Karol Jan Szlenkier
.jpg)
| |
| Data urodzenia |
1839 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
13 lipca 1900 |
| Zawód, zajęcie |
przemysłowiec |
Karol Jan Szlenkier (Szlenker) (ur. 1839, zm. 13 lipca 1900 w Warszawie) – polski przemysłowiec, filantrop.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Syn Karola, właściciela garbarni i Anny z Temlerów[1]. Karol Jan już jako dziewiętnastolatek zaczął zarządzać rodzinną garbarnią położoną na rogu ulic Leszno i Żelaznej w Warszawie. Fabryka wytwarzała skóry za ponad milion rubli rocznie i zatrudniała 150 robotników. W 1875 zbudował kolejną wielką garbarnię w Berdyczowie (na granicy Polesia i Podola). Uznał Berdyczów doskonałą lokalizację dla garbarni, ponieważ dzięki przywilejowi organizowania tam aż 10 jarmarków rocznie, Berdyczów stał się wielkim centrum handlowym, do którego zjeżdżali kupcy z różnych rejonów świata. Produkcja skór z tej garbarni pokrywała 1/5 zapotrzebowania armii rosyjskiej przed I wojną światową[2]. W 1889 założył spółkę „Fabryka Firanek, Tiulu i Koronek, Szlenkier, Wydżga i Weyer”. Był prezesem Kasy przemysłowców.
Z żoną Marią z Grosserów miał 4 dzieci: Marię, żonę Stanisława Wydżgi, Wandę, żonę Ignacego Chrzanowskiego, Zofię i Karola[3].
Na placu Zielonym w Warszawie wzniósł w latach 1881−1883 dom nazywany pałacem Szlenkierów, który zaprojektował Witold Lanci[2].
Przedsiębiorca, dla swoich robotników założył w 1875 kasę chorych, a w 1880 założył przyfabryczną szkołę trzyletnią dla 120 dla dzieci robotników w Warszawie przy ul. Leszno przeniesioną w 1913 na ul. Górczewską do nowego budynku, fundacji spadkobierców[4]. W 1883 utworzył kasę oszczędnościową i wniósł wkłady na konto wszystkich swoich pracowników, co kosztowało go w sumie 50 tys. rubli. Wprowadził też niespotykany jeszcze wówczas system premiowania pracowników za wieloletnią pracę. Wtedy działania te nazywano filantropią, dziś powiedzielibyśmy, że to społeczna odpowiedzialność biznesu[2].
Pod koniec XIX w. Karol Jan Szlenkier kupił majątek ziemski w Duboi, a zarządzanie nim powierzył ojcu Stefana Laurysiewicza. Częstym gościem bywał tam przyjaciel Stefana, Józef Pankiewicz. W testamencie Karol Szlenkier przekazał Duboję najstarszej córce Marii Annie będącej żoną Stanisława Wydżgi wspólnika ojca w warszawskiej fabryce tiulu i koronek[2].
Pochowany 16 lipca na cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Warszawie[5] (aleja C, grób 3)[6].
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
W październiku 1913 w Warszawie przy ul. Leszno został otwarty szpital dziecięcy im. Marii i Karola. Ufundowała go córka Zofia[7].
W listopadzie 1913 przy ul. Górczewskiej w Warszawie otwarto gmach dla szkoły rzemieślniczej im. Karola Szlenkiera, ufundowany przez spadkobierców Karola i Marii Szlenkierów[8]. W budynku do 1939 miał siedzibę Państwowy Instytut Robót Ręcznych kierowany przez Władysława Przanowskiego; obecnie (2019) mieści się Instytut Badań Edukacyjnych.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Śp. Karol Szlenkier Kurier Warszawski 1900 nr 192 s.2-3
- ↑ a b c d Anna Mieszczanek, Przedwojenni. Historia ziemian. s. 72-74, Warszawa, 2020.
- ↑ Nekrologia. Czas 1900 nr 178 z 16 lipca s. 2
- ↑ Szkoła rzemiosł im. Karola Szlenkiera online dostęp 25.08.2017 dostępny w Internecie: http://www.polacyzwyboru.pl/wirtualny-spacer/lokalizacje/szkola-rzemiosl-im--karola-szlenkiera/galeria
- ↑ Ostatnia posługa Kurier Warszawski 1900 nr 194 s. 3-4
- ↑ śp. KAROL SZLENKER
- ↑ Nowy szpital dla dzieci. Kurier Lwowski 1913 nr 484 s. 3
- ↑ Nowa fundacja w Warszawie Kurier Lwowski 1913 nr 513 s.4