Pałac Kazanowskich w Warszawie: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
drobne redakcyjne |
drobne merytoryczne, źródła/przypisy |
||
Linia 7: | Linia 7: | ||
== Historia == |
== Historia == |
||
Teren przy klasztorze [[bernardyni|bernardynów]] w Warszawie, na którym wzniesiono pałac, został przekazany królowi Zygmuntowi III Wazie przez spadkobierców podkomorzego [[Bobolowie|Andrzeja Boboli]] w 1617 roku. Niedługo później w istniejącym na tym terenie wcześniej dworze okazjonalnie funkcjonowała mennica królewska. |
|||
Król Zygmunt III Waza nabył dwór [[Bobolowie|Bobolich]] przy klasztorze [[bernardyni|bernardynów]] w Warszawie i przystosował na rezydencję dla najstarszego syna [[Władysław IV Waza|Władysława IV Wazy]]. |
|||
W latach 1632–1643 przeprowadzono rozbudowę wcześniejszego dworu wieżowego przypuszczalnie wg projektu włoskiego architekta [[Constantino Tencalla|Konstantyna Tencalla]]. W 1632 roku nieruchomość od królewicza Władysława otrzymał w darze jego przyjaciel [[Adam Kazanowski (ok. 1599–1649)|Adam Kazanowski]], jednak okoliczności tego wydarzenia nie są do końca wyjaśnione. Wg jednej koncepcji nastąpiło to za życia króla Zygmunta III Wazy i spowodowało to jego konflikt z synem, który doprowadził nawet do opieczętowania pałacu, jednakże spór miała zakończyła śmierć króla Zygmunta w kwietniu 1632 roku. Inne źródła dowodzą, że do darowizny doszło dopiero 16 sierpnia 1632 roku i Wazowie nie prowadzili tam wcześniej żadnych prac budowlanych i podjął je dopiero Adam Kazanowski<ref>https://www.academia.edu/25244979/Od_wie%C5%BCy_mieszkalnej_Kaspra_Sad%C5%82ochy_do_castellum_Adama_Kazanowskiego._O_aktualno%C5%9Bci_%C5%9Bredniowiecznego_archetypu_siedziby_feudalnej_po_czasy_potopu_</ref>. |
|||
Kazanowski |
Kazanowski zbudował w tym miejscu w jedną z najwspanialszych warszawskich rezydencji pałacowych 1 połowy XVII wieku. Rezydencję opisał autor pierwszego wierszowanego przewodnika po Warszawie z 1643 roku, Adam Jarzębski, oraz historyk francuski, [[Jean Le Laboureur]], który wspominał: ''"Włochy (...) nie mają nic tak pompatycznego i wielkoksiążęcego. Przyznam, żem się czuł jakby przeniesiony we śnie do jakiegoś czarodziejskiego pałacu (...)"''<ref>http://warszawa.wyborcza.pl/warszawa/1,97596,4547870.html</ref><ref>http://nick.salon24.pl/664908,jean-le-laboureur-na-wycieczce-w-polsce-1647</ref>. |
||
Od strony Krakowskiego Przedmieścia pałac |
Od strony Krakowskiego Przedmieścia pałac był oddzielony fosą i parterowym budynkiem z bramą z mostem zwodzonym. Następnie wchodziło się na dziedziniec, po którego bokach stały parterowe boczne skrzydła, a na wprost na samym stoku skarpy wiślanej wznosił się jako dominanta czterokondygnacyjny pałac zwieńczony dwoma wieżami na bokach i attyką. Pierwsze piętro miało charakter reprezentacyjny i tam znajdowała się sala stołowa ze srebrną fontanną z Bachusem z beczką, z którego lało się wino. Sala posiadała też galerię dla muzyków. Na drugim piętrze znajdowały się apartamenty mieszkalne Adama Kazanowskiego i jego żony [[Elżbieta Słuszczanka|Elżbiety Słuszczanki]], kaplica, kancelaria i biblioteka. Za pałacem do Wisły schodził tarasami ogród, z fontannami, oranżerią, zwierzyńcem, szpalerami drzew i grotą. Po śmierci Adama Kazanowskiego w 1649 roku pałac odziedziczyła jego żona Elżbieta, która wyszła ponownie za mąż w maju 1650 roku za podkanclerza koronnego Hieronima Radziejowskiego. Gdy na skutek zniesławiających podejrzeń o zdradę postanowiła się z nim w lecie 1651 roku rozwieść, jej brat [[Bogusław Jerzy Słuszka]] 4 stycznia 1652 roku obsadził pałac swoimi oddziałami. Na wiadomość o tym [[Hieronim Radziejowski]] zebrał swoich stronników i 5 stycznia nieskutecznie próbował przez kilka godzin odbić pałac. |
||
Pałac został zniszczony w 1656 roku w czasie [[potop szwedzki|potopu szwedzkiego]]<ref>{{Cytuj książkę|tytuł = M. Drozdowski, A.Zahorski - [i]Historia Warszawy[/i]. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1972, s.58. ISBN 83-01-01770-8}}</ref>. |
Pałac został zniszczony w 1656 roku w czasie [[potop szwedzki|potopu szwedzkiego]]<ref>{{Cytuj książkę|tytuł = M. Drozdowski, A.Zahorski - [i]Historia Warszawy[/i]. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1972, s.58. ISBN 83-01-01770-8}}</ref>. |
Wersja z 11:39, 13 maj 2016
Pałac Kazanowskich – pierwotnie renesansowy pałac zbudowany w pierwszej połowie XVII wieku, przekształcony po 1663 roku w klasztor i kościół zakonu karmelitanek bosych. Po przebudowie, od 1818 roku siedziba Towarzystwa Dobroczynności Res Sacra Miser, a od 1989 – Towarzystwa Charytatywnego Caritas A.W.. Zlokalizowany jest w Warszawie przy ul. Krakowskie Przedmieście 62 w dzielnicy Śródmieście.
Historia
Teren przy klasztorze bernardynów w Warszawie, na którym wzniesiono pałac, został przekazany królowi Zygmuntowi III Wazie przez spadkobierców podkomorzego Andrzeja Boboli w 1617 roku. Niedługo później w istniejącym na tym terenie wcześniej dworze okazjonalnie funkcjonowała mennica królewska.
W latach 1632–1643 przeprowadzono rozbudowę wcześniejszego dworu wieżowego przypuszczalnie wg projektu włoskiego architekta Konstantyna Tencalla. W 1632 roku nieruchomość od królewicza Władysława otrzymał w darze jego przyjaciel Adam Kazanowski, jednak okoliczności tego wydarzenia nie są do końca wyjaśnione. Wg jednej koncepcji nastąpiło to za życia króla Zygmunta III Wazy i spowodowało to jego konflikt z synem, który doprowadził nawet do opieczętowania pałacu, jednakże spór miała zakończyła śmierć króla Zygmunta w kwietniu 1632 roku. Inne źródła dowodzą, że do darowizny doszło dopiero 16 sierpnia 1632 roku i Wazowie nie prowadzili tam wcześniej żadnych prac budowlanych i podjął je dopiero Adam Kazanowski[1].
Kazanowski zbudował w tym miejscu w jedną z najwspanialszych warszawskich rezydencji pałacowych 1 połowy XVII wieku. Rezydencję opisał autor pierwszego wierszowanego przewodnika po Warszawie z 1643 roku, Adam Jarzębski, oraz historyk francuski, Jean Le Laboureur, który wspominał: "Włochy (...) nie mają nic tak pompatycznego i wielkoksiążęcego. Przyznam, żem się czuł jakby przeniesiony we śnie do jakiegoś czarodziejskiego pałacu (...)"[2][3].
Od strony Krakowskiego Przedmieścia pałac był oddzielony fosą i parterowym budynkiem z bramą z mostem zwodzonym. Następnie wchodziło się na dziedziniec, po którego bokach stały parterowe boczne skrzydła, a na wprost na samym stoku skarpy wiślanej wznosił się jako dominanta czterokondygnacyjny pałac zwieńczony dwoma wieżami na bokach i attyką. Pierwsze piętro miało charakter reprezentacyjny i tam znajdowała się sala stołowa ze srebrną fontanną z Bachusem z beczką, z którego lało się wino. Sala posiadała też galerię dla muzyków. Na drugim piętrze znajdowały się apartamenty mieszkalne Adama Kazanowskiego i jego żony Elżbiety Słuszczanki, kaplica, kancelaria i biblioteka. Za pałacem do Wisły schodził tarasami ogród, z fontannami, oranżerią, zwierzyńcem, szpalerami drzew i grotą. Po śmierci Adama Kazanowskiego w 1649 roku pałac odziedziczyła jego żona Elżbieta, która wyszła ponownie za mąż w maju 1650 roku za podkanclerza koronnego Hieronima Radziejowskiego. Gdy na skutek zniesławiających podejrzeń o zdradę postanowiła się z nim w lecie 1651 roku rozwieść, jej brat Bogusław Jerzy Słuszka 4 stycznia 1652 roku obsadził pałac swoimi oddziałami. Na wiadomość o tym Hieronim Radziejowski zebrał swoich stronników i 5 stycznia nieskutecznie próbował przez kilka godzin odbić pałac.
Pałac został zniszczony w 1656 roku w czasie potopu szwedzkiego[4].
W 1661 roku właścicielami pałacu zostali Lubomirscy, którzy w 1663 roku przekazali połowę budynku od strony Krakowskiego Przedmieścia karmelitankom bosym na klasztor i kościół. Dostosowując gmach do swoich potrzeb, zakonnice rozebrały część pałacu – pierwsze piętro, na którym mieściła się między innymi sala balowa. W 1818 roku zakon uległ kasacie i budynek przeszedł na własność Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynnego Res Sacra Miser (pol. "ubogi jest świętością"), które dokonało kolejnej przebudowy na własne potrzeby. Dekretem prymasa Polski z 1989 roku została powołana Caritas A.W., która ma tu obecnie swoją siedzibę.
Ze zniszczeń wojennych ocalałe części pałacu odbudowano w latach 1945–1975. W czasie remontu rozpoczętego w 2006 roku odkryto w dolnej kondygnacji obecnego budynku klasztornego m.in. zachowane polichromie z XVII wieku.
Na ścianie frontowej pałacu znajduje się tablica Tchorka, upamiętniająca ofiary egzekucji przeprowadzonej przez Niemców w sierpniu 1944 roku[5].
Plany rekonstrukcji
Po 1945 roku powstał projekt częściowego odtworzenia pałacu, który zdaniem prof. Tadeusza S. Jaroszewskiego, opracował zespół arch. arch. Wojciecha Onitscha, Tadeusza Orgelbrandta i Mariana Sulikowskiego. Zamierzenie to nie zostało zrealizowane.
Ciekawostki
- Szturm na Pałac Kazanowskich w 1656 został opisany przez Henryka Sienkiewicza w powieści Potop, tu też rozgrywała się scena walki Zagłoby z małpami w pałacowym zwierzyńcu, co upamiętnia tablica na murze oporowym (od strony skweru Samuela Orgelbranda).
- W 1818 Fryderyk Chopin dał tutaj koncert charytatywny na cele dobroczynne.
- 5 stycznia 1652 pałac był oblegany przez Hieronima Radziejowskiego po zajęciu go dzień wcześniej przez ludzi Bogusława Słuszki, brata byłej żony Radziejowskiego Elżbiety ze Słuszków Kazanowskiej, dziedziczki majątku Kazanowskich.
Zobacz też
- ↑ https://www.academia.edu/25244979/Od_wie%C5%BCy_mieszkalnej_Kaspra_Sad%C5%82ochy_do_castellum_Adama_Kazanowskiego._O_aktualno%C5%9Bci_%C5%9Bredniowiecznego_archetypu_siedziby_feudalnej_po_czasy_potopu_
- ↑ http://warszawa.wyborcza.pl/warszawa/1,97596,4547870.html
- ↑ http://nick.salon24.pl/664908,jean-le-laboureur-na-wycieczce-w-polsce-1647
- ↑ M. Drozdowski, A.Zahorski - [i]Historia Warszawy[/i]. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1972, s.58. ISBN 83-01-01770-8.
- ↑ Stanisław Ciepłowski: Napisy pamiątkowe w Warszawie XVII-XX w.. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987, s. 111. ISBN 83-01-06109-X.
Linki zewnętrzne
- Centrum Charytatywne Res Sacra Miser
- Świadectwo Szczegółowa historia obiektu w czasach Wazów
Nieprawidłowe parametry: {52|14|42|N|21|00|54|E|region:PL_type:landmark}