Ivan Kukuljević Sakcinski
 Pomnik w Zagrzebiu na Zrinjevacu | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data śmierci | |
Ivan Kukuljević Sakcinski (ur. 29 maja 1816 w Varaždinie, zm. 1 sierpnia 1889) – chorwacki historyk, pisarz i polityk, jeden z przywódców ruchu iliryjskiego.
Działalność[edytuj | edytuj kod]
Kukuljević-Sakcinski był aktywnym działaczem ruchu iliryjskiego. Zaangażował się szczególnie w przeniesienie go w początku lat 40. XIX w. na arenę polityczną Chorwacji, czego efektem było założenie w 1841 r. Iliryjskiej Partii Narodowej (od 1843 r. – Partii Narodowej). 2 maja 1843 r. jako pierwszy wystąpił w chorwackim saborze w języku chorwackim, co stanowiło wyraz sprzeciwu przeciwko próbom madziaryzacji (dotąd obrady saboru toczyły się po łacinie).
Podczas Wiosny Ludów, wobec braku wyraźnych koncesji rządowych na rzecz Chorwacji mimo znacznego zaangażowania tej ostatniej po stronie Wiednia, Kukuljević-Sakcinski przeszedł do opozycji wobec bana Josipa Jelačicia (wraz z innymi działaczami skupionymi wokół pisma Slavenski Jug).
W okresie po Wiośnie Ludów działalność polityczna została poddana rygorystycznej kontroli władz. Z tego powodu wielu byłych działaczy iliryjskich zaangażowało się w działalność kulturalną i naukową. Kukuljević-Sakcinski założył w 1850 r. towarzystwo historyczne (Društvo za povjestnicu jugoslavensku), wokół którego skupił wielu dawnych polityków iliryjskich.
Powrót do polityki możliwy był po upadku neoabsolutystycznych rządów Alexandra von Bacha. Kukuljević-Sakcinski był w tym okresie działaczem Niezależnej Partii Narodowej Ivana Mažuranicia, która w pierwszej połowie lat 60. XIX w. dominowała na scenie politycznej Chorwacji.
W latach 70. XIX w. skoncentrował się ponownie na działalności kulturalnej i naukowej. Został prezesem Maticy hrvatskiej, która pod jego rządami znacznie się rozwinęła
Prace[edytuj | edytuj kod]
- Glasoviti Hrvati prošlih vjekova
- Juran i Sofia ili Turci kod Siska: junačka igra u trih činih
- Andreas Medulić Schiavone
- Beatrica Frankopan i njezin rod
- Pjesnici hrvatski XVI vieka
- Jure Glović prozvan Julijo Klovio hrvatski sitnoslikar
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Wolf Dietrich Behschnitt: Nationalismus bei Serben und Kroaten 1830-1914. Analyse und Typologie der nationalen Ideologie. München: Oldenbourg Verlag, 1980, s. 147, 149, 167, seria: Südosteuropäische Arbeiten. 74. ISBN 3-486-49831-2.
- Wacław Felczak: Ugoda węgiersko-chorwacka 1868 roku. Wrocław–Warszawa–Kraków: 1969, s. 71–72, 87, 95.
- Wacław Felczak, Tadeusz Wasilewski: Historia Jugosławii. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1985, s. 332–334. ISBN 83-04-01638-9.
- Bronisław Grabowski. Matica chorwacka i ruch literacki w Chorwacyi. „Ateneum: Pismo Naukowe i Literackie”. T. I, s. 271, 1880.
- Jan Nitowski. Odrodzenie Chorwacyi. „Ateneum. Pismo Naukowe i Literackie”. T. I, s. 114, 125–127, 130, 1891.
- Günter Schödl: Kroatische Nationalpolitik und, Jugoslavenstvo’: Studien zu nationaler Integration und regionaler Politik in Kroatien-Dalmatien am Beginn des 20. Jahrhunderts. München: 1980, s. 21–22, seria: Südosteuroäische Arbeiten. 89.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Ivan Kukuljević Sakcinski. [dostęp 2017-02-03]. (chorw.).