Kajetan Dominikowski
_%E2%80%93_A._Lectures_5a.jpg)
| |
| Data i miejsce urodzenia |
ok. 1816 |
|---|---|
| Miejsce zamieszkania | |
| Narodowość |
polska |
| Małżeństwo | |
Kajetan Dominikowski[a] (ur. ok. 1816 w Łokciu) – polski właściciel ziemski, uczestnik zrywów niepodległościowych, oficer.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się około 1816 w Łokciu[1][2]. Był synem właściciela Łobozwi[1]. Posiadał pochodzenie szlacheckie[2]. Pochodził ze Strusowa[2].
Jako kawaler i posiadacz ziemski z Łokciu w lutym 1846 uczestniczył na ziemi sanockiej w przygotowaniach konspiracyjnych celem wzniecenia walk w ramach powstania krakowskiego, przygotowanego na 21/22 lutego 1846, po czym wraz z o rok młodszym Janem Teofilem (dzierżawca majątku Serednie Małe) znalazł się na przygotowanej przez cyrkuł sanocki liście uczestników konspiracji[3][2][b][4][5]. Uczestnicy konspiracji byli więzieni Sanoku (śledztwo prowadził przybyły ze Lwowa radca Leonidas Janowicz, osławiony bezpardonowym traktowaniem osadzonych i ich krewnych, którego odwołał mianowany komendantem Sanoka pułkownik Leopold Kolowrath-Krakowsky, ówczesny komendant 3 pułku huzarów z Sáros-Patak)[6][7]. Latem 1846 rozpoczęto przewożenie więźniów do Lwowa[7]. W konsekwencji Kajetan wyrokiem z 1 lipca 1847 został skazany na karę 6 lat ciężkiego więzienia, a Jan Teofil wyrokiem z 29 września 1847 został skazany na karę 15 lat ciężkiego więzienia[8][9][10][2]. Wraz z innymi skazanymi uczestnikami sprzysiężenia na Sanocczyźnie został wywieziony na Hradczy Kopiec (Spielberg), osadzony tam 13 sierpnia 1847, po czym 25 marca 1848 został zwolniony na mocy amnestii, którą objęto konspiratorów (także Teofila Dominikowskiego)[8][11][1][2][4]. Polacy, na czele z Julianem Goslarem, odjeżdżający z dworca kolejowego w pobliskim Brnie byli żegnani entuzjastycznie przez Czechów[12].
Dekretem kancelarii nadwornej z 31 stycznia 1848 ogłoszono utratę szlachectwa Kajetana Dominikowskiego[13]. 12 grudnia 1849 przywrócono szlachectwo Kajetanowi i Teofilowi Dominikowskim[14].
W szeregach Legionu Polskiego na Węgrzech uczestniczył w powstaniu węgierskim 1848–1849, walcząc w stopniu kapitana kawalerii[15][1]. Po powrocie do Galicji został ukarany aresztem za samowolne opuszczenie miejsca pobytu[1]. Został skierowany do kompanii dyscyplinarnej w Karlsburgu[1]. Pozostawał pod dozorem policyjnym[1].
W późniejszych latach Kajetan Dominikowski figurował jako właściciel Łokcia około lat 1858-1859[16][17][18]. W latach 60. był właścicielem tabularnym Orelca[19][20][21]. W tym charakterze był uprawniony do wyboru posłów na Sejm Krajowy Galicji[19][20]. W Orelcu zamieszkiwał wraz z żoną, Celiną z domu Treter[22][23]. Po wybuchu powstania styczniowego brał udział się w działaniach konspiracyjnych[24]. Od 5 maja 1863 w jego domu udzielał schronienia Edmunda Ślaskiego[24]. W drugiej połowie 1863 w domu Dominikowskich także chronili się powstańcy[25]. Od 15 lutego 1864 do około 27 lutego 1864 chronił w swym dworze pułkownika Józefa Grekowicza, a następnie umożliwił mu przeniesienie w inne bezpieczne miejsce[26].
W 1876, jako właściciel posiadłości tabularnej Wydrne, także był uprawniony do wyboru posłów na Sejm Krajowy w kurii gmin wiejskich[27].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Jerzy Bułharyn, Julian Goslar, Adolf Kern, Teofil Wojciech Ostaszewski, Antoni Radomski, Hieronim Romer, Henryk Korybut Woroniecki – inni konspiratorzy na Sanocczyźnie w 1846
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ W ewidencji Austro-Węgier był określany w języku niemieckim jako „Cajetan Dominikowski”.
- ↑ Według Szematyzmu z 1847 (za czas 1846) właścicielem Łokcia był Antoni Dominikowski. Provinzial Handbuch der Königreiche Galizien und Lodomerien für das Jahr 1847. Lwów: 1847, s. 337.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g Z tajnego archiwum ↓, s. 25.
- ↑ a b c d e f Jerzy Radimsky. Wykaz polskich więźniów politycznych w Szpilbergu 1839-1848. „Sobótka”. Tom VI, s. 183, 185, 1951.
- ↑ Sanockie w 1846 ↓, s. 11.
- ↑ a b Zbigniew Jantoń: Łokieć. twojebieszczady.net. [dostęp 2020-06-05].
- ↑ Łokieć. region.halicz.pl. [dostęp 2020-06-05].
- ↑ Militärschematismus des österreichischen Kaiserthums. Wiedeń: 1847, s. 54, 328.
- ↑ a b Z tajnego archiwum ↓, s. 12.
- ↑ a b Pamiętnik więźnia ↓, s. 288.
- ↑ Zasądzeni ↓, s. 6, 7.
- ↑ Sanockie w 1846 ↓, s. 15.
- ↑ Sanockie w 1846 ↓, s. 16.
- ↑ Z tajnego archiwum ↓, s. 13.
- ↑ Zasądzeni ↓, s. 6-7.
- ↑ Sylwester Korwin Kruczkowski: Poczet Polaków wyniesionych do godności szlacheckiej przez monarchów austrjackich w czasie od roku 1773 do 1918: dalej tych osób, którym wymienieni władcy zatwierdzili dawne tytuły książęce względnie hrabiowskie lub nadali tytuły hrabiów i baronów jak niemniej tych, którym zatwierdzili staropolskie szlachectwo. Lwów: 1935, s. 26.
- ↑ Józef Wysocki: Pamiętnik Jenerała Wysockiego dowódzcy legionu polskiego na Węgrzech z czasu kampanii węgierskiej w roku 1848 i 1849. Poznań: J. K. Żupański, 1850, s. 139.
- ↑ Na przełomie lat 40./50. właścicielem Łokcia był Jan Dominikowski. Provinzial Handbuch der Königreiche Galizien und Lodomerien für das Jahr 1851. Lwów: 1851, s. 417.
- ↑ Handbuch des Statthalterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1859. Lwów: 1859, s. 445.
- ↑ Handbuch des Statthalterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1860. Lwów: 1860, s. 453.
- ↑ a b Spis posiadaczy dóbr tabularnych uprawnionych do wyboru posłów w ciele wyborczym gmin wiejskich. „Przegląd Powszechny”. Nr 30, s. 8, 12 marca 1861.
- ↑ a b Spis posiadaczy dóbr tabularnych uprawnionych do wyboru posłów w ciele wyborczym gmin wiejskich. „Dziennik Urzędowy”. Nr 6, s. 35, 9 stycznia 1867.
- ↑ Skorowidz wszystkich miejscowości położonych w Królestwie Galicyi i Lodomeryi wraz z Wielkiem Księstwem Krakowskiem. Lwów: 1868, s. 150-151.
- ↑ IV. Sanoczanka na wystawie paryzkiej (1867). W: Jakub Gordon: Obrazki galicyjskie. Sanok: Drukarnia Karola Pollaka, 1869, s. 51.
- ↑ Lata zaboru austriackiego (1772 – 1918). orelec.pl. [dostęp 2020-06-01].
- ↑ a b Dominikowska 1869 ↓, s. 86.
- ↑ Dominikowska 1869 ↓, s. 103.
- ↑ Dominikowska 1869 ↓, s. 134-135.
- ↑ Lista właścicieli posiadłości tabularnych uprawnionych na mocy §. 14 sejm. ord. wyb. do wyboru posłów na Sejm krajowy w kuryi gmin wiejskich. „Gazeta Lwowska”. Nr 190, s. 25, 21 sierpnia 1876.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Celina Dominikowska: VI. Dom i szkoła amerykańska (Wspomnienie z Wystawy), VII, Ruchy w Galicyi. Strofka Kornela Ujejskiego, VIII. Manifestacye religijne. Typy powstańców, IX. Nabożeństwo za poległego ś. p. Medarda Tchórznickiego, X. Indagacye – Zasługi żydów – Anegdota o ks. Adamie Sapiesze, XI. Okólnik Grekowicza – Ucieczka Niemiry – Pan Alfred w postaci Maryni). W: Jakub Gordon: Obrazki galicyjskie. Sanok: Drukarnia Karola Pollaka, 1869, s. 70-145.
- Ferdynand Władysław Czaplicki: „Pamiętnik więźnia stanu”, „Rzeź w Horożanie” 1846–1848. Kraków: Marceli Lumilski, 1872, s. 1-297.
- Stanisław Schnür-Pepłowski: Z tajnego archiwum (kartka z dziejów Galicyi). Lwów: Spółka Wydawnicza, 1896, s. 1-110.
- Józef Białynia Chołodecki: Lista osób pochodzenia szlacheckiego zasądzonych w Galicji za udział w tajnych stowarzyszeniach i pracach rewolucyjnych w latach 1833-1848. Lwów: 1905, s. 1-15.
- Józef Białynia Chołodecki: Sanockie w r. 1846 (wspomnienie w sześćdziesiątą rocznicę wypadków). Lwów: 1906, s. 1-22.