Osiedle Piastów (Kraków)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Osiedle Piastów
Ilustracja
Wieżowce w północno-zachodniej części osiedla, widok od południowego zachodu, od strony ulicy Piasta Kołodzieja
Państwo

 Polska

Miasto

Kraków

Dzielnica

XV Mistrzejowice

Data budowy

1975–1982

Architekt

Witold Cęckiewicz z zespołem

Położenie na mapie Krakowa
Mapa konturowa Krakowa, u góry znajduje się punkt z opisem „Osiedle Piastów”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Osiedle Piastów”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Osiedle Piastów”
Ziemia50°05′59,2″N 20°00′59,3″E/50,099778 20,016472
Zabudowa bloków czteropiętrowych na osiedlu - przykład ze wschodniej części, widok od południa

Osiedle Piastów – osiedle w Krakowie wchodzące w skład Dzielnicy XV Mistrzejowice, niestanowiące jednostki pomocniczej niższego rzędu w ramach dzielnicy.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Osiedle Piastów stanowi część założenia architektoniczno-urbanistycznego Mistrzejowic, które w zamierzeniu miało stanowić rozbudowę ówczesnej dzielnicy Nowa Huta. Tereny te zostały przyłączone do Krakowa w większości w 1951 roku. Zespół Mistrzejowic powstał na drodze konkursu architektonicznego, rozstrzygniętego w 1963 roku. Zwyciężył projekt przygotowany przez zespół prof. Witolda Cęckiewicza, z którym współpracowali Maria Czerwińska - autorka szczegółowych projektów urbanistycznych, Jerzy Gardulski i Maria Rekaszys. Projekty poszczególnych budynków opracowali Maria i Jerzy Chronowscy, z którymi współpracowali Tadeusz Bagiński, Stefan Golonka, Ewa Podolak i Olgierd Krajewski[1][2]. Całe założenie było projektowane dla ok. 40 tys. mieszkańców[1]. Zespół urbanistyczny Mistrzejowic powstawał niejako w odpowiedzi na krytykę projektu realizowanych wówczas już od jakiegoś czasu Bieńczyc Nowych, które charakteryzowały się dominującymi w pejzażu dzielnicy, podłużnymi, dziesięciopiętrowymi wieżowcami, a przez to monumentalną skalą i koszarową kompozycją zabudowy[1]. Projekt dla Mistrzejowic zakładał mniejszą skalę zabudowy, która miała wpisywać się w naturalne, pagórkowate ukształtowanie terenu, gdzie wysokość terenu rośnie w kierunku północnym. Podstawę koncepcji urbanistycznej założenia miało stanowić drzewo, gdzie z jednego pnia, czyli głównej, szerokiej ulicy Srebrnych Orłów, wyrastają dwie główne gałęzie, czyli ulice ks. Jancarza oraz Piasta Kołodzieja - wzdłuż tych ulic poprowadzone zostały ciągi komunikacji tramwajowej w dzielnicy do pętli „Mistrzejowice” oraz „Os. Piastów”. Z kolei z tych ulic „gałęzi” wyrastają następne w formie już osiedlowych ulic wewnątrz rozplanowanych między głównymi ulicami, czterech osobnych podzespołów mieszkaniowych, późniejszych osiedli. W dolnych częściach każdego z tych podzespołów rozplanowano tarasowo, równolegle do siebie ułożone, podłużne, czteropiętrowe bloki o południowej ekspozycji elewacji, które w koncepcji drzewa mają symbolizować liście. Powyżej zaplanowano mniejsze powierzchniowo bloki: czteropiętrowe „puchatki” oraz dziesięcio- i jedenastopiętrowe m.in. „punktowce”, mające symbolizować owoce[1]. Uzupełnieniem całości zespołu miały być pawilony handlowo-usługowe. Pierwotnie czterem podzespołom mieszkaniowym Mistrzejowic planowano nadać nazwy nawiązujące do czterech pór roku, czyli Osiedle Wiosenne, Letnie, Jesienne i Zimowe. Ostatecznie otrzymały one nazwy kolejno: Tysiąclecia, Złotego Wieku, Bohaterów Września i Piastów[1][2]. Realizacja zespołu urbanistycznego Mistrzejowic odbyła się w latach 1968-1982[1][2].

Usytuowanie i rozplanowanie[edytuj | edytuj kod]

Osiedle Piastów wraz z sąsiednim Osiedlem Bohaterów Września należą do później powstałej części założenia Mistrzejowic, których realizacja przypadła na lata 1975-1982[1]. Osiedle składa się w zabudowie pierwotnie zaplanowanej z dwudziestu czterech czteropiętrowych, podłużnych bloków, ulokowanych w południowej i środkowej części osiedla, usytuowanych w sześciu rzędach. Powyżej tego układu znajduje się zespół piętnastu jedenastopiętrowych, jedno lub dwuklatkowych wieżowców. Zespół trzech dziesięciopiętrowych wieżowców mieści się jeszcze w południowej części osiedla, w sąsiedztwie ulicy gen. Okulickiego. Całość uzupełnia liczba dziewięciu czteropiętrowych, jednoklatkowych bloków tzw. „puchatków” rozlokowanych w południowo-zachodniej i północno-wschodniej części osiedla. Od czasu zakończenia budowy pierwotnie zaplanowanego osiedla, liczba budynków mieszkalnych wzrosła, z uwagi na rozbudowę, głównie po stronie południowej (od ulicy Okulickiego), zachodniej (od ulicy Piasta Kołodzieja) i północnej.

Na obszarze osiedla znajduje się Fort 48a „Mistrzejowice”fort, będący częścią „Twierdzy Kraków”, austro-węgierskiego pierścienia fortyfikacji wokół Krakowa z 2. połowy XIX wieku. Dzisiaj zadbane otoczenie fortu stanowi główne założenie parkowe dla osiedla.

Na osiedlu znajduje się plenerowa rzeźba „Macierzyństwo”[3] o strukturze betonowej. Rzeźba nieznanego autorstwa, powstała w latach 70. XX wieku, w czasach budowy osiedla.

Osiedle Piastów graniczy z dwoma innymi mistrzejowickimi osiedlami: Bohaterów Września i Mistrzejowicami Nowymi. Od strony południowej ponadto graniczy z bieńczyckim osiedlem Złotej Jesieni.

Oświata[edytuj | edytuj kod]

Lista placówek oświatowych znajdujących się na osiedlu:

  • Zespół Szkół Salezjańskich w Krakowie – os. Piastów 34 (poprzednio Szkoła Podstawowa nr 84 i Gimnazjum nr 38)
    • Salezjańskie Liceum Ogólnokształcące
  • Szkoła Podstawowa nr 89 – os. Piastów 34a
  • Przedszkole nr 152 – os. Piastów 10
  • Przedszkole nr 187 – os. Piastów 48
  • Żłobek nr 6 – os. Piastów 42

Zdrowie[edytuj | edytuj kod]

  • Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej VITA-MED – os. Piastów 40
  • Poradnia dla kobiet Gamelli – os. Piastów 40

Usytuowanie i komunikacja[edytuj | edytuj kod]

Pętla tramwajowa Os Piastów

Osiedle skomunikowane z innymi częściami miasta jest za pomocą linii tramwajowych[4]:

oraz autobusowych:

Przez osiedle biegną także trasy linii autobusowych:

Ponadto na pobliskim Rondzie Piastowskim istnieje możliwość przesiadki na inne linie.

Pętla tramwajowa „Osiedle Piastów” została oddana do użytku 8 stycznia 1976 roku[5]. W 1980 roku została wybudowana pętla autobusowa[6].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c d e f g Nowa Huta Architektoniczny portret miasta drugiej połowy XX wieku. Kraków: Miasto Kraków, 2018, s. 138-143. ISBN 978-83-948244-3-3.
  2. a b c Mistrzejowice. [w:] Stowarzyszenie Architektów Polskich Oddział Kraków [on-line]. [dostęp 2019-06-29].
  3. Alternatywny przewodnik po Nowej Hucie. Kraków: Miasto Kraków, 2017, s. 131-132. ISBN 978-83-948244-0-2.
  4. https://web.archive.org/web/20090214141310/http://rozklady.mpk.krakow.pl/aktualne/p/p0148.htm.
  5. Kraków - pętle tramwajowe, www.kmk.krakow.pl [dostęp 2019-07-29].
  6. Kraków - pętle autobusowe, www.kmk.krakow.pl [dostęp 2019-07-29].