Jan Aleksander Tyniec

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Jan Tyniec

Jan Aleksander Tyniec (ur. 15 marca 1960 w Warszawie) – polski malarz, fotograf, rysownik

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Jest jednym z ważniejszych malarzy debiutujących na początku lat 80. XX wieku w Polsce w „czasie gwałtownego przyspieszenia historycznego” oraz „silnego emocjonalnego odreagowania na otaczającą rzeczywistość społeczno-polityczną”[1]. Brał udział w głośnych wystawach, takich jak: „Świeżo malowane: młode malarstwo polskie lat 1982–1987” (Zachęta, 1988) czy „Europa” (Galeria Promocyjna, Duży Pawilon SARP, 1989)[2][3].

Dyplom magistra sztuki otrzymał w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie (1983) oraz w Hunter College City University w Nowym Jorku (1989 roku)[4].

Jego pierwsza indywidualna wystawa odbyła się w 1985 roku w warszawskiej Pracowni Dziekanka, kolebce kultury niezależnej, miejscu debiutu wielu artystów młodej generacji, pokolenia związanego z nurtem nowej ekspresji[5].

We wczesnych pracach miesza stylistyki, „piętrzy znaczenia i symbole, nieustannie balansuje pomiędzy skrajnościami – od kokieteryjnego estetyzmu do brzydoty formalnej, od groteski po dramat, od banału po rudymentarne pytania natury wręcz ontologicznej”[6]. „Siła tego malarstwa tkwi także w ekspresyjnych, odważnych zestawieniach barwnych”[7].

Rzeka, seria „Ołtarze”, 1990, tryptyk, 272 x 396 cm, olej na lnie

W 1986 roku, po przyjeździe do Nowego Jorku, całkowicie poświęcił się malarstwu, obrazom dużych formatów. Od 1995 roku zaczął coraz więcej fotografować, co zmieniło jego myślenie o rysunku i malarstwie. Czasem łączył malarstwo i fotografię (cykl kolaży – obrazy i instalacje „Designs for the Sky” 1997– 1999). Tworzył archetyp krajobrazów, prace zawieszone między intelektualnymi i emocjonalnymi aspektami tego, co rzeczywiste a co wyobrażone[8].

Od końca lat 90. XX wieku do roku 2020 podróżował z aparatem po Stanach Zjednoczonych, Antarktydzie, a także Wietnamie, Laosie, Mjanmarze, Indonezji i Chinach. Kolejno powstawały długofalowe projekty fotograficzne: „Designs for a Water Surface”, 1997–1998; „Mekong”, 1996–2008; „Designs for the Sky”, 1997–2000; „Indefinite Boundary: Desert”, 1998–2000; „Indefinite Boundary: Antarctica”, 2001. Osobny cykl poświęcił artysta wyspie Bali – „Full Circle: Bali”. Tworzą go projekty: „Full Circle: Portrait”, 2002–2004; „Full Circle: Lotus”, 2002–2009; „Full Circle: Rice Fields”, 2002–2006; „Bonsai”, 2009–2013; „True Grass”, 2015–2020. Fotografuje tak, by nie podpowiadać odbiorcy skali przedstawianego obiektu, aby nie ograniczać możliwości interpretacyjnych[9][10]. W1997 roku jego fotografie Hongkongu opublikowano w „Guggenheim Magazine.

Jeden z najważniejszych, konsekwentnie realizowanych przez lata tematów jego twórczości to związek natury i kultury.

Od około 2009 roku interesuje go bardziej czas i przestrzeń w wielu wymiarach, a jego prace stały się bardziej intymne.

Od lutego 2022 roku, początku rosyjskiej inwazji na Ukrainę, realizuje cykl rysunków „Atlas dymu”.

Projekt nieba, 1997, 30 x 46 x 5 cm, kolaż; fotografia, olej i żywica alkidowa na desce

W latach 1986–1987 był stypendystą Programu Fulbrighta w Nowym Jorku, a w 1987 roku także Fundacji Kościuszkowskiej (Wanda Roeh Fund). W roku 1988 uczestniczył w programach rezydencyjnych w Millay Colony for the Arts w Austerlitz w stanie Nowy Jork (USA), a w roku 2002 i 2003 w fundacji Bali Purnati Center for the Arts na Bali w Indonezji.

Bonsai, 2012 neg.335280.2.12.2012, odbitka żelatynowo-srebrowa (matowy papier marki Ilford z włókien bawełny), 51 x 40 cm, nakład 15 egz.

W latach 1986–2005 mieszkał i pracował w Nowym Jorku, by później przenieść się do Hawley w Pensylwanii. Od 2016 roku dzieli swój czas między Warszawę a Bali.

Prace w kolekcjach instytucjonalnych i prywatnych (wybór)[edytuj | edytuj kod]

  • Zachęta, Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa (Polska)
  • Becton, Dickinson and Company, New Jersey (USA)
  • Bear and Stern, Nowy Jork (USA)
  • Benedictine University, Lisle, Illinois (USA)
  • Estee Lauder Companies, Nowy Jork (USA)
  • Equitable Life, Nowy Jork (USA)
  • Fidelity Investments, Boston (USA)
  • Obrysy krwi, 2022; 29,7 x 42 cm, grafit i kredki ołówkowe na papierze
    Hartz Mountain Industries, New Jersey (USA)
  • Reader’s Digest Association, Nowy Jork (USA)
  • VSA Partners, Chicago (USA)
  • Williams and Connolly LLP, Waszyngton (USA)

Wystawy indywidualne[edytuj | edytuj kod]

  • 2014 „Full Circle: Bali”, Ganesha Gallery; „Four Seasons Resorts”, Jimbaran, Bali (Indonezja) „Fotografie – Jan Tyniec i John Back”, Alliance Gallery, Delaware Valley Arts Alliance, Narrowsburg, Nowy Jork (USA)
  • 2013 „Jan Tyniec i Stephen Geldman”, Lodge at Woodloch, Hawley, wystawa zorganizowana przez Kiesendahl+Calhoun Fine Art Ltd., Pensylwania (USA)
  • 2007 „Radiance Cycles”, River Gallery, Narrowsburg, Nowy Jork (USA)
  • 2004 „Full Circle: Bali”, Galeria Klimy Bocheńskiej, Warszawa (Polska)
  • 2003 „Full Circle: Bali”, Edward Carter Gallery oraz Collegiate School w Nowym Jorku (USA)
  • 2002 „Indochina – Antarctica”, Bali Purnati Centre for the Arts, Bali (Indonezja)
  • 1997 „Projekty nieba”, Galeria Krytyków Pokaz, Warszawa (Polska) „Designs for the Sky”, Birch St. Annex Gallery, Taos, Nowy Meksyk (USA)
  • 1990 „Nowe rysunki”, Galeria Krytyków Pokaz, Warszawa (Polska)
  • 1989 „Kultura – Natura”, Galeria Promocyjna, Warszawa (Polska)
  • 1986 „Malarstwo – Jan A. Tyniec”, Galeria Desa „Nowy Świat”, Warszawa (Polska)
  • 1985 „Jan A. Tyniec”, Galeria Desa „Nowy Świat”, Warszawa (Polska)
  • 1985 „Jan Tyniec”, Pracownia Dziekanka, Warszawa (Polska)

Wystawy grupowe[edytuj | edytuj kod]

  • 2015 „Barriers, Boundaries & Fences”, online-B-Gallery group exhibition, the Delaware Valley Arts Alliance, Narrowsburg, Nowy Jork (USA)
  • 2013 „The Age of Photography” Tony Raka Gallery, Ubud, Bali (Indonezja)
  • 2012 „Art Infinitum”, Tony Raka Gallery, Ubud, Bali (Indonezja)
  • 2006 „Life in Black and White, Five Photographers Perspective”, River Gallery, Narrowsburg, Nowy Jork (USA)
  • 2005 Bloom Sage & Madison in association with Jayne H. Baum Gallery, Sag Harbor, Nowy Jork (USA)
  • 2004 „Contemporary Photography from Jayne H. Baum Gallery” Leslie Ferrin Gallery, Lenox, Massachusetts (USA)
  • 2003 „From Fire to Ice: Conflicting Concepts”, Edward Carter Gallery, Nowy Jork (USA)
  • 2002 „Through the Lens of September 11”, SoHo Photo Gallery, Nowy Jork (USA)
  • 2001 „Spectra”, National Photography Biennial, Silvermine Guild Arts Center New Canaan, Connecticut (USA); „America the Beautiful”, Edward Carter Gallery, Nowy Jork (USA)
  • 2000 „Not a Theme Show”, kuratorka Vicky Clark, Pittsburgh Center for the Arts, Pittsburgh (USA)
  • 1999 „Recent Editions from New York Area Presses”, Leroy Nieman Center for Print Studies, Uniwersytet Columbia, Nowy Jork (USA) „Works on Paper”, kuratorka Karen McCready Fine Art, Jan Abrams Fine Arts, Nowy Jork (USA)
  • 1997 „Oceans and Galaxies”, Karen McCready Fine Art, Nowy Jork (USA) „Neolandscape”, First Street Gallery, Chicago, Illinois (USA) „Aerial Perspectives”, DC Moore Gallery, New York i Kendall Gallery, Miami Dade Collage, Miami, Floryda (USA „Heat”, View Gallery, Nowy Jork (USA) „Baltic Iconopress wokół mapy”, Contemporary Art Center/Muzeum Narodowe, Zamek Książąt Pomorskich, Szczecin (Polska) „Recent Editions and Monotypes”, Galamander Press, Nowy Jork (USA) „Collector’s Choice”, Center for the Arts, Vero Beach, Floryda (USA)
  • 19901992 „The Expressive Struggle”, Miami University Art Museum (USA), wystawa w wersji objazdowej: The Anderson Gallery, Buffalo, Nowy Jork, Uniwersytet Stanowy Cleveland, Cleveland Gallery, Ohio, Oxford, Ohio, Muzeum Sztuki w Milwaukee, Wisconsin and The New York Academy of Art, Nowy Jork (USA)
  • 1991 „The Art of Eastern Europe”, Castle College Gallery, New Rochelle, Nowy Jork (USA)
  • 1990 „Around the Coyote ’90”, Wooden Gallery, Chicago, Illinois (USA) „(the) Landscape in Question”, Foreman Gallery, Hartwick College, Oneanta, Nowy Jork (USA) „Galeriada”, Galeria BWA, Sopot (Polska) „Warschauer Künstler Stellen sich vor”, galeria Ars Polona, Düsseldorf (Niemcy)
  • 1989 „Young Painting (Polish Painting 1982–1987)”, kurator Jacek Werbanowski, Moskwa, Narodowa Galeria Obrazów, Lwów (ZSRR) „Europa”, Galeria Promocyjna (Duży Pawilon SARP), Warszawa (Polska) „Redefining Visionary Art”, Doma Gallery, Nowy Jork, „New Polish Painting”, Palffy Palace, Wiedeń (Austria)
  • 1988 „Świeżo malowane: młode malarstwo polskie lat 1982–1987”/Fresh Paint – New Polish Art
  • 1982–1987, Zachęta, Warszawa (Polska)
  • 1987 „Print Suite”, New York City Hunter Gallery, Hunter College, Nowy Jork (USA)
  • 1986 „Polish Contemporary Landscape Works”, Fundacja Kościuszkowska, Nowy Jork (USA)
  • 1983 „Jeune Peinture”, Grand Palais, Paryż (Francja)

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Jacek Werbanowski, Wstęp do katalogu wystawy „Świeżo malowane: młode malarstwo polskie lat 1982–1987”, Zachęta, 1988, s. 3 (pol.).
  2. Artinfo.pl, Artinfo.pl [dostęp 2024-03-14].
  3. Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki, Zachęta, Centralne Biuro Wystaw
  4. 158th Commencement Exercises, Hunter College of The City University of New York, 2 lutego 1989 [dostęp 2024-03-14] (ang.).
  5. Katalog aukcji „Sztuka Współczesna. Klasycy awangardy po 1945”, Desa Unicum, 22 września 2022 (pol.).
  6. Marta Leśniakowska, katalog wystawy „Malarstwa – Jan Tyniec”, Warszawa: Galeria Desa „Nowy Świat”, 1986 (pol.).
  7. Marta Leśniakowska, katalog wystawy „Malarstwa – Jan Tyniec”, Warszawa: Galeria Desa „Nowy Świat”, 1986 (pol.).
  8. Zofia Małysa-Janczy, Między rzeczywistym a wyobrażonym, „Art Salon. Polityka”, 2023, s. 49 (pol.).
  9. Zofia Małysa-Janczy, Między rzeczywistym a wyobrażonym, „Art Salon. Polityka”, 2023, s. 49 (pol.).
  10. Jan Tyniec, Oficjalna strona artysty [online], www.tyniec.com, 2000 [dostęp 2024-03-14] (ang.).