Lipa sądowa

500-letnia lipa sądowa w Zagórzu Śląskim

Lipa sądowa w Karpaczu

Lipa sądowa (niem. Gerichtslinde) – w średniowieczu i wczesnych czasach nowożytnych określenie drzewa, pod którym ogłaszano wyroki sądowe, nawiązujące do obowiązującej zasady orzekania pod gołym niebem.

Historia

Jawność rozstrzygania sporów przez sądy już od czasów starożytnych trwale zapisała się w kulturze, m.in. poprzez rozstrzyganie pod gołym niebem oraz przy nieograniczonym dostępie obywateli. Również w średniowieczu w chrześcijańskiej Europie obowiązywała zasada, że sądy boże muszą być jawne i przeprowadzane pod gołym niebem (taki warunek był zapisany m.in. w Zwierciadle saskim, obowiązującym też na ziemiach polskich). Wybór szczególnego miejsca podnosił rangę wydawanych orzeczeń i rozstrzygnięć. Służyły temu miejsca charakterystyczne, jak pagórki, kamienie kultowe, mosty, skrzyżowania dróg, bramy miast i stare drzewa. Łączność z niebem, tak jak jawność i forma ustna, były w średniowieczu obowiązujące. Wśród charakterystycznych drzew szczególną rolę zajmowały lipy, które w wielu kulturach (m.in. w germańskiej i słowiańskiej) były czczone jako święte drzewo. Drzewo to stało się z czasem symbolem i synonimem sprawiedliwości. Obok miejsca sądzenia często znajdowało się także narzędzie do jego wykonania czyli miejski pręgierz, a miejsce takie nazywano placem sędziowskim.

Zobacz też

• altana sądowa
• proces wczesnośredniowieczny