Płyta Tisza
Płyta Tisza – płyta kontynentalna położona w południowo-wschodniej części Kotliny Panońskiej.
Płyta Tisza ma złożoną strukturę wewnętrzną. Składa się z hercyńskich kompleksów krystalicznych w podłożu oraz późniejszych sekwencji alpejskich. Przeważającą jej część pokrywa gruba seria osadów neogeńskich. Odsłonięte podłoże można znaleźć w górach Slawonii (Moslavačka Gora, Papuk, Psunj, Krndija), w pasmach południowego Kraju Zadunajskiego (Mecsek, Villány Mountains) oraz w Górach Zachodniorumuńskich[1].
W okresie orogenezy hercyńskiej i alpejskiej stanowiła część późniejszej struktury zwanej megajednostką Tisza i leżała na obrzeżach europejskiej części płyty eurazjatyckiej. W późnym triasie zaczął się powolny rozpad tej jednostki zakończony oddzieleniem płyty Tisza we wczesnym batonie. We wczesnej kredzie zaszła znaczna rotacja tej jednostki, a w środkowej kredzie doszło do spiętrzeń i zmian metamorficznych w wyniku nacisku przemieszczającej się na północ płyty adriatyckiej. We wczesnym trzeciorzędzie ruch płyt Alcapa i Tisza w kierunku północno-wschodnim doprowadził do powstania dzisiejszego niejednorodnego podłoża basenu panońskiego[1].
Zderzenie płyt Tisza i ALCAPA z płytą eurazjatycką w okresie trzeciorzędu doprowadziło do wykształcenia łuku Karpat[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Csaba Péró, János Haas, Mesozoic evolution of the Tisza Mega-unit, „International Journal of Earth Sciences”, 93 (2), 2004, s. 297–313, DOI: 10.1007/s00531-004-0384-9, ISSN 1437-3254 [dostęp 2022-04-26].
- ↑ The Carpathians [online], www.mantleplumes.org [dostęp 2022-04-26].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- McCann Tom, The Geology of Central Europe, 2, Geological Society of London, 2008
- Kounov Alexandre, Schmidt Stefan, Alpine thermotectonic evolution of the Apuseni Mountains (Romania), Geophysical Research Abstracts Vol. 13, EGU General Assembly 2011
- Golonka Jan, Latest Precambrian – Carboniferous Plate Tectonics of the Circum-Carpathian Area. geolines.gli.cas.cz. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-22)].
- Stamfli G.M., Kozur H.W., Europe from the Variscan to the Alpine cycles, „Geological Society, London, Memoirs”, 32 (1), 2006, s. 57–82, DOI: 10.1144/GSL.MEM.2006.032.01.04 [dostęp 2022-04-26] (ang.)