Viola organista

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Klawiolin)
Szkic instrumentu w Kodeksie Atlantyckim (1488–1489)
Klawiolin Heidena
Slawomir Zubrzycki i viola organista (2015)

Viola organista inaczej klawiolin lub fortepian smyczkowy[1] (niem. Geigenwerk[2], Bogenclavier) – muzyczny instrument klawiszowy, strunowy, połączenie fortepianu i skrzypiec. Wymyślony został przez Leonarda da Vinci. Był pierwszym instrumentem strunowo-smyczkowym, którego opis przetrwał do czasów współczesnych.

Da Vinci instrument naszkicował pomiędzy rokiem 1489 a 1492[2]. Pomysł Leonarda zachował się w jego notatnikach z 1488–1489 oraz w rysunkach w Kodeksie Alanticus. Projekt zakładał wykorzystanie jednego lub kilku kół zębatych nachodzących na siebie. Każde koło pociągało smyczek ulokowany prostopadle do innych strun instrumentu. Struny były kierowane w dół w stronę smyczka, podobnie jak ruch klucza, powodując przesunięcie smyczka, a przez to wydanie dźwięku struny. W jednym z projektów struny mogły stykać się, co dawało więcej kombinacji dźwięku, np. C i cis można było zagrać na jednej strunie. W innych notatkach Leonarda każda ze stron dotyczyła opisu osobnej struny.

Za czasów Leonarda instrument nie powstał. Pierwszym podobnym instrumentem była konstrukcja Geigenwerk z 1575 zaprojektowana przez niemieckiego wynalazcę instrumentów Hansa Haidena z Norymbergi[2]. W roku 1625 na jego wzór Hiszpan Raymund Truchado[2] zbudował kolejny instrument, który dzisiaj choć niesprawny przetrwał do czasów współczesnych i znajduje się w Muzeum Instrumentów Muzycznych w Brukseli[2]. W latach 30. XIX wieku instrument skonstruował Jan Jarmusiewicz (1781–1844)[1][3], jednak do dzisiejszych czasów klawiolin nie przetrwał[2]. Nowoczesna rekonstrukcja viola organista powstała w roku 2004 w Japonii, stworzona przez Japończyka Akio Obuchi[2]. Użyta została przez niego na koncercie w Genui we Włoszech w tym samym roku.

Instrument o możliwościach koncertowych, oparty na rozwiązaniach Hansa Haidena, zbudował w latach 2009-2012 polski pianista i kompozytor Sławomir Zubrzycki[2][4]. Instrument wzbudził wówczas zainteresowanie mediów w kraju i za granicą, a krakowski muzyk otrzymał propozycję współpracy między innymi od islandzkiej wokalistki Björk[5].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Jarmusiewicz. [w:] Encyklopedia Gutenberga [on-line]. [dostęp 2013-09-26].
  2. ↑ a b c d e f g h Wynalazek Leonarda da Vinci ożył w Krakowie. Posłuchaj, jak brzmi! [wideo]. [w:] Tygodnik Powszechny [on-line]. 2013-09-24. [dostęp 2013-09-26].
  3. ↑ Jarmusiewicz Jan. [w:] encyklopedia.wp.pl [on-line]. Wirtualna Polska. [dostęp 2013-09-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-03)].
  4. ↑ Sławomir Zubrzycki viola organista - rekonstrukcja historycznego instrumentu. [w:] Sławomir Zubrzycki viola organista - rekonstrukcja historycznego instrumentu [on-line]. [dostęp 2013-10-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-05)].
  5. ↑ Mateusz Kudła, Viola organista. Polak odtworzył instrument Leonarda da Vinci. Fakty TVN. [dostęp 2013-11-24]. (pol.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Carolyn W. Simons, Sostenente piano.
  • Emanuel Winternitz i Laurence Libin, Leonardo da Vinci Grove Music Online ed. L. Macy (Accessed 2 kwietnia, 2005 wt www.grovemusic.com), (subscription access).
  • Sostenente piano, Nowy Harvardzki Słownik Muzyki, wyd. Don Randel, Cambridge, Massachusetts, Gazeta Uniwersytecka Harvardu, 1986, ISBN 0-674-61525-5.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Viola_organista&oldid=73540528”