Pałac Radziwiłłów w Balicach: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
ilustracja |
drobne redakcyjne |
||
| Linia 34: | Linia 34: | ||
'''Pałac w Balicach''' – rezydencja znajdująca się w [[Balice (województwo małopolskie)|Balicach]], w [[województwo małopolskie|województwie małopolskim]]. |
'''Pałac w Balicach''' – rezydencja znajdująca się w [[Balice (województwo małopolskie)|Balicach]], w [[województwo małopolskie|województwie małopolskim]]. |
||
Pierwszą budowlą w miejscu dzisiejszego pałacu był przypuszczalnie dwór zbudowany przez rycerski ród Toporczyków z Morawicy<ref name=":0">{{Cytuj |tytuł = Wyborcza.pl |data dostępu = 2018-05-16 |opublikowany = krakow.wyborcza.pl |url = http://krakow.wyborcza.pl/krakow/1,97788,15703669,Arystokratyczne_Balice__Radziwillowie_i_ich_palac.html}}</ref>. Od nich przejął ją za długi rajca krakowski Seweryn Bethman. Za sprawą ślubu jego córki Zofii włości balickie przeszły w ręce burgrabiego [[Seweryn Boner (zm. 1549)|Seweryna Bonera]], który w 1519 roku polecił zbudować wygodny drewniany dwór z ogrodem i winnicą w [[Winna Góra (Grzbiet Tenczyński)|Winnej Górze]]. Następnym właścicielem dworu był jego syn [[Jan Boner (zm. 1562)|Jan Boner]], który w jego miejscu wzniósł murowany dwór w stylu renesansowym, który następnie przekazał swojej siostrze Zofii z Bonerów Firlejowej przez co rezydencja stała się na długi czas własnością rodu Firlejów. Wygląd dworu z tego okresu znamy z [[Weduta|weduty]] Matthiasa Gerunga z około 1536 roku<ref>{{Cytuj |tytuł = Podróż przez centrum Europy Obrazy z podróży palatyna Ottheinricha |
Pierwszą budowlą w miejscu dzisiejszego pałacu był przypuszczalnie dwór zbudowany przez rycerski ród [[Tęczyńscy herbu Topór|Toporczyków]] z [[Morawica (województwo małopolskie)|Morawicy]]<ref name=":0">{{Cytuj |tytuł = Wyborcza.pl |data dostępu = 2018-05-16 |opublikowany = krakow.wyborcza.pl |url = http://krakow.wyborcza.pl/krakow/1,97788,15703669,Arystokratyczne_Balice__Radziwillowie_i_ich_palac.html}}</ref>. Od nich przejął ją za długi rajca krakowski Seweryn Bethman. Za sprawą ślubu jego córki Zofii włości balickie przeszły w ręce burgrabiego [[Seweryn Boner (zm. 1549)|Seweryna Bonera]], który w 1519 roku polecił zbudować wygodny drewniany dwór z ogrodem i winnicą w [[Winna Góra (Grzbiet Tenczyński)|Winnej Górze]]. Następnym właścicielem dworu był jego syn [[Jan Boner (zm. 1562)|Jan Boner]], który w jego miejscu wzniósł murowany dwór w stylu renesansowym, który następnie przekazał swojej siostrze Zofii z Bonerów Firlejowej przez co rezydencja stała się na długi czas własnością rodu Firlejów. Wygląd dworu z tego okresu znamy z [[Weduta|weduty]] Matthiasa Gerunga z około 1536 roku<ref>{{Cytuj |tytuł = Podróż przez centrum Europy Obrazy z podróży palatyna Ottheinricha |
||
z lat 1536 |data dostępu = 2018-05-16 |opublikowany = k-k.pl |url = http://k-k.pl/moje-foto/00-kto/podroz-01.htm}}</ref>. Przez dłuższy czas w dworze mieszkał [[Jan Łaski (młodszy)|Jan Łaski]]<ref>{{Cytuj stronę|url=http://www.izoo.krakow.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=180&Itemid=194|tytuł= Historia Pałacu w Balicach|data dostępu=2014-03-08}}</ref>. [[Henryk III Walezy]] w drodze do Krakowa zatrzymał się 16 lutego 1574 w tutejszym dworze [[Jan Firlej (marszałek wielki koronny)|Jana Firleja]]. Po 1610 roku Balice przeszły w dzierżawę. Przypuszczalnie dwór został uszkodzony podczas [[Potop szwedzki|Potopu szwedzkiego]]. Pod koniec XVII w. właścicielami Balic został kanclerz [[Jan Szembek (kanclerz)|Jan Szembek]], który odbudował pałac. Jednak pałac już w połowie XVIII wieku popadł w ruinę. Na początku XIX wieku został odnowiony przez Urszulę Darowską. W 1887 roku od węgierskiej rodziny Homolacsów pałac wraz z majątkiem kupił mieszkający wówczas w Paryżu książę Dominik Radziwiłł<ref name=":0" />. On to dokonał gruntownej przebudowy pałacu w latach 1887-1894 wg projektu [[Tadeusz Stryjeński|Tadeusza Stryjeńskiego]]. Pałac służył mu za siedzibę letnią, gdzie przebywał ze swoją żoną Dolores de Agramonte<ref name=":0" />. W lipcu 1912 roku gościł w pałacu arcyksiążę Karol Franciszek Józef i arcyksiężna Zyta. Po Dominiku Balice odziedziczył [[Hieronim Mikołaj Radziwiłł]], którego żoną była Renata, córka arcyksięcia [[Karol Stefan Habsburg|Karola Stefana Habsburga]] z Żywca<ref name=":0" />. |
z lat 1536 |data dostępu = 2018-05-16 |opublikowany = k-k.pl |url = http://k-k.pl/moje-foto/00-kto/podroz-01.htm}}</ref>. Przez dłuższy czas w dworze mieszkał [[Jan Łaski (młodszy)|Jan Łaski]]<ref>{{Cytuj stronę|url=http://www.izoo.krakow.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=180&Itemid=194|tytuł= Historia Pałacu w Balicach|data dostępu=2014-03-08}}</ref>. [[Henryk III Walezy]] w drodze do Krakowa zatrzymał się 16 lutego 1574 w tutejszym dworze [[Jan Firlej (marszałek wielki koronny)|Jana Firleja]]. Po 1610 roku Balice przeszły w dzierżawę. Przypuszczalnie dwór został uszkodzony podczas [[Potop szwedzki|Potopu szwedzkiego]]. Pod koniec XVII w. właścicielami Balic został kanclerz [[Jan Szembek (kanclerz)|Jan Szembek]], który odbudował pałac. Jednak pałac już w połowie XVIII wieku popadł w ruinę. Na początku XIX wieku został odnowiony przez Urszulę Darowską. W 1887 roku od węgierskiej rodziny Homolacsów pałac wraz z majątkiem kupił mieszkający wówczas w Paryżu książę Dominik Radziwiłł<ref name=":0" />. On to dokonał gruntownej przebudowy pałacu w latach 1887-1894 wg projektu [[Tadeusz Stryjeński|Tadeusza Stryjeńskiego]]. Pałac służył mu za siedzibę letnią, gdzie przebywał ze swoją żoną Dolores de Agramonte<ref name=":0" />. W lipcu 1912 roku gościł w pałacu arcyksiążę Karol Franciszek Józef i arcyksiężna Zyta. Po Dominiku Balice odziedziczył [[Hieronim Mikołaj Radziwiłł]], którego żoną była Renata, córka arcyksięcia [[Karol Stefan Habsburg|Karola Stefana Habsburga]] z Żywca<ref name=":0" />. |
||
Wersja z 10:39, 23 maj 2018
 nr rej. A-246 z 24. 02. 1971[1].
| |
 Front Pałacu w Balicach | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
Krakowska 1 |
| Ukończenie budowy |
XV wiek |
| Ważniejsze przebudowy |
II. poł. XIX w. |
| Kolejni właściciele | |
| Obecny właściciel | |
Położenie na mapie gminy Zabierzów  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu krakowskiego  | |
 50°05′15,16″N 19°47′18,87″E/50,087544 19,788575
| |
| Strona internetowa | |
Pałac w Balicach – rezydencja znajdująca się w Balicach, w województwie małopolskim.
Pierwszą budowlą w miejscu dzisiejszego pałacu był przypuszczalnie dwór zbudowany przez rycerski ród Toporczyków z Morawicy[2]. Od nich przejął ją za długi rajca krakowski Seweryn Bethman. Za sprawą ślubu jego córki Zofii włości balickie przeszły w ręce burgrabiego Seweryna Bonera, który w 1519 roku polecił zbudować wygodny drewniany dwór z ogrodem i winnicą w Winnej Górze. Następnym właścicielem dworu był jego syn Jan Boner, który w jego miejscu wzniósł murowany dwór w stylu renesansowym, który następnie przekazał swojej siostrze Zofii z Bonerów Firlejowej przez co rezydencja stała się na długi czas własnością rodu Firlejów. Wygląd dworu z tego okresu znamy z weduty Matthiasa Gerunga z około 1536 roku[3]. Przez dłuższy czas w dworze mieszkał Jan Łaski[4]. Henryk III Walezy w drodze do Krakowa zatrzymał się 16 lutego 1574 w tutejszym dworze Jana Firleja. Po 1610 roku Balice przeszły w dzierżawę. Przypuszczalnie dwór został uszkodzony podczas Potopu szwedzkiego. Pod koniec XVII w. właścicielami Balic został kanclerz Jan Szembek, który odbudował pałac. Jednak pałac już w połowie XVIII wieku popadł w ruinę. Na początku XIX wieku został odnowiony przez Urszulę Darowską. W 1887 roku od węgierskiej rodziny Homolacsów pałac wraz z majątkiem kupił mieszkający wówczas w Paryżu książę Dominik Radziwiłł[2]. On to dokonał gruntownej przebudowy pałacu w latach 1887-1894 wg projektu Tadeusza Stryjeńskiego. Pałac służył mu za siedzibę letnią, gdzie przebywał ze swoją żoną Dolores de Agramonte[2]. W lipcu 1912 roku gościł w pałacu arcyksiążę Karol Franciszek Józef i arcyksiężna Zyta. Po Dominiku Balice odziedziczył Hieronim Mikołaj Radziwiłł, którego żoną była Renata, córka arcyksięcia Karola Stefana Habsburga z Żywca[2].
Po 1945 roku pałac przekazano Uniwersytetowi Jagiellońskiemu, a od początku lat 50. służy on Instytutowi Zootechniki jako centrum konferencyjne oraz hotel. W 2005 roku z okazji 60-lecie wyzwolenia obozu Auschwitz-Birkenau w pałacu doszło do spotkania wielu prezydentów i premierów[2].
Dookoła pałacu znajduje się zabytkowy park w stylu ogrodu włoskiego z XVI-XX w. o powierzchni 5 ha.
Pałac dostępny jest dla zwiedzających po uprzednim telefonicznym umówieniu się z administratorami obiektu.
Przypisy
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023.
- ↑ a b c d e Wyborcza.pl [online], krakow.wyborcza.pl [dostęp 2018-05-16].
- ↑ [http://k-k.pl/moje-foto/00-kto/podroz-01.htm Podróż przez centrum Europy Obrazy z podróży palatyna Ottheinricha z lat 1536] [online], k-k.pl [dostęp 2018-05-16].
- ↑ Historia Pałacu w Balicach. [dostęp 2014-03-08].
Bibliografia
- Ziemia Podkrakowska, red. R. Lisowski, Fundacja Inicjatyw Lokalnych i Oświatowych, Kraków 2006, s. 144 (ISBN 83-923618-1-4).
- Maria Kwaśnik, Balice nasze dziedzictwo, wyd. Parafia Rzymskokatolicka pw Świętej Rodziny, Balice 2005