Zamek w Szubinie: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Thraen (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
22 458 edycji
Anulowanie wersji 56224348 autorstwa 185.44.174.248 (dyskusja), Potrzebne źródło
Znacznik: Anulowanie edycji
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
drobne merytoryczne
Linia 31: Linia 31:
|www =
|www =
}}
}}
'''Zamek w Szubinie''' – zamek z XIV wieku zlokalizowany w miejscowości [[Szubin]] w [[województwo kujawsko-pomorskie|województwie kujawsko-pomorskim]], nad rzeką [[Gąsawka|Gąsawką]], przy ulicy Zamek. Obecnie zachowany w formie ruiny.
'''Zamek w Szubinie''' – zamek rycerski z XIV wieku zlokalizowany w miejscowości [[Szubin]] w [[województwo kujawsko-pomorskie|województwie kujawsko-pomorskim]], nad rzeką [[Gąsawka|Gąsawką]], przy ulicy Zamek. Obecnie zachowany w formie ruiny.


== Historia ==
== Historia ==
Zamek zbudowany został w stylu [[gotyk|gotyckim]] w 2 połowie [[XIV wiek]]u prawdopodobnie przez [[Sędziwój Pałuka|Sędziwoja Pałukę]], początkowo duchownego, późniejszego [[Starosta generalny|starostę generalnego]] [[Wielkopolska|Wielkopolski]]. W źródłach pisanych pojawia się dopiero w 1435 r. Nazywany był Syberią. Rozbudowany w [[XVI wiek]]u. Po pożarze na początku [[XVII wiek]]u wszedł w posiadanie [[Krzysztof Opaliński|Krzysztofa Opalińskiego]], a w latach 1636-1641 przebudowany na nowożytną rezydencję. Na przełomie [[XVIII wiek|XVIII]]-[[XIX wiek]]u w czasach Fryderyka Skórzewskiego straciła ona na znaczeniu. Przez następne dziesięciolecia trwała postępująca rozbiorka.
Zamek zbudowany został w stylu [[gotyk|gotyckim]] w 2 połowie [[XIV wiek]]u prawdopodobnie przez [[Sędziwój Pałuka|Sędziwoja Pałukę]], początkowo duchownego, późniejszego [[Starosta generalny|starostę generalnego]] [[Wielkopolska|Wielkopolski]] i jednego z „regentów” Królestwa Polskiego w dobie rządów króla [[Ludwik Węgierski|Ludwika Andegaweńskiego]]. W źródłach pisanych pojawia się dopiero w 1435 r. Rozbudowany w [[XVI wiek]]u. Po pożarze na początku [[XVII wiek]]u wszedł w posiadanie [[Krzysztof Opaliński|Krzysztofa Opalińskiego]], a w latach 1636-1641 przebudowany na nowożytną rezydencję. Na przełomie [[XVIII wiek|XVIII]]-[[XIX wiek]]u w czasach Fryderyka Skórzewskiego straciła ona na znaczeniu. Nazywany był Syberią. Przez następne dekada trwała postępująca rozbiórka, która w latach 30. XX wieku była przedmiotem krytyki prasowej i interwencji służb konserwatorskich<ref name=":0">{{Cytuj |autor = Artur Różański |tytuł = Castrum et curia. Studia nad rozwojem prywatnych siedzib obronnych oraz ich zapleczy od średniowiecza do nowożytności na przykładzie włości rodu Pałuków i ich następców (Castrum et curia. Studies on the development of private defensive seats and their base from the Middle Ages...) |czasopismo = Archaeologica Historica Polona, t. 26 |data dostępu = 2019-10-29 |url = https://www.academia.edu/40754526/Castrum_et_curia._Studia_nad_rozwojem_prywatnych_siedzib_obronnych_oraz_ich_zapleczy_od_%C5%9Bredniowiecza_do_nowo%C5%BCytno%C5%9Bci_na_przyk%C5%82adzie_w%C5%82o%C5%9Bci_rodu_Pa%C5%82uk%C3%B3w_i_ich_nast%C4%99pc%C3%B3w_Castrum_et_curia._Studies_on_the_development_of_private_defensive_seats_and_their_base_from_the_Middle_Ages..._ |język = en}}</ref>.


== Architektura ==
== Architektura ==
'''Faza średniowieczna (gotycka)'''
⚫
Zamek powstał na wzniesieniu wśród rozlewisk Gąsawki, na południe od miasta. Założony został na planie kwadratu o boku 42 m z cofniętym jednym narożnikiem, wjazd do niego prowadził przez most i [[Grobla|groblę]]. Jego zabudowa nie jest dokładnie znana, prawdopodobnie oprócz domu mieszkalnego istniał też budynek bramny od strony północnej, który z czasem uzyskał formę wieży. Do dziś zachowały się fragmenty murów obwodowych, których wysokość obecnie sięga 7 m.

⚫
[[Plik:Szubin.ruiny2.JPG|thumb|250px|left|Widok od północnej strony]]
⚫
Zamek powstał na wzniesieniu wśród rozlewisk Gąsawki, na południe od miasta. Założony został na planie kwadratu o boku 42 m z cofniętym jednym narożnikiem, wjazd do niego prowadził przez most i [[Grobla|groblę]]. Jego zabudowa nie jest dokładnie znana, prawdopodobnie oprócz domu mieszkalnego istniał też budynek bramny od strony północnej, który z czasem uzyskał formę wieży. Do dziś zachowały się fragmenty murów obwodowych, których wysokość obecnie sięga 7 m. W fazie średniowiecznej, łączonej najczęściej z Sędziwojem z Szubina miał on składać się z rozległej wieży mieszkalnej o boku 17,5 m, określanej niekiedy w literaturze mianem pałacu wieżowego (''donjon-palais''), włączonej w obręb nieco starszych murów obronnych.

'''Faza nowożytna (barokowa)'''

Niewiele wiadomo o zamku nowożytnym, który za sprawą działań budowlanych podjętych przez Krzysztofa Opalińskiego w 1. połowie XVII wieku, a następnie rodzinę Mycielskich w XVIII stuleciu stał się najpierw manierystyczną, a następnie barokową rezydencją z przyległym do niej, otoczonym murem, założeniem ogrodowym<ref name=":0" />. <gallery widths="150" heights="150">
Plik:Szubin.ruiny3.JPG
Plik:Szubin, ruiny zamku (01).jpg
⚫
Plik:Szubin.ruiny2.JPG|Widok od strony północnej
Plik:Szubin.ruiny.JPG
Plik:Ruiny zamku starościńskiego - Szubin (22).JPG
Plik:Szubin, ruiny zamku (03).jpg
</gallery>


== Przypisy ==
== Przypisy ==
Linia 44: Linia 56:


== Bibliografia ==
== Bibliografia ==

* Polska: mapa zamków - Warszawa Wrocław: Polskie Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych im. Eugeniusza Romera, [[1995]]
* {{cytuj książkę | autor = L. Kajzer, S. Kołodziejski, J. Salm | tytuł = Leksykon zamków w Polsce | wydawca = Arkady | miejsce = Warszawa | data = 2012 | strony = 482-483 | isbn = 978-83-213-4158-3}}
* {{cytuj książkę | autor = L. Kajzer, S. Kołodziejski, J. Salm | tytuł = Leksykon zamków w Polsce | wydawca = Arkady | miejsce = Warszawa | data = 2012 | strony = 482-483 | isbn = 978-83-213-4158-3}}
*Wędzki A., ''Rezydencja w Szubinie na Pałukach w świetle źródeł pisanych'', Żnin–Szubin 1992.
*Szybkowski S., ''Zamek szubiński w powiecie kcyńskim w XIV–połowie XV wieku i jego właściciele'', [w:] Zamki i przestrzeń społeczna w Europie Środkowej i Wschodniej, red. M. Antoniewicz, Warszawa 2002, s. 353–373.
*Zajączkowska T., ''Średniowieczna siedziba rycerska w Szubinie na Pałukach. Nowe odkrycia, nowe hipotezy'', Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu, t. 7, 2002, s. 198–203
*Woźny J., ''Archeologia Szubina na tle dziejów Pałuk i regionu kujawsko-pomorskiego'', Bydgoszcz 2018.
*Helsztyński S, ''Trzy stolice Pałuk'', [[Wici Wielkopolskie]], R. 3, nr 9, 1922, s. 67–68
*Lasek P., ''Turris fortissima nomen Domini. Murowane wieże mieszkalne w Królestwie Polskim od 1300 r. do połowy XVI w.'', Warszawa 2013


{{SORTUJ:Szubin}}
{{SORTUJ:Szubin}}

Wersja z 15:47, 29 paź 2019

Zamek w Szubinie
Symbol zabytku nr rej. A/310 z 29.09.1932[1]
Ilustracja
Ruiny zamku i Gąsawka
Państwo

 Polska

Miejscowość

Szubin

Adres

ul. Zamek

Rozpoczęcie budowy

XIV w.

Ważniejsze przebudowy

1636-1641

Zniszczono

XIX w.

Pierwszy właściciel

Sędziwój Pałuka

Kolejni właściciele

Krzysztof Opaliński Fryderyk Skórzewski

Położenie na mapie Szubina
Mapa konturowa Szubina, blisko centrum na dole znajduje się ikonka zamku z wieżą z opisem „Zamek w Szubinie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na lewo u góry znajduje się ikonka zamku z wieżą z opisem „Zamek w Szubinie”
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego
Mapa konturowa województwa kujawsko-pomorskiego, po lewej znajduje się ikonka zamku z wieżą z opisem „Zamek w Szubinie”
Położenie na mapie powiatu nakielskiego
Mapa konturowa powiatu nakielskiego, na dole po prawej znajduje się ikonka zamku z wieżą z opisem „Zamek w Szubinie”
Położenie na mapie gminy Szubin
Mapa konturowa gminy Szubin, w centrum znajduje się ikonka zamku z wieżą z opisem „Zamek w Szubinie”
Ziemia53°00′18″N 17°44′26″E/53,005000 17,740556
Multimedia w Wikimedia Commons

Zamek w Szubinie – zamek rycerski z XIV wieku zlokalizowany w miejscowości Szubin w województwie kujawsko-pomorskim, nad rzeką Gąsawką, przy ulicy Zamek. Obecnie zachowany w formie ruiny.

Historia

Zamek zbudowany został w stylu gotyckim w 2 połowie XIV wieku prawdopodobnie przez Sędziwoja Pałukę, początkowo duchownego, późniejszego starostę generalnego Wielkopolski i jednego z „regentów” Królestwa Polskiego w dobie rządów króla Ludwika Andegaweńskiego. W źródłach pisanych pojawia się dopiero w 1435 r. Rozbudowany w XVI wieku. Po pożarze na początku XVII wieku wszedł w posiadanie Krzysztofa Opalińskiego, a w latach 1636-1641 przebudowany na nowożytną rezydencję. Na przełomie XVIII-XIX wieku w czasach Fryderyka Skórzewskiego straciła ona na znaczeniu. Nazywany był Syberią. Przez następne dekada trwała postępująca rozbiórka, która w latach 30. XX wieku była przedmiotem krytyki prasowej i interwencji służb konserwatorskich[2].

Architektura

Faza średniowieczna (gotycka)

Zamek powstał na wzniesieniu wśród rozlewisk Gąsawki, na południe od miasta. Założony został na planie kwadratu o boku 42 m z cofniętym jednym narożnikiem, wjazd do niego prowadził przez most i groblę. Jego zabudowa nie jest dokładnie znana, prawdopodobnie oprócz domu mieszkalnego istniał też budynek bramny od strony północnej, który z czasem uzyskał formę wieży. Do dziś zachowały się fragmenty murów obwodowych, których wysokość obecnie sięga 7 m. W fazie średniowiecznej, łączonej najczęściej z Sędziwojem z Szubina miał on składać się z rozległej wieży mieszkalnej o boku 17,5 m, określanej niekiedy w literaturze mianem pałacu wieżowego (donjon-palais), włączonej w obręb nieco starszych murów obronnych.

Faza nowożytna (barokowa)

Niewiele wiadomo o zamku nowożytnym, który za sprawą działań budowlanych podjętych przez Krzysztofa Opalińskiego w 1. połowie XVII wieku, a następnie rodzinę Mycielskich w XVIII stuleciu stał się najpierw manierystyczną, a następnie barokową rezydencją z przyległym do niej, otoczonym murem, założeniem ogrodowym[2].

  • Widok od strony północnej
    Widok od strony północnej

Przypisy

  1. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo kujawsko-pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2012-01-10].
  2. ↑ a b Artur Różański, Castrum et curia. Studia nad rozwojem prywatnych siedzib obronnych oraz ich zapleczy od średniowiecza do nowożytności na przykładzie włości rodu Pałuków i ich następców (Castrum et curia. Studies on the development of private defensive seats and their base from the Middle Ages...), „Archaeologica Historica Polona, t. 26” [dostęp 2019-10-29] (ang.).

Bibliografia

  • L. Kajzer, S. Kołodziejski, J. Salm: Leksykon zamków w Polsce. Warszawa: Arkady, 2012, s. 482-483. ISBN 978-83-213-4158-3.
  • Wędzki A., Rezydencja w Szubinie na Pałukach w świetle źródeł pisanych, Żnin–Szubin 1992.
  • Szybkowski S., Zamek szubiński w powiecie kcyńskim w XIV–połowie XV wieku i jego właściciele, [w:] Zamki i przestrzeń społeczna w Europie Środkowej i Wschodniej, red. M. Antoniewicz, Warszawa 2002, s. 353–373.
  • Zajączkowska T., Średniowieczna siedziba rycerska w Szubinie na Pałukach. Nowe odkrycia, nowe hipotezy, Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu, t. 7, 2002, s. 198–203
  • Woźny J., Archeologia Szubina na tle dziejów Pałuk i regionu kujawsko-pomorskiego, Bydgoszcz 2018.
  • Helsztyński S, Trzy stolice Pałuk, Wici Wielkopolskie, R. 3, nr 9, 1922, s. 67–68
  • Lasek P., Turris fortissima nomen Domini. Murowane wieże mieszkalne w Królestwie Polskim od 1300 r. do połowy XVI w., Warszawa 2013
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zamek_w_Szubinie&oldid=57831390”