która rozpoczęła działalność 8 czerwca 1942[10].
W marcu 1943 okręt zastąpił HMAS „Kybra” jako radarowy okręt szkolny[5]. Po zakończeniu wojny Yandra został wycofany do rezerwy 25 marca 1946[3][4] i po remoncie został zwrócony właścicielowi 19 lipca[5].
Okres powojenny[edytuj | edytuj kod]
Po wojnie Yandra powrócił do pracy jako statek pasażersko-transportowy. 25 stycznia 1959 statek wszedł na skały przy Neptune Island w Zatoce Spencera i pomimo wielokrotnych prób nie udało się go z nich ściągnąć. Wrak został sprzedany na aukcji 19 lutego. Nowi właściciele ściągnęli z niego cały towar i wartościowe wyposażenie pozostawiając opróżniony kadłub na skałach gdzie został powoli zniszczony przez fale[5].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Jednostka niemianowana wyliczana na podstawie teoretycznego wzoru matematycznego zdefiniowanego przez The International Convention on Tonnage Measurement of Ships używana do kalkulacji opłat portowych.
- ↑ Cassells (s. 247) podaje mniej prawdopodobną datę 3 października, data 23 października podana jest za artykułem prasowych z ówczesnego czasu.
- ↑ QF 2-pounder Mark XIV - armata półautomatyczna 40 mm produkcji Rolls-Royce'a, zupełnie inna broń od popularnej armaty 2-funtowej „pom pom”.
- ↑ Cassells (s.247) wylicza znacznie liczniejszą załogę nie precyzując z jakiego okresu ona pochodzi - 6 oficerów, 9 podoficerów i specjalistów, 86 marynarzy, 11 uczniów.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Lloyd's Register. plimsollshipdata.org. [dostęp 2012-02-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-06-08)]. (ang.).
- ↑ Shipping. [w:] „The West Australian” [on-line]. National Library of Australia, 1928-08-04. [dostęp 2012-02-22]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i Ross Gillett: Australian & New Zealand Warships, 1914-1945. Sydney: Doubleday, 1983, s. 186. ISBN 0-86824-095-8.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Vic Cassells: For Those in Peril. s. 247-248.
- ↑ Flotilla Australia. flotilla-australia.com. [dostęp 2012-02-22]. [zarchiwizowane z [brak tego adresu] (2012-05-19)]. (ang.).
- ↑ A New Motoship for West Coast Service. [w:] „The Advertiser” [on-line]. National Library of Australia, 1928-10-25. [dostęp 2012-02-22]. (ang.).
- ↑ G Hermon Gill, Royal Australian Navy, 1932–1945 (1st edition, 1968), s. 66
- ↑ G Hermon Gill, Royal Australian Navy, 1932–1945 (1st edition, 1968), s. 68
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- G Hermon Gill: Volume II – Royal Australian Navy, 1932–1945 (1st edition, 1968). Wyd. 1. 1968. [dostęp 2012-02-22].
- Vic Cassells: For Those in Peril: A Comprehensive Listing of the Ships and Men of the Royal Australian Navy Who Have Paid the Supreme Sacrifice in the Wars of the Twentieth Century. Kenthurst: Kangaroo Press, 2010. ISBN 978-0-86417-734-6.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcie z 21 lutego 1959 przedstawiające „Yandrę” na skałach. State Library of South Australia. [dostęp 2012-02-22]. (ang.).