Kompania łączności 1 Dywizji Piechoty Legionów
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1932 |
| Rozformowanie |
1939 |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
kpt. Adam II Dobrzański |
| Ostatni |
por. Władysław Mika |
| Działania zbrojne | |
| kampania wrześniowa | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Rodzaj sił zbrojnych | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość | |
Kompania łączności 1 Dywizji Piechoty Legionów – pododdział łączności Wojska Polskiego.
Historia kompanii[edytuj | edytuj kod]
Wiosną 1932 została sformowana kompania telegraficzna 1 Dywizji Piechoty Legionów[1]. Na stanowisko dowódcy kompanii wyznaczony został kapitan Adam II Dobrzański, a na stanowisko młodszego oficera kompanii porucznik Eugeniusz Korolkiewicz[2]. W grudniu tego roku na stanowisko młodszego oficera kompanii przybył por. Wincenty Hegner[3].
Kompania stacjonowała w garnizonie Wilno[1][4][5] i była organiczną jednostką łączności 1 Dywizji Piechoty Legionów[6].
Kompania miała prowadzić szkolenie według obowiązującej wówczas „Instrukcji wyszkolenia wojsk łączności” sygn. MSWojsk. Szefostwo Łączności L. dz. 900/tjn. Wyszk. 30[7].
Kompania miała dwa plutony, lecz nie posiadała radia[8]. Pluton radio był mobilizowany w pułku radio w Warszawie[9] i po zakończeniu mobilizacji przydzielony do dywizji[10][11]. Dywizja nie posiadała wówczas organu zaopatrzenia i naprawy sprzętu łączności, czyli organu służby łączności[9].
30 kwietnia 1936 minister spraw wojskowych rozkazem G.M. 3013.I zatwierdził wzór i regulamin odznaki pamiątkowej kompanii telegraficznej 1 DP Leg.[12]
Na podstawie rozkazu Dowództwa Łączności MS Wojsk. L. 3000/tjn. I.Org. z 11 października 1937 kompania telegraficzna 1 DP Leg.została przeorganizowana i przemianowana na kompanię łączności 1 DP Leg.[13] W składzie kompanii został utworzony pluton radio[14][15].
Organizacja pokojowa kompanii łączności:
- dowódca kompanii (kapitan),
- drużyna dowódcy kompanii[a],
- I pluton telefoniczny,
- II pluton telefoniczny,
- III pluton radio,
- gołębnik polowy[16][6].
Etat przewidywał 4 oficerów, 14-18 podoficerów (zależnie od typu kompanii), 130-133 szeregowców, 14 koni wierzchowych, 18-20 koni pociągowych, 2 samochody ciężarowe, 2 motocykle, 8 rowerów i 60 gołębi pocztowych[6].
Organizacja pokojowa była dostosowana do zadań mobilizacyjnych i okazała się dobrą[17].
1 września 1938 uprawnienia dowódcze względem kompanii otrzymał szef łączności dywizji [18][19][b]. Dowódcami (szefami) łączności 1 DP Leg. byli: kpt. dypl. łącz. Tadeusz Bastgen (1 III[21] – XII 1929[22]), mjr łącz. Władysław Buttowt-Andrzejkowicz (I 1930[23] – XII 1931[24][25]), mjr łącz. Zygmunt Ireneusz Gordon (do IX 1939)[26][27].
Do zadań kompanii należało szkolenie rezerw podoficerów i szeregowców jedynie na potrzeby własne. Poborowi byli wcielani bezpośrednio do kompanii. Etaty były tak skalkulowane, że dla zaspokojenia zapotrzebowań wojennych musiano powołać pod broń osiem roczników rezerwistów[16][6]. Kandydaci na podoficerów służby czynnej z kompanii szkolili się w szkołach podoficerskich batalionów telegraficznych i pułku radio[28].
Wiosną 1939 kompania została podporządkowana pod względem wyszkolenia fachowego dowódcy 2 Grupy Łączności[29]. Ze względu na szybki wybuch wojny dowództwo grupy nie odegrało powierzonej mu roli[30].
Zgodnie z uzupełnionym planem mobilizacyjnym „W” kompania łączności 1 DP była jednostką mobilizującą. Pod względem mobilizacji materiałowej była przydzielona do 1 pułku piechoty Legionów[5][31].
Dowódca kompanii był odpowiedzialny za przygotowanie całości mobilizacji jednostek wpisanych na tabelę mob. z wyjątkiem mobilizacji materiałowej, za którą był współodpowiedzialny razem z dowódcą 1 pułku piechoty Legionów[32].
Dowódca kompanii był ponadto odpowiedzialny za przeprowadzenie mobilizacji:
- kompanii telefonicznej 1 DP,
- plutonu łączności Kwatery Głównej 1 DP,
- plutonu radio 1 DP,
- drużyny parkowej łączności 1 DP,
- samodzielnej drużyny gołębi pocztowych nr 15 (bez 2-go gołębnika)[c].
Wszystkie jednostki były mobilizowane w Wilnie, w alarmie, w grupie jednostek oznaczonych kolorem żółtym[5][33].
Po zakończeniu czynności mobilizacyjnych kompania przekazywała: nadwyżki personelu i materiału koleją do Ośrodka Zapasowego Telegraficznego „Lublin”, natomiast nadwyżki koni i środków przewozowych do 1 pp Leg.[5][31]
Jednostki zmobilizowane przynależały pod względem ewidencyjnym do OZ Telegraficznego „Lublin” z wyjątkiem plutonu radio 1 DP, który przynależał do Ośrodka Zapasowego Radio w Warszawie[34].
23 sierpnia 1939 została zarządzona mobilizacja jednostek „żółtych” na terenie Okręgu Korpusu Nr III. Początek mobilizacji został wyznaczony na godz. 6.00 następnego dnia[35].
Jednostki łączności 1 DP były formowane według organizacji wojennej L.3124/mob.org., ukompletowane zgodnie z zestawieniem specjalności L.3124/mob.AR oraz uzbrojone i wyposażone zgodnie z wojennymi należnościami materiałowymi L.3124/mob./mat.[36]
Pluton łączności Kwatery Głównej 1 DP przeznaczony był do obsługi dowództwa dywizji, kompania telefoniczna przeznaczona do budowy i obsługi polowej sieci telefonicznej (z kabla polowego), a drużyna parkowa łączności odpowiadała za zaopatrzenie, naprawę i ewakuację sprzętu łączności[37][38][39].
Pluton radio 1 DP był formowany według organizacji wojennej L.3121/mob.org., ukompletowany zgodnie z zestawieniem specjalności L.3121/mob.AR oraz uzbrojony i wyposażony zgodnie z wojennymi należnościami materiałowymi L.3121/mob./mat.[36]
Samodzielna drużyna gołębi pocztowych nr 15 była formowana według organizacji wojennej L.3681/mob.org., ukompletowana zgodnie z zestawieniem specjalności L.3681/mob.AR oraz uzbrojona i wyposażona zgodnie z wojennymi należnościami materiałowymi L.3681/mob./mat.[36]
W czasie kampanii wrześniowej jednostki łączności z plutonem radio walczyły w składzie macierzystej dywizji, natomiast samodzielna drużyna gołębi pocztowych nr 15 została przeznaczona do odwodu Naczelnego Wodza[40].
Kadra kompanii[edytuj | edytuj kod]
- Dowódcy kompanii
- kpt. łącz. Adam II Dobrzański (III 1932 – 31 VIII 1933[41])
- kpt. łącz. Wacław Woronowicz (1939)
- por. łącz. Władysław Mika (IX 1939)
- Obsada personalna kompanii łączności 1 DP w marcu 1939[4]
- dowódca kompanii – kpt. łącz. Wacław Woronowicz
- dowódca plutonu telefonicznego – por. łącz. Jan Karol Stankowski
- dowódca plutonu radio – por. łącz. Stefan Bernard Czernik
- Obsada personalna jednostek łączności 1 DP i plutonu radio we wrześniu 1939[27]
- dowódca kompanii telefonicznej 1 DP – por. łącz. Władysław Mika
- dowódca plutonu – pchor. / ppor. łącz. Józef Orechwo
- dowódca plutonu – ppor. łącz. rez. Franciszek Umiastowski[d]
- dowódca plutonu łączności KG 1 DP – por. łącz. Jan Karol Stankowski
- dowódca plutonu radio 1 DP – por. łącz. Stefan Bernard Czernik[e]
- dowódca drużyny parkowej łączności 1 DP – NN
- Funkcja nieznana
- ppor. łącz. rez. Michał Paszkiewicz †1940 Charków[44]
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ W składzie drużyny dowódcy kompanii znajdował się szef kompanii, pisarz, podoficer sprzętowy, podoficer sanitarny, podoficer gospodarczo-furażowy, podoficer weterynaryjny i podkuwacz[14].
- ↑ Stanowisko szefa łączności dywizji piechoty zostało przemianowane na dowódcę łączności. Jednocześnie wydano instrukcję normującą ściśle zakres działania dowódcy łączności dywizji piechoty[20][18].
- ↑ Drugi gołębnik mobilizowała kompania łączności 19 Dywizji Piechoty.
- ↑ Niewykluczone, że chodzi o por. łącz. rez. Włodzimierza Umiastowskiego (ur. 7 września 1912)[42].
- ↑ Stefan Bernard Czernik ur. 2 września 1910 w Samarkandzie, w rodzinie Romualda Leona, urzędnika bankowego i Anny z Wiatrowskich. Był bratem Tadeusza ps. „Cis”, „Profesor” (1903–1978), komendanta Obwodu Oszmiana AK, odznaczonego Orderem Virtuti Militari. Na stopień porucznika został awansowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1936 i 35. lokatą w korpusie oficerów łączności. Był odznaczony Brązowym Krzyżem Zasługi[43].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 773.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932, s. 240, 241.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932, s. 425.
- ↑ a b Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 823.
- ↑ a b c d Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 487.
- ↑ a b c d Popławski 1965 ↓, s. 135.
- ↑ Zajączkowski 2015 ↓, s. 205.
- ↑ Cepa 1940 ↓, s. 5.
- ↑ a b Cepa 1940 ↓, s. 4.
- ↑ Konarski 1940 ↓, s. 82.
- ↑ Chamski 1941 ↓, s. 3.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 6 z 30 kwietnia 1936, poz. 68.
- ↑ Zajączkowski 2015 ↓, s. 207.
- ↑ a b Zajączkowski 2015 ↓, s. 208.
- ↑ Popławski 1965 ↓, s. 135, wg autora pluton radio został utworzony na podstawie rozkazu z 27 lipca 1937..
- ↑ a b Konarski 1940 ↓, s. 84.
- ↑ Konarski 1940 ↓, s. 87.
- ↑ a b Zajączkowski 2015 ↓, s. 210, 211.
- ↑ Kozłowski 1964 ↓, s. 204.
- ↑ Chamski 1941 ↓, s. 12.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 6 lipca 1929, s. 202.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 23 grudnia 1929, s. 392.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 29 stycznia 1930, s. 34.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 23 grudnia 1931, s. 416.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 16 sierpnia 1932, s. 362.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 264, 530.
- ↑ a b Leonard 1991 ↓, s. 244.
- ↑ Chamski 1941 ↓, s. 77.
- ↑ Kozłowski 1964 ↓, s. 205, 206.
- ↑ Chamski 1941 ↓, s. 11.
- ↑ a b Zarzycki 1995 ↓, s. 135.
- ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 474.
- ↑ Zarzycki 1995 ↓, s. 135, autor przedstawił dane z pierwotnej wersji planu „W”, obowiązującego do maja 1939, w którym nie występowała samodzielna drużyna gołębi pocztowych nr 15, a pozostałe jednostki były mobilizowane w grupie „czerwonej”.
- ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 475.
- ↑ Zarzycki 1995 ↓, s. 218.
- ↑ a b c Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 1096.
- ↑ Cepa 1940 ↓, s. 20, 21, 71.
- ↑ Chamski 1941 ↓, s. 169.
- ↑ Popławski 1965 ↓, s. 144.
- ↑ Leonard 1991 ↓, s. 247.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 czerwca 1934, s. 184.
- ↑ Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 129, 669.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 269.
- ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 400.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Heliodor Cepa: Uwagi na temat przygotowania łączności w czasie pokoju i jej działania w czasie wojny. [w:] B.I.9a [on-line]. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, 1940-01-06. [dostęp 2022-06-13].
- Zygmunt Chamski: Studjum łączności w kampanii polskiej 1939 roku. [w:] B.I.9c cz. 1 odpis [on-line]. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, październik 1941. [dostęp 2022-06-13].
- Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
- Zenon Konarski: Uwagi i spostrzeżenia, dotyczące przygotowań do działań wojennych z zakresu organizacji i mobilizacji wojsk łączności. [w:] B.I.9b [on-line]. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, 1940-01-30. [dostęp 2022-06-13].
- Eugeniusz Kozłowski: Wojsko Polskie 1936-1939. Próby modernizacji i rozbudowy. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1964.
- Władysław Leonard: Dowództwa i łączność : Obsada we wrześniu 1939. [w:] B.I.9c cz. 2 [on-line]. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, styczeń 1991. [dostęp 2018-10-31].
- Tadeusz Popławski. Polskie wojska łączności w wojnie obronnej 1939 r.. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 4 (36), 1965. Warszawa: Wojskowy Instytut Historyczny.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 2010. ISBN 978-83-86100-83-5.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935-1939. Wyd. 2 poszerzone. Warszawa: Wydawnictwo Tetragon Sp. z o.o., 2021. ISBN 978-83-66687-09-7.
- Marek Zajączkowski: Wielkopolskie oddziały wojsk łączności 1919–1939. Poznań: Wydawnictwo Miejskie Poznania, 2015. ISBN 978-83-77-68-116-9.
- Piotr Zarzycki: Plan mobilizacyjny „W”. Wykaz oddziałów mobilizowanych na wypadek wojny. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1995. ISBN 83-85621-87-3.