O mój rozmarynie
 Melodia „O mój rozmarynie” z „Piosenek leguna tułacza”, 1918 | |
| Autor |
wielu autorów |
|---|---|
| Wydanie oryginalne | |
| Język | |
| Data wydania |
1915, 1916 |
O mój rozmarynie – jedna z najpopularniejszych[1] polskich pieśni wojskowych z czasów I wojny światowej i wojny polsko-bolszewickiej, znana także pod tytułem Rozmaryn[2].
Pierwowzór[edytuj | edytuj kod]
Pierwowzorem pieśni była prawdopodobnie[3], znana już od czasów kampanii napoleońskiej, ludowa piosenka Koło ogródeczka woda ciekła, a dokładniej jej 2 i 3 zwrotka zapisane przez Oskara Kolberga w formie:
- A choćby mi rzekła, nie boję się,
- werbują ułany,
- werbuję i ja się.
- Dostanę ja mondur z guzikami
- i buciki ładne
- da i z ostrogami[4].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Michał Sokolnicki, w swych wspomnieniach[5] napisał, że jeden z członków kompanii krakowskiego Strzelca, nauczył jej resztę oddziału, w trakcie marszu z Lanckorony do Krakowa, w dniu 14 kwietnia 1913.
Nie wiem, skąd ją przyniósł, z jakiej tradycji wydostał młodzieniec, który maszerował wówczas w naszej pierwszej czwórce. Swoim młodym, trochę jeszcze dziecinnym głosem zanucił ją nam z początku sam; monotonnie w takt ociężałego, nieskładnego marszu pochwyciły ją to i ówdzie żołnierskie głosy. [...] Należałem do tych, co prosili wciąż o jej powtarzanie, od innych więc śpiewów wracaliśmy do niej i w końcu jeszcze przed Krakowem umiała ją cała nasza kompania na pamięć i wybijała ciągle jej takt swym marszem. Tak przeszła ona potem do innych oddziałów, weszła do skarbu wojska, zaczęła swoją długą wędrówkę po szeregach chodzących po Polsce.
Autorzy[edytuj | edytuj kod]
W śpiewnikach pojawia się od roku 1915[1], po raz pierwszy wydrukowana została w zbiorze Żołnierskie piosenki obozowe Adama Zagórskiego. Dwie zwrotki dopisał Wacław Denhoff-Czarnocki, a jedna powstała w 4 Pułku Legionów, także w późniejszych czasach dopisywano nowe zwrotki. Jednak autorzy większości tekstu są anonimowi.
Autorem muzyki do pieśni, prawdopodobnie tym, który nauczył ją śpiewać resztę oddziału Strzelca, był Zygmunt Pomarański[6].
Tekst[edytuj | edytuj kod]
Rozmaryn jest w wierzeniach ludowych przedstawiany jako symbol miłości i wierności.
Pieśń występuje w kilku równoprawnych odmianach, różniących się między sobą ilością zwrotek, a także brzmieniem poszczególnych strof. Poniższy tekst jest jedną z dłuższych wersji.
- O mój rozmarynie, rozwijaj się
- Pójdę do dziewczyny, pójdę do jedynej
- Zapytam się.
- A jak mi odpowie – nie kocham cię,
- Ułani werbują, strzelcy maszerują
- Zaciągnę się.
- Dadzą mi konika cisawego
- I ostrą szabelkę, i ostrą szabelkę
- Do boku mego.
- Dadzą mi kabacik z wyłogami
- I wysokie buty, i wysokie buty
- Z ostrogami.
- Dadzą mi uniform popielaty
- Ażebym nie tęsknił, ażebym nie tęsknił
- Do swej chaty.
- Dadzą mi manierkę z gorzałczyną
- Ażebym nie tęsknił, ażebym nie tęsknił
- Za dziewczyną.
- Dadzą mi szkaplerzyk z Matką Boską
- Żeby mnie broniła, żeby mnie broniła
- Tam pod Moskwą.
- A kiedy już wyjdę na wiarusa
- Pójdę do dziewczyny, pójdę do jedynej
- Po całusa.
- A kiedy mi odpowie – nie wydam się
- Hej, tam kule świszczą i bagnety błyszczą,
- Poświęcę się.
- Powiodą z okopów na bagnety,
- Bagnet mnie ukłuje, śmierć mnie pocałuje,
- Ale nie ty.
- A gdy mnie przyniosą z raną w boku,
- Wtedy pożałujesz, wtedy pożałujesz
- Z łezką w oku.
- Na mojej mogile wyrośnie bez,
- Nie chciałaś mnie kochać, nie chciałaś mnie kochać,
- Nie roń teraz łez.
- Za tę naszą ziemię skąpaną we krwi,
- Za nasze kajdany, za nasze kajdany,
- Za wylane łzy[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Wacław Panek: Marsz, marsz Polonia. Warszawa: Instytut Wydawniczy "Nasza Księgarnia", 1988. ISBN 83-10-09376-4.
- ↑ Wenanty Zbigniew Kruk: Pieśni partyzanckie i żołnierskie. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1982, s. 48. ISBN 83-205-3350-3.
- ↑ Andrzej Romanowski: Rozkwitały pąki białych róż.... T. II. Warszawa: Czytelnik, 1990, s. 22. ISBN 83-07-01914-1.
- ↑ Pisownia oryginalna
- ↑ Michał Sokolnicki: Rok czternasty. Londyn: Gryf Publications, 1961, s. 44 – 45.
- ↑ Przemysław Witek, Grażyna Witek: Kalendarium Kielc i Kadrówki: jeszcze raz o Pierwszej Kompanii Kadrowej. Kielce: Wydawnictwo Antykwaryczne, 2004. ISBN 83-920239-1-9.
- ↑ Wersja podana za: Wacław Panek: Marsz, marsz Polonia. Warszawa: Instytut Wydawniczy "Nasza Księgarnia", 1988. ISBN 83-10-09376-4.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Wacław Panek: Marsz, marsz Polonia: pieśni, z którymi szliśmy do niepodległości. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1988. ISBN 83-10-09376-4.
- Andrzej Romanowski: Rozkwitały pąki białych róż...: wiersze i pieśni z lat 1908-1918 o Polsce, o wojnie i o żołnierzach. Warszawa: Czytelnik, 1990. ISBN 83-07-01914-1.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Rozmaryn w serwisie Wolne Lektury