Zamek w Dankowie

Zamek w Dankowie

nr rej. nr rej. A 361/52
Brama zamkowa i bastiony
Państwo	Polska
Miejscowość	Danków
Adres	Danków 30, Lipie
Typ budynku	zamek bastionowy
Rozpoczęcie budowy	XV wiek
Ważniejsze przebudowy	1632
Zniszczono	XIX
Położenie na mapie Polski Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:building}

{{Budynek infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | nazwa oryginalna = | plan budynku = | współrzędne = | alt zdjęcia = Nieznane pola: "sekundN", "stopniS", "sekundS", "minutS", "stopniW", "minutW", "sekundE", "stopniN", "sekundW", "minutE", "stopniE" oraz "minutN".

Zamek w Dankowie - Brama Krzepicka

Emercjanna Warszycka

Zamek w Dankowie – ruiny twierdzy bastionowej z XVII wieku, w obrębie której znajdował się nieistniejący obecnie gotycko-renesansowy zamek rycerski.

Historia

Przy przeprawie przez rzekę Liswartą drogi z Wielkopolski do Małopolski, w średniowieczu powstał ufortyfikowany gród obronny, który był miejscem wielu spotkań i zjazdów w średniowiecznej Polsce. Pierwsza wzmianka o Dankowie pochodzi z 1217 roku, gdy spotkał się tu Leszek Biały z Henrykiem Brodatym. Henryk Brodaty wydał w Dankowie także akt, w którym zezwolił Teodorowi, kasztelanowi krakowskiemu, na założenie wsi pod Krakowem. Odbyło się tu tez spotkanie Henryka Brodatego z Konradem Mazowieckim, które miało miejsce w Dankowie w dniu 29 czerwca 1236 roku, kiedy zawarto ugodę dotyczącą ślubów córek Henryka, Konstancji i Gertrudy z synami Konrada Bolesławem i Kazimierzem. W dniu 16 października 1267 odbył się w grodzie synod prowincjonalny, zwołany przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Janusza, w którym wzięli udział w którym wzięli udział biskupi: krakowski Paweł, kujawski Wolimir i wrocławski Tomasz. Z roku 1283 pochodzi dokument o przekazaniu grodu biskupowi wrocławskiemu Tomaszowi. W XIV wieku Danków odnotowano jako własność książęcą. Nie jest jasne czy gród ten znajdował się w miejscu istniejących do dzisiaj ruin zamku w Dankowie, czy też był to obiekt obronny, którego pozostałości znajdują się pomiędzy Dankowem i wsią Zbrojewsko i który funkcjonował do początków XIV w.

Około 1404 roku właścicielem Dankowa stał się zaufany króla Jagiełły, kasztelan Hińcza z Rogowa herbu Działosza. Po nim właścicielem był jego syn Hincza II z Rogowa. Podczas wojny z królem węgierskim Maciejem Korwinem w 1474 roku pod Dankowem obozował przez 6 tygodni król Kazimierz Jagiellończyk. Po wymarciu rodu Hinczów, drogą koligacji rodzinnych od 1478 roku właścicielem Dankowa stał się rycerz Kobylański herbu Grzymała. W latach 1540-1565 właścicielem zamku był poeta renesansowy Krzysztof Kobylański związany z dworem hetmana Jana Tarnowskiego.

Pod koniec XVI wieku właścicielem zamku został podskarbi koronny Stanisław (II) Warszycki. W 1609 roku podczas Rokoszu Zebrzydowskiego zamek przez trzy miesiące gościł na zamku króla Zygmunta III Wazę wraz z dworem. Zamek musiał więc w tym czasie być wystarczająco duży i dobrze umocniony. Kolejny z rodu o tym imieniu, Stanisław (III) Warszycki w 1632 roku zakończył rozbudowę fortyfikacji zamku otaczając go murowanymi bastionami wg założeń szkoły staroholenderskiej, będąc odosobnionym przykładem w Polsce zastosowania przy rozplanowaniu fortyfikacji zasad, które wyłożył francuski fortyfikator Jean Errard de Bar le Duc. Zamek dzięki układom Warszyckiego w 1655 roku nie był atakowany przez Szwedów i był jednym z nielicznych miejsc w Polsce, które nie zostały zajęte przez nich podczas Potopu (obok Łańcuta, Gdańska, Jasnej Góry, Zamościa). W 1657 roku Warszycki na zamku w Dankowie gościł powracającego do kraju króla Jana Kazimierza, królową Marię Ludwikę, Stefana Czarnieckiego i senatorów. Następnym właścicielem był miecznik łęczycki Michał Warszycki, a po nim odziedziczył zamek Stanisław (IV) Warszycki, miecznik koronny. Jego córka Emercjanna, wniosła w wianie zamek hetmanowi Ludwikowi Pociejowi (zm. 1730), po śmierci którego sprzedała zamek rodzinie Ponińskich herbu Łodzia. Następnie właścicielami była rodzina Wesslów. W 1756 r. zamek był jeszcze zamieszkały. W 1768 roku inwentarz opisał zamek jako zrujnowany. W 1767 r. prawie całkowicie spłonął od pioruna, w związku z czym został opuszczony. W XIX wieku zadłużone dobra przejął Joachim Kempner. W 1823 roku był opisany jako ruina. W 2 połowie XIX wieku miejscowy ksiądz rozebrał prawie całą zabudowę znajdującą się wewnątrz fortyfikacji.

Stan obecny

Do dzisiaj przetrwały jedynie wały ziemne oblicowane murem, prostokątna ruina budynku z kamienia (koło kościoła) nazywanego "Domem kasztelanowej", fosy, ruina bramy (zwanej Bramą Krzepicką), owalny ślad ziemny w południowo-wschodniej części majdanu oraz część muru od strony północno-wschodniej z przejściem pod wałami (określanym jako Poterna). W latach 70. XX wieku częściowo oblicowano najbardziej zniszczone ceglane elewacje bastionów. Do tej pory nie wiadomo, gdzie znajdował się wcześniejszy zamek gotycko-renesansowy.

Bibliografia

• Janusz Bogdanowski, "Twierdza r. 1632 w Dankowie koło Krzepic", Arsenał. r. I. nr. 1. Kraków 1957.s. 89 i n.
• Maria Dayczak-Domanasiewicz; Teresa Holcer, Danków, woj. katowickie, pow. kłobucki,. Historia zamku opracowana w oparciu o kwerendę archiwalną i ikonograficzną. (maszynopis). PP. Pracownie Konserwacji Zabytków Oddział w Krakowie. Pracownia Dokumentacji Naukowo-Historycznej., w zbiorach; Archiwum WUOZ w Katowicach, Delegatura w Częstochowie. Sygn, A-146.
• Marek Gedl. Badania archeologiczne w Dankowie pow. kłobucki. Sprawozdania Archeologiczne. t.VI. s. 27.
• Marek Gedl, Osada z okresu wpływów rzymskich w Dankowie w pow. Kłobuckim. Przegląd Archeologiczny.t. XI. s. 62-67
• Andrzej Gruszecki: Bastionowe zamki w Małopolsce. Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1962.brak strony w książce s.155-169
• Leksykon zamków w Polsce. Arkady, ISBN 83-213-4158-6.Sprawdź autora:1 oraz 3.brak strony w książce
• Tomasz M. Janowski. Danków nad Liswartą. Wydanie drugie, poprawione i uzupełnione. Danków 1999.