Pomnik Żołnierzy Bawarskich w Toruniu
53°01′07″N 18°36′09″E/53,018611 18,602500 nr rej. 1734 (gminna ewidencja zabytków)
| |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Miejsce |
ul. Legionów 19/25 |
| Data budowy |
26 maja 1888 |
Położenie na mapie Torunia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
| 53°01′07″N 18°36′09″E/53,018611 18,602500
| |
Pomnik Żołnierzy Bawarskich w Toruniu (również znany jako Pomnik Bawarczyków[1]) – pomnik znajdujący się na zapleczu Zespołu Szkół Technicznych przy ul. Legionów 19/25 w Toruniu[2][3]. Pomnik znajduje się na terenie nieistniejącego cmentarza wojskowego[4].
Pomnik wzniesiono w miejscu, gdzie znajdował się masowy grób około tysiąca żołnierzy zmarłych podczas oblężenia Torunia w 1813 roku[2]. W obliczu zbliżających się wojsk koalicji antynapoleońskiej Toruń był broniony przez załogę złożoną ze 100 Polaków, ok. 600 Francuzów i ponad 4 tys. żołnierzy piechoty bawarskiej, dowodzonej przez generała von Zollera. W trakcie walk, trwających od początku lutego do 16 kwietnia, zginęła niewielka część Bawarczyków. Liczba zmarłych żołnierzy gwałtownie wzrosła w wyniku głodu i chorób. Łącznie zmarło dwóch oficerów i 920 żołnierzy bawarskich[5].
Obelisk wykuto z szarego granitu i mierzy on ok. 2 metry wysokości. Stoi on na podstawie betonowej. W południowej ścianie umieszczono okrągłą marmurową plakietkę z wyrzeźbionym godłem Królestwa Bawarii. Pod godłem umieszczono napis w języku niemieckim: Zur Erinnerung an die im Jahre 1813 bei der Vertheidigung von Thorn gefallenen u. gestorbenen Bayern (tłum.: Dla wspomnienia Bawarczyków, którzy w 1813 roku polegli i zmarli podczas obrony Torunia). Autorem pomnika jest toruński mistrz murarski Reinecki, który przygotował trzy projekty pomnika[6].
Inicjatorem budowy pomnika był szef sztabu generalnego armii bawarskiej hrabia Max Verri della Bosia, który przybył do Torunia w 1885 roku. Zaproponował on wystawienie pomnika na miejscu cmentarza bądź ekshumację szczątków i przeniesienie ich na cmentarz wojskowy. Zdecydowano się na pierwszą propozycję[5]. 8 września 1887 roku (pomimo niechęci władz pruskich) rząd Bawarii uzyskał zgodę cesarza Wilhelma I na zakup terenu pod pomnik[7][5]. Ze względu na zbyt wysoką cenę ziemi, kupiono wyłącznie niewielki plac położony w pobliżu dawnego cmentarza[5]. Uroczyste odsłonięcie pomnika miało miejsce 26 maja 1888 roku. W uroczystości brali udział attache wojskowy Bawarii, komendant Twierdzy Toruń i burmistrz Torunia[7].
W grudniu 2003 roku pomnik przeniesiono o kilkadziesiąt metrów, na skwer przy Zespole Szkół Technicznych. W 2004 roku pomnik poddano renowacji[1].
Pomnik wpisany jest do gminnej ewidencji zabytków (nr 1734)[3].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Pomnik Bawarczyków po renowacji. torun.pl, 2004-08-24. [dostęp 2022-10-27].
- ↑ a b Ziółkiewicz i Paczuski 2002 ↓, s. 16.
- ↑ a b Gmina Miasta Toruń: Gminny Program Opieki nad Zabytkami Miasta Torunia na lata 2022–2025. 2021, s. 117.
- ↑ Cmentarz Bawarczyków, ul. Legionów 19-21. torunskiecmentarze.pl. [dostęp 2023-08-13].
- ↑ a b c d Niedzielska 1992 ↓, s. 68.
- ↑ Niedzielska 1992 ↓, s. 68-69.
- ↑ a b Ziółkiewicz i Paczuski 2002 ↓, s. 17.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Magdalena Niedzielska: Toruńskie cmentarze. Toruń: Towarzystwo Naukowe w Toruniu, 1992. ISBN 83-85196-66-8.
- Antoni Ziółkiewicz, Adam Paczuski: Pomniki Torunia. Toruń: Wydawnictwo Regionalnego Ośrodka Studiów i Ochrony Środowiska Kulturalnego w Toruniu, 2002. ISBN 83-87768-85-5.
_(5)_(Ola_Z.).JPG)