Jełmuń (jezioro)
53°52′27″N 21°04′40″E/53,874167 21,077778| Położenie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowości nadbrzeżne | |
| Region | |
| Wysokość lustra |
161,0 m n.p.m. |
| Morfometria | |
| Powierzchnia |
131,4 ha |
| Wymiary • max długość • max szerokość |
|
| Głębokość • średnia • maksymalna |
|
| Długość linii brzegowej |
6600 m |
| Objętość |
5317,3 tys. m³ |
| Hydrologia | |
| Klasa jakości wody |
IV (2015)[1] |
Położenie na mapie gminy Sorkwity  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu mrągowskiego  | |
| 53°52′27″N 21°04′40″E/53,874167 21,077778
| |
Jełmuń (niem. Allmoyer See[2]) – jezioro w Polsce, w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Sorkwity[3], a także częściowo w powiecie olsztyńskim, w gminie Biskupiec[4][5].
Położenie i charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Jezioro leży na Pojezierzu Mrągowskim, natomiast w regionalizacji przyrodniczo-leśnej – w mezoregionie Pojezierza Mrągowskiego[6], w dorzeczu Dymer–Dadaj–Pisa–Łyna–Pregoła. Znajduje się 15 km w kierunku zachodnim od Mrągowa, 4 km w kierunku północno-zachodnim od Sorkwit. Nad jego brzegami leżą: Stanclewo (północ), Choszczewo (wschód) i Jełmuń (południe)[4].
Linia brzegowa średnio rozwinięta. Dno piaszczysto-muliste, miejscami kamieniste. Ławica piaszczysta. Brzegi w większości wysokie i pagórkowate, gdzieniegdzie strome. W otoczeniu znajdują się łąki, pola i skupiska drzew[4].
Zgodnie z typologią abiotyczną zbiornik wodny został sklasyfikowany jako jezioro o wysokiej zawartości wapnia, o małym wypływie zlewni, niestratyfikowane, leżące na obszarze Nizin Wschodniobałtycko-Białoruskich (5b)[7]. Jest jednolitą częścią wód Jełmuń o kodzie PLLW30408[1].
Jezioro leży na terenie obwodu rybackiego jeziora Jełmuń w zlewni rzeki Łyna – nr 26[5].
Morfometria[edytuj | edytuj kod]
Według danych Instytutu Rybactwa Śródlądowego powierzchnia zwierciadła wody jeziora wynosi 131,4 ha. Średnia głębokość zbiornika wodnego to 4,1 m, a maksymalna – 7,5 m (punkt ten znajduje się w północnej części akwenu). Lustro wody znajduje się na wysokości 161,0 m n.p.m.[4] Objętość jeziora wynosi 5317,3 tys. m³[8]. Maksymalna długość jeziora to 2450 m, a szerokość 800 m. Długość linii brzegowej wynosi 6600 m[4].
Inne dane uzyskano natomiast poprzez planimetrię jeziora na mapach w skali 1:50 000 opracowanych w Państwowym Układzie Współrzędnych 1965, zgodnie z poziomem odniesienia Kronsztadt. Otrzymana w ten sposób powierzchnia zbiornika wodnego to 117,5 ha[8].
Przyroda[edytuj | edytuj kod]
W skład rybostanu wchodzą m.in. płoć (przeważa), szczupak, węgorz, leszcz, sandacz i lin. Wśród roślinności przybrzeżnej dominuje trzcina porastająca prawie wszystkie brzegi, miejscami szerokim pasem[4].
Zgodnie z badaniem z 2003 akwenowi przyznano II klasę czystości[8]. W 2015 stan chemiczny wód oceniono jako dobry, natomiast stan ekologiczny wód oceniano jako słaby, co dało IV klasę jakości wód[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Ocena stanu jednolitych części wód jezior w latach 2011-2016 [xlsx], Główny Inspektorat Ochrony Środowiska [dostęp 2020-04-07] (pol.).
- ↑ Poz. 588. Zarządzenie Ministra Administracji Publicznej z dnia 4 kwietnia 1950 r. o przywróceniu i ustaleniu nazw miejscowości.. „Monitor Polski. Dziennik Urzędowy Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 425, 8 maja 1950.
- ↑ Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 2. Wody stojące, Ewa Wolnicz-Pawłowska, Jerzy Duma, Janusz Rieger, Halina Czarnecka (oprac.), Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006 (seria Nazewnictwo Geograficzne Polski), s. 118, ISBN 83-239-9607-5.
- ↑ a b c d e f Jerzy Waluga, Henryk Chmielewski, Jeziora Pojezierza Mrągowskiego, Olsztyn: Instytut Rybactwa Śródlądowego, 1998 (Przewodniki wędkarskie; 4), ISBN 83-87506-55-9, OCLC 749850823.
- ↑ a b Rozporządzenie nr 209 Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z dnia: 10 maja 2001 r. w sprawie: ustanowienia obwodów rybackich na wodach płynących województwa warmińsko-mazurskiego. 10 maja 2001. [dostęp 2020-04-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (22 lutego 2019)].
- ↑ Roman Zielony, Alina Kliczkowska: Regionalizacja przyrodniczo-leśna Polski 2010. Warszawa: Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, 2012. ISBN 978-83-61633-62-4.
- ↑ Ministerstwo Środowiska, Raport dla Obszaru Dorzecza Wisły z realizacji art. 5 i 6, zał. II, III, IV Ramowej Dyrektywy Wodnej 2000/60/WE, Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej, marzec 2005, s. 125 [dostęp 2020-04-07] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-05].
- ↑ a b c Adam Choiński, Katalog Jezior Polski, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2006, s. 361, ISBN 83-232-1732-7, OCLC 169954726.