Mundo Perdido
Mundo Perdido (pol. „Plac Zaginionego Świata”) – ruiny kompleksu architektonicznego z okresu preklasycznego w południowo-zachodniej części Tikál, mieście Majów w Gwatemali.
W 1979 stanowisko archeologiczne w Tikál wraz z otaczającym je parkiem narodowym zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Opis[edytuj | edytuj kod]
Mundo Perdido znajduje się w pobliżu Akropolu Centralnego, na południowo-zachodnim krańcu Tikál[1]. Zajmuje obszar 60 tys. m², na którym odkryto 38 różnych struktur[2].
Całość składała się z dwóch platform – promienistej ze schodami z czterech stron i wydłużonej, przecinającej plac na wschód[3]. Według Hendersona (1997) struktury te reprezentowały początkowe stadium kompleksu astronomicznego z charakterystycznymi punktami oznaczającymi wschody słońca[3]. Platformy były wielokrotnie przebudowywane[3]. Na wschodniej platformie, w I w. postawiono trzy piramidy, oznaczające wschody słońca podczas przesileń i równonocy, patrząc z drugiej platformy[3]. W IV w. powiększono platformę promienistą, tak, że osiągnęła wysokość 31 m[4]. Platforma wschodnia i trzy piramidy również zostały rozbudowane, a na placu wzniesiono dodatkowe budowle[4]. Część z nich powstało w stylu talud-tablero, który rozwinął się w Teotihuacán[4].
Współcześnie, na środku placu wznoszą się pozostałości platformy promienistej (5C–54), która kiedy powstawała, była jedną z największych budowli Mezoameryki[1]. Na platformie tej nigdy nie stała piramida[2]. Platforma ta nazywana jest także Piramidą Zaginionego Świata[1]. Na jej szczyt prowadziły schody z czterech stron, przy czym najbardziej okazałe, zdobione maskami, znajdowały się po stronie zachodniej[1].
Po wschodniej stronie odkryto pozostałości budowli z późnego okresu klasycznego (5D–86) oraz pozostałości schodów (5D–87)[1]. W ruinach obiektu 5D–86 znaleziono wczesno-klasyczną stelę 39[1].
Obiekt 5C–49, wzniesiony między 250 a 300 rokiem n.e., jest najstarszą budowlą na terenie Tikál w stylu talud-tablero[2].
Od roku 250 do roku 378, Mundo Perdido było miejscem pochówku władców Tikál[5]. Sześć grobów dzieci i dorosłych odkryto w trzech piramidach na platformie wschodniej[2].
W 1979 stanowisko archeologiczne w Tikál wraz z otaczającym je parkiem narodowym zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO[6].
Badania archeologiczne kompleksu zaczęto prowadzić w latach 80. XX w. pod kierownictwem gwatemalskiego archeologa Juana Pedro Laporte (1945–2010)[7]. Prace prowadzone w ramach projektu Proyecto National Tikal dostarczyły przesłanek, by uważać Mundo Perdido za pierwszy krok w budowie Tikál[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f Kelly 1996 ↓, s. 135–136.
- ↑ a b c d Tikal National Park in Guatemala ↓.
- ↑ a b c d Henderson 1997 ↓, s. 105.
- ↑ a b c Henderson 1997 ↓, s. 119.
- ↑ Fitzsimmons 2010 ↓, s. 112.
- ↑ UNESCO ↓.
- ↑ Doyle 2017 ↓, s. 22.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- James Doyle: Architecture and the Origins of Preclassic Maya Politics. Cambridge University Press, 2017. ISBN 978-1-316-94314-4. [dostęp 2020-04-13]. (ang.).
- James L. Fitzsimmons: Death and the Classic Maya Kings. University of Texas Press, 2010. ISBN 978-0-292-78198-6. [dostęp 2020-04-13]. (ang.).
- John S. Henderson: The World of the Ancient Maya. Cornell University Press, 1997. ISBN 978-0-8014-8284-7. [dostęp 2020-04-13]. (ang.).
- Tikal. W: Joyce Kelly: An Archaeological Guide to Northern Central America: Belize, Guatemala, Honduras, and El Salvador. University of Oklahoma Press, 1996. ISBN 978-0-8061-2861-0. (ang.).
- Sylvanus Griswold Morley, Robert J. Sharer: The Ancient Maya. Stanford University Press, 1994. ISBN 978-0-8047-2130-1. [dostęp 2020-04-13]. (ang.).
- Tikal Park: The Lost World Complex at the Tikal National Park in Guatemala. [dostęp 2020-04-13]. (ang.).
- UNESCO: Tikal National Park. [dostęp 2020-04-13]. (ang.).
| Władcy | |
|---|---|
| Budowle | |
| Kompleksy architektoniczne |
.png){kind=small}