Podatek pogłówny: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana]

Usunięta treść Dodana treść

Jednokolumnowy

Wersja z 14:04, 9 mar 2020

Podatek pogłówny – forma podatku osobistego, zgodnie z którą każdy podatnik płaci nominalnie określoną kwotę podatku. W przeciwieństwie np. do podatku dochodowego przedmiotem opodatkowania jest sama osoba podatnika, a nie jego dochód. Ze względu na kwotowy charakter, podatek ten stanowi podatek regresywny.

W Polsce charakter zarówno podatku regresywnego, jak i pogłównego mają składki ZUS^[1].

Historia pogłównego

Podatek pogłówny jest jedną z najstarszych form podatków. Był on ważnym źródłem dochodów państw od czasów starożytnych do XIX wieku. Obecnie jego znaczenie zmalało na rzecz podatku dochodowego.

Podatek pogłówny w Królestwie Polskim

Od początku XIV wieku w formie pogłównego zbierano świętopietrze. W Polsce podatek ten został wprowadzony w XVI wieku, początkowo jako danina ludności żydowskiej za opiekę monarszą. Uchwalany w 1498 roku, a następnie w 1520 na sejmie w Bydgoszczy jako podatek nadzwyczajny obejmujący także szlachtę i duchowieństwo i nakładany w związku z zagrożeniem tatarskim i krzyżackim, płacony w wysokości zależnej od pozycji społecznej i urzędu. Podatek uchwalono także w 1590 roku na sejmie w Warszawie w związku z zagrożeniem wojną z Turcją, jednak został odwołany, ponieważ do niej nie doszło^[2]. Po kryzysie państwa w połowie XVII wieku pogłówne było uchwalane przez sejm wielokrotnie w 2 połowie XVII w. Część pogłównego płacona przez duchowieństwo, a następnie przez szlachtę nazywała się subsidum charitativum dla zaznaczenia dobrowolności świadczenia.

W czasach panowania Jana Kazimierza sejm w 1662 roku wprowadził jednorazowe pogłówne generalne jako subsidium charitativum (ofiara miłosierna) na pokrycie kosztów na opłacenie skonfederowanego wojska^[2], z zastrzeżeniem, że po zakończeniu poboru instruktarze zostaną spalone. Podatek do poboru powierzono exaktorom (poborcom), których obierały sejmiki, a do pomocy w terenie zobowiązał proboszczów i wikarych. Pobór trwał wiele lat i był krytykowany m.in na sejmie w 1667 roku jako niesprawiedliwy, bo płacony przez wszystkich. W 1673 roku Sejm znowu uchwalił pogłówne w związku z wojną z Turcją, ponownie określając go jako subsidium charitativum, lecz instruktarzy już nie spalono, lecz wydano drukiem^[3]. Następnie podatek wprowadzały sejmy w 1674, 1676, 1677, 1683, 1685. Środki uzyskiwane z kolejnych poborów były jednak coraz niższe. Od 1690 roku był to podatek stały, jednak od 1702 roku w związku z III wojną północną i załamaniem administracji państwowej w I Rzeczypospolitej podatek ten nie był pobierany centralnie, lecz przez poszczególne ziemie Królestwa na własne potrzeby. Powrócono do niego na podstawie postanowień Sejmu niemego w 1717 r. jako stały podatek na utrzymanie wojska i pobierano go według taryfy z roku 1676^[2].

Podatek pogłówny w Wielkim Księstwie Litewskim

W 1673 roku w Wielkim Księstwie Litewskim nie uchwalono powszechnego pogłównego, tylko w uzupełnieniu podatku podymnego nakładano pogłówne na ludzi luźnych, po 1 zł od głowy oraz na Tatarów i Żydów w sumach ryczałtowych. Od 1676 roku podatek pogłówny obowiązywał już jednak także na terenie Wielkiego Księstwa Litewskiego. W 1677 roku opublikowano konstytucję o podatku, a taryfa z tego roku służyła potem za podstawę poborową^[2].

Zobacz też

Przypisy

↑ Bogaci składek ZUS nie płacą
↑ ^a ^b ^c ^d Encyklopedia staropolska/Pogłówne - Wikiźródła, wolna biblioteka [online], pl.wikisource.org [dostęp 2020-03-09] .
↑ Józef Kleczyński, Pogłówne generalne w Polsce i oparte na niem popisy ludności, Kraków, 1893 r., tom 30 zbioru Rozpraw Akademii Umiejętności, seria II, tom V, s. 240-262

[1] Bogaci składek ZUS nie płacą

[:0-2] Encyklopedia staropolska/Pogłówne - Wikiźródła, wolna biblioteka [online], pl.wikisource.org [dostęp 2020-03-09] .

[3] Józef Kleczyński, Pogłówne generalne w Polsce i oparte na niem popisy ludności, Kraków, 1893 r., tom 30 zbioru Rozpraw Akademii Umiejętności, seria II, tom V, s. 240-262

[1]

[2]

[3]

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
-'''Podatek pogłówny''' – forma [[podatek|podatku]] osobistego, zgodnie z którą każdy [[podatnik]] płaci nominalnie określoną kwotę podatku. W przeciwieństwie np. do [[Podatek dochodowy od osób fizycznych|podatku dochodowego]] przedmiotem opodatkowania jest sama osoba podatnika, a nie jego [[dochód]]. Ze względu na kwotowy charakter, podatek ten stanowi [[podatek regresywny]]<nowiki/>.
+'''Podatek pogłówny''' – forma [[podatek|podatku]] osobistego, zgodnie z którą każdy [[podatnik]] płaci nominalnie określoną kwotę podatku. W przeciwieństwie np. do [[Podatek dochodowy od osób fizycznych|podatku dochodowego]] przedmiotem opodatkowania jest sama osoba podatnika, a nie jego [[dochód]]. Ze względu na kwotowy charakter, podatek ten stanowi [[podatek regresywny]].
+W Polsce charakter zarówno podatku regresywnego, jak i pogłównego mają składki ZUS<ref>[http://publica.pl/teksty/bogaci-skladek-zus-nie-placa-52634.html Bogaci składek ZUS nie płacą]</ref>.
 == Historia pogłównego ==
 Podatek pogłówny jest jedną z najstarszych form podatków. Był on ważnym źródłem dochodów państw od czasów starożytnych do XIX wieku. Obecnie jego znaczenie zmalało na rzecz podatku dochodowego.
-=== Podatek pogłówny w Polsce ===
+=== Podatek pogłówny w Królestwie Polskim ===
-Od początku XIV wieku w formie pogłównego zbierano [[świętopietrze]]. W Polsce podatek ten został wprowadzony w XVI wieku, początkowo jako danina [[Historia Żydów w Polsce|ludności żydowskiej]] za opiekę monarszą. Uchwalany w 1498, 1520 na sejmie w Bydgoszczy jako podatek nadzwyczajny obejmujący także szlachtę i duchowieństwo, nakładany w związku z zagrożeniem tatarskim i krzyżackim, płacony w wysokości zależnej od pozycji społecznej i urzędu. Podatek uchwalono także w 1590 roku na sejmie w Warszawie w związku z zagrożeniem wojną z Turcją, jednak został odwołany, ponieważ do niej nie doszło<ref name=":0">{{Cytuj |tytuł = Encyklopedia staropolska/Pogłówne - Wikiźródła, wolna biblioteka |data dostępu = 2020-03-09 |opublikowany = pl.wikisource.org |url = https://pl.wikisource.org/wiki/Encyklopedia_staropolska/Pog%C5%82%C3%B3wne}}</ref>. Uchwalane przez [[sejm]] wielokrotnie w 2 połowie XVII w. Część pogłównego płacona przez duchowieństwo, a następnie przez szlachtę nazywała się ''subsidum charitativum'' dla zaznaczenia dobrowolności świadczenia.
+Od początku XIV wieku w formie pogłównego zbierano [[świętopietrze]]. W Polsce podatek ten został wprowadzony w XVI wieku, początkowo jako danina [[Historia Żydów w Polsce|ludności żydowskiej]] za opiekę monarszą. Uchwalany w 1498 roku, a następnie w 1520 na sejmie w Bydgoszczy jako podatek nadzwyczajny obejmujący także szlachtę i duchowieństwo i nakładany w związku z zagrożeniem tatarskim i krzyżackim, płacony w wysokości zależnej od pozycji społecznej i urzędu. Podatek uchwalono także w 1590 roku na sejmie w Warszawie w związku z zagrożeniem wojną z Turcją, jednak został odwołany, ponieważ do niej nie doszło<ref name=":0">{{Cytuj |tytuł = Encyklopedia staropolska/Pogłówne - Wikiźródła, wolna biblioteka |data dostępu = 2020-03-09 |opublikowany = pl.wikisource.org |url = https://pl.wikisource.org/wiki/Encyklopedia_staropolska/Pog%C5%82%C3%B3wne}}</ref>. Po kryzysie państwa w połowie XVII wieku pogłówne było uchwalane przez [[sejm]] wielokrotnie w 2 połowie XVII w. Część pogłównego płacona przez duchowieństwo, a następnie przez szlachtę nazywała się ''subsidum charitativum'' dla zaznaczenia dobrowolności świadczenia.
-W czasach panowania Jana Kazimierza sejm w 1662 roku wprowadził jednorazowe pogłówne generalne jako ''subsidium charitativum'' (ofiara miłosierna) na pokrycie kosztów dla skonfederowanego wojska<ref name=":0" />, z zastrzeżeniem, że po zakończeniu poboru instruktarze zostaną spalone. Podatek do poboru powierzono ''exaktorom'' (poborcom), których obierały sejmiki, a do pomocy w terenie zobowiązał proboszczów i wikarych. Pobór trwał wiele lat i był krytykowany m.in na sejmie w 1667 roku jako niesprawiedliwy, bo płacony przez wszystkich. W związku z wojną z Turcją, w 1673 roku Sejm znowu uchwalił pogłówne, ponownie określając go jako ''subsidium charitativum'', lecz instruktarzy już nie spalono, lecz wydano drukiem<ref>Józef Kleczyński, ''Pogłówne generalne w Polsce i oparte na niem popisy ludności'', Kraków, 1893 r., tom 30 zbioru Rozpraw Akademii Umiejętności, seria II, tom V, s. 240-262</ref>. Następnie podatek wprowadzały sejmy w 1674, 1676, 1677, 1683, 1685. Środki uzyskiwane z kolejnych poborów były jednak coraz niższe. Od 1690 roku do 1764 roku był to podatek stały, jednak po wojnie północnej nie był pobierany i powrócono do niego w 1717 r. jako stały podatek na utrzymanie wojska i pobierano go przez według taryfy z roku 1676<ref name=":0" />.
+W czasach panowania [[Jan II Kazimierz Waza|Jana Kazimierza]] sejm w [[1662]] roku wprowadził jednorazowe pogłówne generalne jako ''subsidium charitativum'' (ofiara miłosierna) na pokrycie kosztów na opłacenie [[Konfederacja wojskowa|skonfederowanego wojska]]<ref name=":0" />, z zastrzeżeniem, że po zakończeniu poboru instruktarze zostaną spalone. Podatek do poboru powierzono ''exaktorom'' (poborcom), których obierały sejmiki, a do pomocy w terenie zobowiązał proboszczów i wikarych. Pobór trwał wiele lat i był krytykowany m.in na sejmie w 1667 roku jako niesprawiedliwy, bo płacony przez wszystkich. W [[1673]] roku Sejm znowu uchwalił pogłówne w związku z wojną z Turcją, ponownie określając go jako ''subsidium charitativum'', lecz instruktarzy już nie spalono, lecz wydano drukiem<ref>Józef Kleczyński, ''Pogłówne generalne w Polsce i oparte na niem popisy ludności'', Kraków, 1893 r., tom 30 zbioru Rozpraw Akademii Umiejętności, seria II, tom V, s. 240-262</ref>. Następnie podatek wprowadzały sejmy w 1674, 1676, 1677, 1683, 1685. Środki uzyskiwane z kolejnych poborów były jednak coraz niższe. Od 1690 roku był to podatek stały, jednak od 1702 roku w związku z [[III wojna północna|III wojną północną]] i załamaniem administracji państwowej w [[Rzeczpospolita Obojga Narodów|I Rzeczypospolitej]] podatek ten nie był pobierany centralnie, lecz przez poszczególne ziemie Królestwa na własne potrzeby. Powrócono do niego na podstawie postanowień [[Sejm niemy|Sejmu niemego]] w [[1717]] r. jako stały podatek na utrzymanie wojska i pobierano go według taryfy z roku 1676<ref name=":0" />.
+=== Podatek pogłówny w Wielkim Księstwie Litewskim ===
-Od 1676 roku podatek pogłówny obowiązywał także na terenie [[Wielkie Księstwo Litewskie|Wielkiego Księstwa Litewskiego]].
+W 1673 roku w Wielkim Księstwie Litewskim nie uchwalono powszechnego pogłównego, tylko w uzupełnieniu [[Podymne|podatku podymnego]] nakładano pogłówne na ludzi luźnych, po 1 zł od głowy oraz na Tatarów i Żydów w sumach ryczałtowych. Od 1676 roku podatek pogłówny obowiązywał już jednak także na terenie [[Wielkie Księstwo Litewskie|Wielkiego Księstwa Litewskiego]]. W 1677 roku opublikowano konstytucję o podatku, a taryfa z tego roku służyła potem za podstawę poborową<ref name=":0" />.
-W 1677 r. Sejm nakazał, aby każdy płatnik podatku złożył na Biblię przysięgę, że nikogo z rodziny, służby, poddanych nie ukrył przed poborcą.
-W Polsce charakter zarówno podatku regresywnego, jak i pogłównego mają składki ZUS<ref>[http://publica.pl/teksty/bogaci-skladek-zus-nie-placa-52634.html Bogaci składek ZUS nie płacą]</ref>.
 == Zobacz też ==