Międzynarodowy Dom Spotkań Młodzieży w Oświęcimiu

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Oświęcim jako miejsce pamięci nie daje odpowiedzi; jedynie szokująco skłania ludzi do zadawania pytań -a szczególnie intrygujących pytań. Być może to jest prawdziwa rola Oświęcimia. Ale również Oświęcim może (i powinien) być miejscem gojenia się ran, w wyniku rozmów i dyskusji... W ostatnich 19 latach trzy niezależne ośrodki edukacyjne powstały w okolicach Muzeum Oświęcim: pierwszy (w latach 80.) Polsko-Niemieckie Centrum Młodzieży, następnie Centrum Dialogu i Modlitwy w Oświęcimiu i ostatnio (w roku 2000) Centrum Żydowskie w Oświęcimiu...Kolektywnie, powstanie tych ośrodków oznacza, że Oświęcim jest nie tylko miejscem żałoby i rozmyślań, miejscem pamięci, ale również miejscem badań, poznawania i ścierania się różnych przekonań religijnych i nie tylko religijnych. Rozwój tych instytucji wskazuje, że nowe strategie wyłaniają się na przyszłość.

Jonathan Webber (2006)[1]

Międzynarodowy Dom Spotkań Młodzieży w Oświęcimiu – ośrodek edukacyjny na terenie pomiędzy centrum polskiego miasta Oświęcim a byłym niemieckim obozem koncentracyjnym Auschwitz. Ponad milion ludzi, głównie Żydów i Polaków, zamordowano w Auschwitz w czasie II wojny światowej (1939-1945). Międzynarodowy Dom Spotkań, zaproponowany w 1971 roku, został otwarty w 1986 roku po latach planowania, pertraktacji i gromadzenia środków pieniężnych[2][3]. Celem Domu Spotkań jest rozszerzanie wiedzy, zrozumienie i konsekwencje narodowego socjalizmu (nazizmu), w szczególności wśród młodych Niemców. Cel ten jest osiągalny w formie rozmów pomiędzy ludźmi różnych grup etniczno-kulturowych, w szczególności Niemców i Polaków, Chrześcijan i Żydów[4].

W roku 2010 Dom Spotkań gościł (oferując noclegi) ponad 1700 młodzieży uczestniczącej w tym programie[5]. Wielu młodych Niemców i Austriaków zajmowało ochotniczo jednoroczne stanowiska w Międzynarodowym Domu Spotkań Młodzieży w Oświęcimiu w poczuciu cywilnej służby i odpowiedzialności. Jeden z nich, Robert Thalheim (1996-1997) napisał i wyreżyserował dramat filmowy w języku niemieckim „Am Ende kommen Touristen”; po polsku, „A na koniec przyszli turyści”, który przedstawia, między innymi, działalność Międzynarodowego Domu Spotkań Młodzieży w Oświęcimiu/Auschwitz.

Polskie i niemieckie nazwy tego centrum są następujące: Międzynarodowy Dom Spotkań Młodzieży w Oświęcimiu oraz Internationale Jugendbegegnungsstätte in Oświęcim/Auschwitz. Nazwy te są wspólnie skracane jako MDSM/IJBS.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Pomysł zbudowania w Polsce centrum spotkań młodzieży podsunął Volker von Törne (1934-1980), który zauważył możliwość stworzenia takiego centrum po podpisaniu w 1970 roku Układu PRL-RFN. von Törne był poetą, a następnie dyrektorem prywatnej organizacji niemieckiej „Aktion Sühnezeichen Friedensdienste (ASF)” (po polsku: Akcja Znaku Pokuty – Służby dla Pokoju) działającej w kierunku pojednania krajów i ludzi skrzywdzonych w czasie niemieckiej okupacji w II wojnie światowej. Po śmierci von Törne w 1980 roku, projekt ARSP prowadził Christoph Heubner[3][6]. W wywiadzie w roku 1986 Heubner wyjaśnił znaczenie umiejscowienia Centrum w pobliżu Oświęcimia, który „symbolizuje najniższy punkt historii polsko-niemieckiej, najniższy punkt relacji niemiecko-żydowskich oraz jeden z najniższych punktów w ludzkim okrucieństwie. Uzasadnienie rozmów pomiędzy uczestnikami jest większe w tym właśnie miejscu. Duże emocje skłaniają ludzi do rozmów bardziej niż w przypadku spotkań na Mazurach, czy w słonecznych górzystych łąkach”[3].

W końcu lat 70. i na początku 80. XX wieku projekt ten był bardzo sporny. Lokalizacja budynków, architektura projektu, operacje, jak również polskie partnerstwo w ARSP stały się przedmiotem kłótliwej dyskusji. W roku 1978, Andreas Maislinger zwrócił się, bez powodzenia, do prezydenta Rudolfa Kirchschlägera, aby Austria pomogła w projekcie[7][8].

Projekt uzyskał wsparcie wielu osób ocalałych z obozów koncentracyjnych w Dachau, Stutthof, Buchenwald i Auschwitz; w rezultacie, punkt przełomowy został osiągnięty w grudniu 1985 roku. Alfred Przybylski, były więzień # 471 w Oświęcimiu działający w imieniu Związku Polskich Architektów, wsparty projektem niemieckiego architekta Helmuta Morloka, przyczynił się decydująco do urzeczywistnienia tego projektu[9][10][11][12].

Po uzyskaniu pomocy finansowej w wysokości 4,6 miliona marek niemieckich, co wystarczało na pokrycie 2/3 kosztów, budowa ruszyła w maju 1986 roku[2]. Uroczyste przekazanie pierwszych budynków na rzecz instytucji nadzorującej odbyło się 7 grudnia 1986 roku, dokładnie w szesnastą rocznicę podpisania Układu PRL-RFN. Cały projekt budowlany został zakończony w październiku 1998 roku. Centrum utrzymywane jest głównie przez władze miejskie Oświęcimia i ASF[13], który również sponsoruje trzy inne tego rodzaju centra[4][9]. W roku 2010 Dom Spotkań gościł (oferując noclegi) ponad 1700 młodzieży uczestniczącej w tym programie[5].

Centrum „Międzynarodowy Dom Spotkań Młodzieży w Oświęcimiu” stało się znane w niemieckojęzycznej Europie po ukazaniu się na ekranach kin dramatu „Am Ende kommen Touristen” (2007); po polsku, „A na koniec przyszli turyści”, który był filmowany po części w Centrum. Scenariusz do filmu napisał i reżyserował go Robert Thalheim. O ile bohaterowie filmu i wydarzenia są książkowe (fikcyjne), Thalheim pisząc scenariusz wzorował się na własnych doświadczeniach jako niemiecki pracownik cywilny w Centrum (1996-1997)[14].

Zaplecze[edytuj | edytuj kod]

Centrum znajduje się na brzegu rzeki Soły i składa się z kilku pawilonów wokół dużego ogrodu. Są tam: forum dyskusyjne, pokój wieloczynnościowy, biblioteka i cztery pokoje seminaryjne. Jest tam około stu łóżek, jak również pole namiotowe i boisko sportowe.

Katrin Buchholz opisała architekturę jako: „Prosta w konstrukcji i formie, skromna w wyposażeniu wnętrz, ... centrum kampusu jest miejscem spotkań otwartym na wszelkie potrzeby,... gdzie każdy może poruszać lub snuć się swobodnie nie będąc obserwowanym, w którym można spotkać społeczność lokalną, czuć się bezpiecznie, jak również znaleźć czas i miejsce na samotne rozważania”[15].

Program[edytuj | edytuj kod]

Centrum inicjuje i popiera różnego rodzaju działalność, w tym zjazdy polskich i niemieckich studentów, seminaria, rozwijanie programów w celu kształcenia dorosłych i nauczycieli, jak również wystawy dla ogólnych gości. Grupy zwiedzające zwykle zatrzymują się w Centrum na cztery lub pięć dni. Poza zwiedzaniem pozostałości obozów koncentracyjnych Auschwitz I, Auschwitz-Birkenau i Auschwitz III-Monowitz, grupy te mogą planować wycieczki w pobliżu, szczególnie do Krakowa, a kolejne rozmowy odnośnie do Centrum mogą być uzgodnione ze znawcą tych tematów.

Centrum zalicza się do grona miejsc pracy i wysiłków młodych Niemców i Austriaków wykonujących obywatelską służbę (Zivildienst) pod patronatem ARSP, Niemieckim Międzynarodowym Stowarzyszeniem (Internationaler Bund) oraz Austriacką Służbą Pamięci[16].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Jonathan Webber: Memory, Religion, and Conflict at Auschwitz: A Manifesto [Pamięć, Religia i Oświeçimski Konflikt: Orędzie]. Owen Baruch Stier & J. Shawn Landres (red.). T. Religion, Violence, Memory, and Place. Indiana University Press, 2006, s. 66. ISBN 978-0-253-34799-2. OCLC 70122483. Cytat: Auschwitz as a place of memorial does not offer answers; it merely shocks people into asking questions – and especially the subversive questions. Perhaps this is its true role. But it can also (should also) be seen as a place of healing, through dialogue ... Over the last nineteen years, three independent educational centers have in fact been set up in the vicinity of the museum: first (in the 1980s) a German-Polish youth center, then a Catholic center, and most recently (in 2000) a Jewish center ... Collectively, the establishment of these centers means that Auschwitz is not only a site of mourning and meditation, a site of memory, but also a site of researching, learning, and encounter, interreligious or otherwise. The growth of these institutions hints at new strategies emerging for a long-term future.. (ang.).
  2. ↑ a b West German, Polish officials open Auschwitz youth center [Osobistości Niemiec Zachodnich i Polski otwierają Oświęcimskie Centrum Młodzieży]. [w:] Associated Press (AP) [on-line]. 1986-12-7. (ang.).
  3. ↑ a b c Elizabeth Pond: Auschwitz youth center founded on need for emotion, reflection. Group sees donation of center as victory for healing process [Oświęcimskie Centrum Młodzieży powstało z potrzeb emocji, refleksji. Datki na Centrum są wyrazem zwycięstwa procesu gojenia się ran.. [w:] The Christian Science Monitor [on-line]. 1986-12-29. (ang.).
  4. ↑ a b France, Israel, Poland: Three international Meeting Centres [Francja, Izrael, Polska: Trzy Międzynarodowe Domy Spotkań]. ASF. [dostęp 2014-06-06]. (ang.).
  5. ↑ a b Anna Meier: IJBS Auschwitz/Oświęcim. Stier Owen Baruch, Landres J. Shawn (editors). T. Jahresbericht 2010 [Roczny Raport 2010]. Aktion Sühnezeichen Friedensdienste, 2010, s. 39. (niem.).
  6. ↑ VW honours Christoph Heubner [Volkswagen wyróżnia Christopha Heubnera]. International Auschwitz Committee, 2011-03-16. (ang.).
  7. ↑ Christian Buchholz. Spiritualität und politische Bildung in der Internationalen Jugendbegegnungsstätte Auschwitz: Ein ’heilsames Haus’ (pl. "Wartości duchowe i polityczny rozwój Międzynarodowego Domu Spotkań Młodzieży w Oświęcimiu: domu gojenia się ran"). „Deutsches Pfarrerblatt”, 2012. (niem.). 
  8. ↑ Andreas Maislinger. Internationale Jugendbegegnungsstätte Auschwitz. „Kritisches Christentum”. 33, 1979. (niem.). 
  9. ↑ a b Helmut Morlok: Ein Haus des Dialogs [Dom Rozmów]. Aktion Sühnezeichen Friedensdienste, 2011. (niem.).
  10. ↑ Häftling 471 – ein großer Humanist [online], DABonline | Deutsches Architektenblatt, 20 listopada 2011 [dostęp 2019-05-04] [zarchiwizowane z adresu 2022-07-02] (niem.).
  11. ↑ Auf der anderen Seite der Welt [online], DABonline | Deutsches Architektenblatt, 30 listopada 2011 [dostęp 2019-05-04] [zarchiwizowane z adresu 2013-09-05] (niem.).
  12. ↑ Georg Toporowsky, Bruno Müller, Jürgen Drewes: Auf der anderen Seite der Welt [Po drugiej stronie świata]. Park Narodowy Eifel, 2009. (niem.).
  13. ↑ O Fundacji. MDSM/IJBS, 2009.
  14. ↑ Lidia Louk: Interview with 'And Along Come Tourists’ Director Robert Thalheim [Interwiew z Robertem Thalheimem, reżyserem filmu „A na koniec przyszli turyści”]. [w:] The Epoch Times [Czasy Naszej Epoki] [on-line]. 2007-09-14. (ang.).
  15. ↑ Katrin Buchholz: Die Internationale Jugendbegegnungsstätte Auschwitz und ihr Auftrag zur Verständigung und Versöhnung – Religionspädagogische und didaktische Perspektiven [Międzynarodowy Dom Spotkań Młodzieży w Oświęcimiu i jego przeznaczenie dla zrozumienia pojednania, pedagogiki religii i dydaktycznych perspektyw]. 2000, s. 62. Cytat: Bescheidenheit in Konstruktion und Form, Einfachheit bei der inneren Ausstattung, … Kernstück der Anlage ist ein nach allen Richtungen offener Begegnungshof … wo sich jeder frei und unbeobachtet bewegen und aufhalten kann in der man Gemeinschaft aber auch Geborgenheit sowie Zeit und Platz für sich alleine finden kann.. (niem.). jak cytowane w Christian Buchholz. Spiritualität und politische Bildung in der Internationalen Jugendbegegnungsstätte Auschwitz: Ein 'heilsames Haus’. „Deutsches Pfarrerblatt”, 2012. (niem.). 
  16. ↑ Bernhard Ainetter: Mehr als nur Pflicht...Der Gedenkdienst als Alternative zum Zivildienst [Więcej niż obowiązek... Służba dla pamięci jako alternatywa służby cywilnej]. [w:] Unipress (Innsbruck) [on-line]. [dostęp 2014-06-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-31)]. (niem.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Międzynarodowy_Dom_Spotkań_Młodzieży_w_Oświęcimiu&oldid=72413317”