Parnawa: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana]

Usunięta treść Dodana treść

Jednokolumnowy

Wersja z 19:37, 11 wrz 2012

Szablon:Miasto zagranica infobox Parnawa (est. Pärnu, niem. Pernau, rus. Пярну (za czasów ZSRR i obecnie; za czasów Imperium rosyjskiego Пернов)) – miasto w południowej Estonii, położone nad Morzem Bałtyckim, stolica prowincji Pärnu. Liczba mieszkańców wynosi 44 tys. Przez Parnawę przepływa rzeka o tej samej nazwie.

Historia

Parnawa została założona w 1241 przez zakon kawalerów mieczowych. Należała do Hanzy. W 1560 ostatni komtur parnawski konwentu Rutger Wolf przekazał miasto i zamek reprezentantom Rzeczypospolitej. W 1578 roku Parnawa nie zdołała obronić się przed wojskami moskiewskimi Iwana Groźnego, który na cztery lata zajął zamek i miasto. Polska odzyskała Parnawę w 1582 roku i od 1598 roku było stolicą Województwa parnawskiego (istniało formalnie do 1660). Było to obok województwa dorpackiego najbardziej na północ położone województwo Rzeczypospolitej. Pierwszym wojewodą został starosta sancelski Maciej Dembiński. Jedną z decyzji władz polskich było ostateczne zlikwidowanie w 1599 roku miasta po północnej stronie rzeki i przesiedlenie wszystkich mieszkańców na południową stronę rzeki. Podczas wojny ze Szwecją (1600-1611) wojska szwedzkie księcia Karola Sudermańskiego zajęły miasto 17 października 1600 roku. W 1609 roku hetman Jan Karol Chodkiewicz brawurowym nocnym atakiem zaatakował miasto i odbił je wraz z zamkiem (więcej: Oblężenie Parnawy). Następnie po zabraniu statków z portu w Parnawie odniósł zwycięstwo w morskiej Bitwie pod Salis. W 1617 roku nominację na wojewodę otrzymał Teodor Denhoff. Podczas Wojny ze Szwecją w latach 1617-1618 w dniu 14 sierpnia 1617 Parnawa została zdobyta przez Szwedów po trzydniowej obronie polskiego garnizonu. Panowanie Szwecji w Parnawie zostało usankcjonowane w pokoju w Oliwie. Do Rosji miasto należało od czasu jej zwycięstwa w wojnie północnej (1721) do ogłoszenia niepodległości przez Estonię w 1918. W 1857 r. w Parnawie ukazała się pierwsza gazeta drukowana w języku estońskim, której wydawcą był Johann Voldemar Jannsen.

Ludność

1881	1897	1922	1934	1959	1970	1979	1989	2000	2009
12 966	12 898	18 499	20 334	22 367	50 224	54 051	53 885	46 476	44 024

Kurort

Miasto jest głównym ośrodkiem turystycznym w Estonii. Do wypoczynku zachęcają długie piaszczyste plaże i atrakcyjne położenie na brzegu zatoki morskiej. Turystyczne walory Parnawy zaczęto wykorzystywać już w pierwszej połowie XIX wieku.

Zabytki

W mieście znajduje się szereg zabytków, m.in. fragmenty murów obronnych (XV-XVI w.), kościoły z XVIII i XIX w. i liczne budynki z XIX i początku XX w.

Osobistości

Piotr Grabowski – proboszcz parnawski
Denhoffowie – kasztelani i wojewodowie parnawscy
Lydia Koidula – słynna poetka, „matka” estońskiej sztuki dramatycznej
Johann Voldemar Jannsen – parnawski nauczyciel, wydawca pierwszego czasopisma estońskiego

Linki zewnętrzne

Pärnu Free Tour
Pärnu Tourist Information
Internetowa strona miasta
Zdjęcia z Parnawy
Parnawa w serwisie Estonia online
Parnawa, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 868 .

Szablon:Prowincja Pärnu

@@ Linia 31: / Linia 31: @@
 == Historia ==
 Parnawa została założona w [[1241]] przez [[zakon kawalerów mieczowych]]. Należała do [[Hanza|Hanzy]].
-W 1560 ostatni [[komtur]] parnawski konwentu [[Rutger Wolf]] przekazał miasto i zamek reprezentantom Rzeczypospolitej. W 1578 roku Parnawa nie zdołała obronić się przed wojskami moskiewskimi Iwana Groźnego, który na cztery lata zajął zamek i miasto. Polska odzyskała Parnawę w 1582 roku i od 1598 roku było stolicą [[Województwo parnawskie|Województwa parnawskiego]] (istniało formalnie do [[1660]]). Było to obok województwa dorpackiego najbardziej na północ położone województwo Rzeczypospolitej. Pierwszym wojewodą został starosta sancelski [[Maciej Dembiński (wojewoda)|Maciej Dembiński]]. Jedną z decyzji władz polskich było ostateczne zlikwidowanie w 1599 roku miasta po północnej stronie rzeki i przesiedlenie wszystkich mieszkańców na południową stronę rzeki. W 1617 roku nominację na wojewodę otrzymał [[Teodor Denhoff (wojewoda wendeński)|Teodor Denhoff]]. W [[1617]], po wojnach o [[Inflanty]] miasto, wraz z Estonią przypadło [[Szwecja|Szwecji]]. Do [[Rosja|Rosji]] należało od czasu jej zwycięstwa w [[III wojna północna|wojnie północnej]] ([[1721]]) do ogłoszenia niepodległości przez Estonię w [[1918]]. W 1857 r. w Parnawie ukazała się pierwsza gazeta drukowana w języku estońskim, której wydawcą był [[Johann Voldemar Jannsen]].
+W 1560 ostatni [[komtur]] parnawski konwentu [[Rutger Wolf]] przekazał miasto i zamek reprezentantom Rzeczypospolitej. W 1578 roku Parnawa nie zdołała obronić się przed wojskami moskiewskimi Iwana Groźnego, który na cztery lata zajął zamek i miasto. Polska odzyskała Parnawę w 1582 roku i od 1598 roku było stolicą [[Województwo parnawskie|Województwa parnawskiego]] (istniało formalnie do [[1660]]). Było to obok województwa dorpackiego najbardziej na północ położone województwo Rzeczypospolitej. Pierwszym wojewodą został starosta sancelski [[Maciej Dembiński (wojewoda)|Maciej Dembiński]]. Jedną z decyzji władz polskich było ostateczne zlikwidowanie w 1599 roku miasta po północnej stronie rzeki i przesiedlenie wszystkich mieszkańców na południową stronę rzeki. Podczas [[Wojna polsko-szwedzka 1600-1611|wojny ze Szwecją (1600-1611)]] wojska szwedzkie księcia Karola Sudermańskiego zajęły miasto 17 października 1600 roku. W 1609 roku hetman [[Jan Karol Chodkiewicz]] brawurowym nocnym atakiem zaatakował miasto i odbił je wraz z zamkiem (więcej: [[Oblężenie Parnawy]]). Następnie po zabraniu statków z portu w Parnawie odniósł zwycięstwo w morskiej [[Bitwa pod Salis|Bitwie pod Salis]]. W 1617 roku nominację na wojewodę otrzymał [[Teodor Denhoff (wojewoda wendeński)|Teodor Denhoff]]. Podczas [[Wojna polsko-szwedzka 1617-1618|Wojny ze Szwecją w latach 1617-1618]] w dniu 14 sierpnia [[1617]] Parnawa została zdobyta przez Szwedów po trzydniowej obronie polskiego garnizonu. Panowanie Szwecji w Parnawie zostało usankcjonowane w pokoju w Oliwie. Do [[Rosja|Rosji]] miasto należało od czasu jej zwycięstwa w [[III wojna północna|wojnie północnej]] ([[1721]]) do ogłoszenia niepodległości przez Estonię w [[1918]]. W 1857 r. w Parnawie ukazała się pierwsza gazeta drukowana w języku estońskim, której wydawcą był [[Johann Voldemar Jannsen]].
 == Ludność ==