Narząd pozaczułkowy
Narząd pozaczułkowy (łac. organon postantenalle, ang. postantennal organ) – narząd występujący na głowie skoczogonków.
Narząd pozaczułkowy to rodzaj modyfikacji kutykularnej i położony jest zwykle za panewkami czułków[1]. Przybiera różnorodną formę[2][1]: od okrągłego wgłębienia po skupisko guzków[1].
Pierwotna forma tego narządu to kulisty lub owalny, niski wzgórek położony zwykle w niewielkim zagłębieniu przed wyniesieniem, na którym osadzone są oczy. Pokryty jest cienką i gładką, chitynową błonką. Od takiego wzgórka środkowego odchodzą wtórne pęcherzykowate uwypuklenia, które mogą się stykać bokami lub być od siebie oddzielone. W bardziej zaawansowanej formie wtórne pęcherzyki układają się koliście wokół wzgórka środkowego lub w dwóch rzędach wzdłuż jego boków. Wtórne pęcherzyki niejednokrotnie posiadają na swej powierzchni dalsze, groniastokształtne wypuklenia[3]. Na narząd składają się komórki zmysłowe oraz kilka enveloping cells[2].
W tym samym zagłębieniu co ów narząd znajdować się może brodaweczkowaty wzgórek dodatkowy o ziarnistej powierzchni. Obecny jest m.in. u rodzaju Hypogastrura[3].
Budowa narządu przez swoją różnorodność jest ważną cechą determinacyjną[3].
Prawdopodobnie narząd jest chemoreceptorem, pełniącym funkcje węchowe[2][1].
Bywa utożsamiany z narządem Tömösváry'ego[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Gordon Gordh, David Headrick: A Dictionary of Entomology. Wyd. 2. 2011, s. 1085.
- ↑ a b c Armand R. Maggenti, Scott Lyell Gardner: Online Dictionary of Invertebrate Zoology. 2005, s. 714.
- ↑ a b c Jan Stach: Klucze do oznaczania owadów Polski, cz. II: Skoczogonki - Collembola. Warszawa: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, PWN, 1955, s. 8-11.