Marie Esperance von Schwartz

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Marie Espérance von Schwartz
Ilustracja
Marie Espérance von Schwartz w Pałacu Lovatti w Rzymie
Data i miejsce urodzenia

8 listopada 1818
Southgate

Data i miejsce śmierci

20 kwietnia 1899
Ermatingen, Szwajcaria

Zawód, zajęcie

literatka, podróżniczka

Multimedia w Wikimedia Commons

Marie Espérance von Schwartz, z domu Brandt (ur. 8 listopada 1818 w Southgate w Hertfordshire[1], w Anglii, zm. 20 kwietnia 1899 w Ermatingen w Szwajcarii), również „Marie Esperance Kalm de Schwartz”, „Marie Speranza von Schwartz”, publikowała pod greckim pseudonimem Elpis Melena (Ελπίς Μέλαινα) – pisarka niemieckojęzyczna, pisywała książki podróżnicze i pamiętniki. Była również tłumaczką.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Na koniu z włoskim charcikiem imieniem Huney, którego zabrała na Kretę
Strona tytułowa książki Blick auf Calabrien und bei Liparischen Inseln im Jahre 1860 (Rzut oka na Kalabrię i Wyspy Liparyjskie w 1860 r. ), 1861

Była córką hamburskiego bankiera, urodziła się w dzisiejszym Londynie, wychowała się głównie w Genewie[2]. Po wczesnym i krótkim małżeństwie z kuzynem, owdowiała i zamieszkała w Rzymie. Ze swoim drugim mężem, hamburskim bankierem Ferdinandem von Schwartzem (1813-1883)[3], którego poznała we Włoszech, odbyła podróże do Grecji, Turcji, Azji Mniejszej, Egiptu i Afryki Północnej. Małżeństwo to rozpadło się w 1854 roku[3]. W Rzymie bogata i wykształcona, szczególnie uzdolniona językowo (podobno opanowała osiem języków) kobieta prowadziła salon literacki, w którym bywali liczni artyści i arystokraci[4]. Była przyjaciółką Franciszka Liszta i przez wiele lat prowadziła z nim żywą korespondencję[5]. Nie zaprzestała też podróży.

Garibaldi[edytuj | edytuj kod]

Od 1849 roku Marie Esperance von Schwartz zainteresowała się Giuseppe Garibaldim. Jesienią 1857 r. nawiązała osobiste stosunki z Garibaldim na wyspie Caprera; mieszkała z nim, opiekowała się jego dziećmi, wspierała jego sprawę finansowo i poprzez swoje pisma, a także pielęgnowała go podczas jego uwięzienia i po jego zranieniu. Na ogół uważano ją za jego kochankę; podobno Garibaldi kilkakrotnie prosił ją o rękę[6]. W podziękowaniu za ich ofiarną przyjaźń, Garibaldi przekazał jej rękopis swoich wspomnień, które szybko przetłumaczyła na język niemiecki i mogła opublikować przed innym biografem Garibaldiego Alexandre Dumas (starszym) w 1861 roku.

Okres kreteński[edytuj | edytuj kod]

Pod koniec 1865 roku Maria Esperance von Schwartz przeniosła swoją rezydencję na Kretę, gdzie, niepokojona walkami toczącymi się na wyspie w czasie kreteńskiego powstania, kazała wybudować uroczą willę w winnicach w Chalepie koło Chani. Sympatyzowała z powstańcami. Na jej prośbę Garibaldi wysłał na Kretę kontyngent 500 żołnierzy, aby wesprzeć powstanie. Dużą część swojego czasu i pieniędzy poświęcała instytucjom charytatywnym, zakładała szpitale, azyl, szkoły, tłumaczyła niemieckie podręczniki na współczesną grekę a kreteńskie pieśni ludowe, sagi na język niemiecki przybliżała też kreteński folklor[7] czym zdobyła wielki szacunek zarówno wśród chrześcijan, jak i muzułmanów na Krecie. Z tego okresu wzmianki o niej w listach Władysława Tarnowskiego do Józefa Ignacego Kraszewskiego[8].

Zaangażowała się w ochronę zwierząt, które objęło całą Europę. W Chani założyła szpital dla koni i osłów, zainicjowała dokarmianie bezdomnych psów. W licznych broszurach w wielu językach prowadziła kampanię na rzecz zwolenników ochrony zwierząt i wraz z Ernstem Grysanowskim i Ernstem von Weberem sprzeciwiała się badaniom na zwierzętach[9].

Po 20 latach pobytu na Krecie zamieszkała w Szwajcarii, gdzie zmarła w wieku 80 lat.

Książki własne[edytuj | edytuj kod]

  • Erlebnisse und Beobachtungen eines mehr als 20-jährigen Aufenthaltes auf Kreta (Doświadczenia i obserwacje z ponad 20-letniego pobytu na Krecie) 1892[10],
  • Garibaldi. Mitteilungen aus seinem Leben (2 tomy, 1884)
  • Gemma, oder Tugend und Laster. („Gemma, czyli Cnota i Zło”). (1877)
  • Kreta-Biene oder kretische Volkslieder, Sagen, Liebes-, Denk- und Sittensprüche, gesammelt und herausgegeben; Georg Franz, Monachium, (1874)[11]
  • Von Rom nach Kreta. Reiseskizze (Z Rzymu na Kretę. Szkic podróżny) (1870)
  • Die Insel Kreta unter der ottomanischen Verwaltung (Wyspa Kreta pod panowaniem otomańskim), wyd. Arnold Hilberg, Wiedeń 1867.
  • Der junge Stelzentänzer, Episode während einer Reise durch die westlichen Pyrenäen („Młody tancerz na szczudłach”, epizod z podróży przez zachodnie Pireneje), wyd. Friedrich Mauke, Jena 1865.
  • Garibaldi in Varignano 1862 und auf Caprera 1863 („Garibaldi w Varignano 1862 i na Caprerze 1863); wyd. Otto Wigand, Lipsk, 1864.
  • Blick auf Calabrien und die Liparischen Inseln im Jahre 1860 (Rzut oka na Kalabrię i Wyspy Liparyjskie w 1860 r. ), wyd. Hoffmann und Campe, Hamburg, 1861.
  • Garibaldi’s Denkwürdigkeiten nach handschriftlichen Aufzeichnungen desselben, und nach authentischen Quellen („Pamiątki Garibaldiego” według odręcznych notatek na ten temat, a także według autentycznych źródeł) tom 1, wyd. Hoffmann und Campe, Hamburg, 1861.
  • Hundert und ein Tag auf meinem Pferde (Sto i jeden dni na moim koniu), wyd. Hoffmann und Campe, Hamburg, 1860.
  • Memoiren eines spanischen Piasters (Wspomnienia hiszpańskiego Piastra), 2 tomy, wyd. Vieweg, Brunszwik, 1857.
  • Blätter aus dem afrikanischen Reise-Tagebuch einer Dame (Listy z afrykańskiego dziennika podróży pewnej damy), Brunszwik, 1849 (publikacja anonimowa).

Tłumaczenia[edytuj | edytuj kod]

  • Recollections of General Garibaldi, or, Travels from Rome to Lucerne, London, 1861.
  • Calabria and the Liparian islands in the year 1860, Saunders, Otley and Co, London, 1862.
  • Leaves from a Lady’s Diary of Her Travels in Barbary, Colburn, London 1850, 2 tomy.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Obecnie w obrębie londyńskiej dzielnicy Barnet.
  2. ↑ Jej ojcem był Emanuel Heinrich Brandt (1776-1852), (brat armatora Wilhelma Brandta), matką Susanne-Stéphanie Sylvestre (1786-1858). Jej guwernantka nazywała się Marguerite Catherine Espérance Sylvestre (Espérance Sylvestre, 1790-1842) i była krewną jej matki, pochodzącej również z Genewy, a później także wychowawczynią księżniczek Marii z Saksonii-Weimaru-Eisenach i Augusty z Saksonii-Weimaru-Eisenach. (Informacje za: Société Genevoise de Généalogie, Pers. ID: I604396).
  3. ↑ a b Genealogia Ferdinanda von Schwartza.
  4. ↑ Adolf Stahr, Fanny Lewald: Ein Winter in Rom. Berlin 1869, s. 371.
  5. ↑ Ida Marie Lipsius, ps. La Mara Liszt und die Frauen, wyd. Breitkopf & Hertel, Lipsk, 1919; wyd. Bibliolife, Berlin 2014, s. 279.
  6. ↑ Bernhard Fetz „Die Biographie – zur Grundlegung ihrer Theorie”, Berlin, 2009, s. 457.
  7. ↑ Kreta-Biene oder kretische Volkslieder, Sagen, Liebes-, Denk- und Sittensprüche (1874).
  8. ↑ Rękopisy 100 listów Wł. Tarnowskiego do J.I. Kraszewskiego w zbiorach Biblioteki Jagiellońskiej sygnatura 6537 IV.
  9. ↑ Julia Voss: Aus alten und neuen Horrorkabinetten (Ze starych i nowych gabinetów grozy), in Frankfurter Allgemeine Zeitung z 26 listopada 2008.
  10. ↑ Nowe wydanie poprawione: ISBN 978-3-938878-02-6 Verlagsinformation Pandora-Verlag: Erlebnisse und Beobachtungen.
  11. ↑ „Kreta-Biene oder kretische Volkslieder, Sagen, Liebes-, Denk- und Sittensprüche” skan w zbiorach Bayerische StaatsBibliothek.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Peter E. Stoetzer (Ur-Urenkel von Elpis Melena), Prolog zu „Elpis Melena, Erlebnisse und Beobachtungen eines mehr als 20-jährigen Aufenthalts auf Kreta”, Neuausgabe 2008.
  • Schwartz, Marie Esperance von w: Allgemeine Deutsche Biographie
  • Elpis Melena w: Zeitgenössische Porträtkarten; w: Der Hausfreund, T. 6, Förster & Bartelmus, Wiedeń, 1868, s. 88–90.
  • Elpis Melena w: Supplement. Frauen der Zeit. w: Männer der Zeit, seria 2, wyd. Carl Lorck, Lipsk, 1862, s. 75.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Marie_Esperance_von_Schwartz&oldid=73189962”