Schizma moechiańska
Schizma moechiańska, również mojchiańska, moichiańska[a] – kontrowersja teologiczna w Kościele wschodnim na przełomie VIII i IX wieku, wybuchła wokół kwestii legalności powtórnego zawarcia związku małżeńskiego przez cesarza Konstantyna VI[1].
W roku 795 młody cesarz rozwiązał zaaranżowane kilka lat wcześniej przez jego matkę małżeństwo z żoną Marią, a następnie ożenił się powtórnie ze swoją kochanką. Drugie małżeństwo władcy, zawarte z naruszeniem praw kościelnych, spotkało się z opozycją części Kościoła, związanej z klasztorem Studion i osobami Platona z Sakkoudionu oraz Teodora Studyty. Ogłosili oni, iż cesarz popełnił grzech cudzołóstwa (gr. μοιχεία, stąd nazwa schizma moechiańska tj. cudzołożna)[2][3]. Poparcia mnichom udzieliła matka Konstantyna, cesarzowa Irena. Z kolei patriarcha Konstantynopola Tarazjusz zajął niezdecydowane stanowisko – odmówił przewodniczenia ceremonii ślubnej, ale pomimo nacisku mnichów nie potępił ani cesarza, ani kapłana Józefa, który udzielił mu ślubu[4]. W odpowiedzi na ogłoszenie popadnięcia Konstantyna i Tarazjusza w ekskomunikę, cesarz zamknął klasztor Studion, uwięził Platona, zaś Teodora zesłał do Tesaloniki[5].
Po obaleniu i oślepieniu Konstantyna w 797 roku Tarazjusz pojednał się z Teodorem i uznał małżeństwo cesarza za nieważne, zaś Józef został ekskomunikowany[6]. Po śmierci Tarazjusza w 806 roku nowy patriarcha Nicefor I zwołał synod, który cofnął kary kościelne nałożone na Józefa i ponownie uznał legalność powtórnego ożenku Konstantyna. Teodor Studyta uznał tę decyzję za heretycką, co skutkowało skazaniem go w 809 roku na banicję[7]. Schizmę zakończył dopiero w 811 roku cesarz Michał I Rangabe, odwołując Studytę z wygnania i powtórnie zatwierdzając uprzednie orzeczenia o nielegalności związku zawartego przez swojego poprzednika[6].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Formy „moichiańska” używa tłumacz Dziejów Bizancjum G. Ostrogorskiego, H. Evert-Kappesowa (Dzieje Bizancjum, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2008, s. 201), formy „mojchiańska” – Andrzej Graboń, tłumacz II tomu Świata Bizancjum (Świat Bizancjum, Wyd. WAM, Kraków, 2011, t. 2, s. 25)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ John Meyendorff: Teologia bizantyjska. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2007, s. 42. ISBN 978-83-233-2287-0.
- ↑ Waren Treadgold: A History of the Byzantine State and Society. Stanford: Stanford University Press, 1997, s. 422. ISBN 0-8047-2421-0.
- ↑ Timothy E. Gregory: A History of Byzantium. Chichester: Willey-Blackwell Publishing, 2010, s. 216. ISBN 978-1-4051-8471-7.
- ↑ Steven Runciman: Teokracja bizantyjska. Katowice: Wydawnictwo „Książnica”, 2008, s. 105. ISBN 978-83-245-7650-0.
- ↑ Leslie Brubaker and John Haldon: Byzantium in the Iconoclast Era. Cambridge: Cambridge University Press, 2011, s. 290. ISBN 978-0-521-43083-7.
- ↑ a b John H. Rosser: Historical Dictionary of Byzantium. Lanham: Scarecrow Press, 2012, s. 330. ISBN 978-0-8108-7567-8.
- ↑ Byzantine Defenders of Images. Eight Saints’ Lives in English Translation. edited by Alice-Mary Talbot. Washington: Dumbarton Oaks, 1998, s. 28. ISBN 0-88402-259-5.