Zamek książąt mazowieckich w Płocku: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 01:31, 9 mar 2011

Zamek książąt mazowieckich w Płocku – gotycka budowla wzniesiona przez Kazimierza Wielkiego, siedziba książąt mazowieckich do końca XV wieku.

Badania archeologiczne na Wzgórzu Tumskim w Płocku potwierdzają obecność osadnictwa z X wieku. Za lokalizacją grodu w tym miejscu przemawiało dogodne usytuowanie na skrzyżowaniu szlaków handlowych, również ukształtowanie i znaczne wypiętrzenie skarpy wiślanej (ponad 40 m nad lustro wody). Początkowo gród miał umocnienia drewniano-ziemne, a wewnątrz niewielki "gródek" książęcy. Największy rozwój grodu miał miejsce za panowania Władysława Hermana gdy powstała na jego terenie romańska katedra i co najmniej dwa murowane budynki. Być może wybudowano też tu później nową rezydencję prawdopodobnie wzorowaną na cesarskiej rezydencji w Goslarze jego teścia Henryka III.

Na miejscu romańskiego palatium z XII-XIII wieku, trzysta lat później, Kazimierz Wielki wzniósł gotycki zamek. Jego ważniejsza cześć – reprezentacyjna – nosiła nazwę castrum. Całość otoczona była charakterystyczną podwójną linią murów obronnych. Zewnętrzny, będący wzmocnieniem kurtyny, dostosowany był kształtem do nieregularnego wzgórza; wewnętrzny zwieńczony blankami, wyższy o kilka metrów łączył dwie, zachowane do dziś, wieże (Szlachecką i Zegarową). Dom mieszkalny władcy przylegał do muru. Do zamku można było się dostać dwiema bramami: pierwszą, południowo-zachodnią (przy skarpie wiślanej), sąsiadującą z małym budynkiem bramnym, prowadzącą na drewniany most, który łączył zamek z obwodem murów miejskich lub drugą, północno-zachodnią, wychodzącą na miejską bramę Grodzką. Wieża Szlachecka wzniesiona około 1353 (nazywana początkowo Wysoką) została obniżona w 1796, wieża Zegarowa pełniąca od końca XV wieku rolę dzwonnicy katedralnej, była przebudowywana w połowie XVI wieku, a barokowy hełm otrzymała w latach 1723–1735.

Zamek był rezydencją książąt mazowieckich do końca XV wieku. W 1532 w wyniku obsunięcia się skarpy wiślanej uległ częściowemu zniszczeniu, po przebudowie rezydencję władców przeniesiono na południowy skraj założenia, a opuszczoną część otrzymało w 1538 opactwo benedyktynów (z nadania Zygmunta Starego. Powstały w tym miejscu barokowy zespół budynków całkowicie zmienił wygląd zamku.

Odkopane relikty dawnej siedziby Władysława Hermana i jego potomków oraz dwie ocalałe wieże gotyckiego zamku Kazimierza Wielkiego są wpisane do rejestru zabytków wraz z budynkami dawnego opactwa benedyktyńskiego.

Źródło

Agnieszka i Robert Sypkowie: Zamki i warownie ziemi mazowieckiej. Warszawa: Wydawnictwo TRIO Agencja Wydawnicza EGROS, 2002, s. 74-78. ISBN 83-88185-22-5.
Tomasz Jurasz: Zamki i ich tajemnice. Warszawa: Wydawnictwo Iskry, 1972.

Nieprawidłowe parametry: {52|32|29.10|N|19|41|17.97|E}

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
 [[Plik:Plock Castle.JPG|thumb|210px|Wieża Zegarowa zamku z czasów Kazimierza Wielkiego z barokowym hełmem z XVIII w.]]
-[[Plik:Romanesque wall in Płock.png|thumb|245px|Mur romański z kamieni eratycznych, przełom XI i XII wieku]]
+[[Plik:Romanesque wall in Płock.png|thumb|245px|Mur romański z kamieni eratycznych z XII lub XIII wieku]]
 {{Commonscat|Płock Castle}}
 '''Zamek książąt mazowieckich w Płocku''' – [[gotyk|gotycka]] budowla wzniesiona przez [[Kazimierz III Wielki|Kazimierza Wielkiego]], siedziba [[książęta mazowieccy|książąt mazowieckich]] do końca [[XV wiek]]u.
-Badania archeologiczne na Wzgórzu Tumskim w [[Płock]]u potwierdzają obecność osadnictwa z [[X wiek]]u. Za lokalizacją grodu w tym miejscu przemawiało dogodne usytuowanie na skrzyżowaniu szlaków handlowych, również ukształtowanie i znaczne wypiętrzenie skarpy wiślanej (ponad 40 m nad lustro wody). Początkowo gród miał umocnienia drewniano-ziemne, a wewnątrz niewielki "gródek" książęcy. Największy rozwój grodu miał miejsce za [[Władysław I Herman|Władysława Hermana]]. W tym czasie jego brat, król [[Bolesław II Szczodry|Bolesław Śmiały]], powołał w Płocku [[biskupi płoccy|biskupa]] (w [[1075]]), który wraz ze swym dworem złożonym w głównej mierze z [[benedyktyni|benedyktynów]], zajął stary pałac na swą rezydencję, a książę (późniejszy król) przeniósł się do nowej reprezentacyjnej budowli wzniesionej przez [[Kolonia (Niemcy)|kolońskich]] muratorów, prawdopodobnie na wzór cesarskiej rezydencji w [[Goslar]]ze jego teścia [[Henryk III Salicki|Henryka III]].
+Badania archeologiczne na Wzgórzu Tumskim w [[Płock]]u potwierdzają obecność osadnictwa z [[X wiek]]u. Za lokalizacją grodu w tym miejscu przemawiało dogodne usytuowanie na skrzyżowaniu szlaków handlowych, również ukształtowanie i znaczne wypiętrzenie skarpy wiślanej (ponad 40 m nad lustro wody). Początkowo gród miał umocnienia drewniano-ziemne, a wewnątrz niewielki "gródek" książęcy. Największy rozwój grodu miał miejsce za panowania [[Władysław I Herman|Władysława Hermana]] gdy powstała na jego terenie romańska katedra i co najmniej dwa murowane budynki. Być może wybudowano też tu później nową rezydencję prawdopodobnie wzorowaną na cesarskiej rezydencji w [[Goslar]]ze jego teścia [[Henryk III Salicki|Henryka III]].
-Na miejscu tego średniowiecznego [[palatium]], trzysta lat później, Kazimierz Wielki wzniósł gotycki zamek. Jego ważniejsza cześć – reprezentacyjna – nosiła nazwę ''castrum''. Całość otoczona była charakterystyczną podwójną linią [[mur obronny|murów obronnych]]. Zewnętrzny, będący wzmocnieniem [[kurtyna (fortyfikacje)|kurtyny]], dostosowany był kształtem do nieregularnego wzgórza; wewnętrzny zwieńczony [[blanka]]mi, wyższy o kilka metrów łączył dwie, zachowane do dziś, wieże (Szlachecką i Zegarową). Dom mieszkalny władcy przylegał do muru. Do zamku można było się dostać dwiema bramami: pierwszą, południowo-zachodnią (przy skarpie wiślanej), sąsiadującą z małym budynkiem bramnym, prowadzącą na drewniany most, który łączył zamek z obwodem murów miejskich lub drugą, północno-zachodnią, wychodzącą na miejską bramę Grodzką. Wieża Szlachecka wzniesiona około [[1353]] (nazywana początkowo Wysoką) została obniżona w [[1796]], wieża Zegarowa pełniąca od końca XV wieku rolę dzwonnicy katedralnej, była przebudowywana w połowie [[XVI wiek]]u, a barokowy hełm otrzymała w latach [[1723]]–[[1735]].
+Na miejscu romańskiego [[palatium]] z XII-XIII wieku, trzysta lat później, Kazimierz Wielki wzniósł gotycki zamek. Jego ważniejsza cześć – reprezentacyjna – nosiła nazwę ''castrum''. Całość otoczona była charakterystyczną podwójną linią [[mur obronny|murów obronnych]]. Zewnętrzny, będący wzmocnieniem [[kurtyna (fortyfikacje)|kurtyny]], dostosowany był kształtem do nieregularnego wzgórza; wewnętrzny zwieńczony [[blanka]]mi, wyższy o kilka metrów łączył dwie, zachowane do dziś, wieże (Szlachecką i Zegarową). Dom mieszkalny władcy przylegał do muru. Do zamku można było się dostać dwiema bramami: pierwszą, południowo-zachodnią (przy skarpie wiślanej), sąsiadującą z małym budynkiem bramnym, prowadzącą na drewniany most, który łączył zamek z obwodem murów miejskich lub drugą, północno-zachodnią, wychodzącą na miejską bramę Grodzką. Wieża Szlachecka wzniesiona około [[1353]] (nazywana początkowo Wysoką) została obniżona w [[1796]], wieża Zegarowa pełniąca od końca XV wieku rolę dzwonnicy katedralnej, była przebudowywana w połowie [[XVI wiek]]u, a barokowy hełm otrzymała w latach [[1723]]–[[1735]].
 Zamek był rezydencją książąt mazowieckich do końca XV wieku. W [[1532]] w wyniku obsunięcia się skarpy wiślanej uległ częściowemu zniszczeniu, po przebudowie rezydencję władców przeniesiono na południowy skraj założenia, a opuszczoną część otrzymało w [[1538]] [[opactwo]] benedyktynów (z nadania [[Zygmunt I Stary|Zygmunta Starego]]. Powstały w tym miejscu barokowy zespół budynków całkowicie zmienił wygląd zamku.